Thái Nguyên, với địa hình phong phú từ đồng bằng đến những dãy núi nhỏ, là một trong những điểm đặc biệt cho việc trồng chè. Khí hậu ôn đới, với mùa đông lạnh và mùa hè ấm, là yếu tố then chốt giúp cây chè phát triển và cho ra những lá chè thơm ngon. Nơi đây nổi tiếng với các loại trà như trà xanh, trà đen và trà Ôlong, mang đến hương vị đặc trưng và chất lượng cao.
Xã Cúc Đường thuộc huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên, nằm cách trung tâm thành phố Thái Nguyên khoảng 30km về phía đông bắc. Với địa hình đa dạng xen kẽ giữa đồng bằng và những dãy núi nhỏ, xã Cúc Đường từ lâu đã trở thành nơi trồng chè chủ lực của người dân địa phương. Nhờ vào chè, hơn 60 hộ dân tại 2 xóm Lam Sơn và Bình Sơn đã hình thành và phát triển Làng nghề chè Lam - Bình Sơn. Đây không chỉ là nơi giúp loại bỏ hoàn toàn cảnh nghèo đói mà còn có diện tích sản xuất chè đạt chuẩn VietGAP, từ quy trình chăm sóc, thu hoạch, xử lý đến bảo quản, đảm bảo an toàn và chất lượng. Kết quả là trong những năm qua, giá bán chè từ Làng nghề đã từng bước tăng lên, mang lại lợi ích kinh tế bền vững cho cộng đồng.
Mô hình sản xuất chè xanh an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP. Ảnh minh họa
Anh Ma Xuân Diệp, Trưởng Làng nghề, cho biết: So với nhiều khu vực khác, các xóm Lam Sơn và Bình Sơn tại Thái Nguyên được thiên nhiên ưu ái với địa hình đồi núi thấp và chân ruộng cao, lý tưởng cho việc trồng chè. Trước đây, vào những năm 1980, hai xóm chỉ có khoảng 5-6 hộ trồng chè với diện tích nhỏ, chủ yếu để phục vụ nhu cầu gia đình. Tuy nhiên, nhận thấy cây chè mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều so với ngô và lúa, các hộ dần tăng diện tích trồng chè. Nhờ vào sự hỗ trợ của cán bộ khuyến nông, chuyển giao công nghệ, các hộ đã chuyển sang trồng các giống chè lai như F1, LDT1, Kim Tuyên... với năng suất và chất lượng cao. Điều này đã dẫn đến quyết định thành lập Làng nghề chè Lam - Bình Sơn vào năm 2022, nhằm cùng nhau "nâng tầm" sản phẩm chè Lam Sơn - Bình Sơn.
Đúng như những gì anh Diệp và các người trồng chè mong đợi, nhờ có sự "nâng tầm" từ các khâu chăm sóc, thu hoạch và chế biến, hiệu quả kinh tế từ cây chè đã cao hơn rất nhiều. Giá chè tại địa phương đã tăng từ khoảng dưới 100 nghìn đồng/kg búp khô trong quá khứ lên đến 140-200 nghìn đồng/kg. Nhiều gia đình từ hộ ngèo đã vươn lên, có cuộc sống kinh tế khá hơn, như hộ bà Nguyễn Thị Khung với gần 2ha chè và ông Lý Quang Sáng với hơn 1ha chè...
Tuy nhiên, với những thành tựu bước đầu, Làng nghề chè tiếp tục tuyên truyền và thúc đẩy các thành viên chuyển đổi 10ha sang sản xuất chè hữu cơ; sản xuất men lá và mỳ bún khô... nhằm đa dạng hóa nguồn thu nhập cho các thành viên.
Bà Nguyên Thị Khung chia sẻ rằng tham gia vào Làng nghề là môi trường lý tưởng để cô và các hộ viên khác có điều kiện trao đổi kinh nghiệm và học hỏi lẫn nhau. Hiện nay, sản phẩm chè của Làng nghề vẫn chưa được nhiều người biết đến. Vì vậy, chúng tôi cần tiếp tục sản xuất chè sạch, đảm bảo chất lượng và quảng bá sản phẩm rộng rãi để từng bước xây dựng thương hiệu chè Lam - Bình Sơn.
Đầu tư đúng hướng cho cây trồng chè, 100% số hộ thành viên của Làng nghề đều có mức sống từ trung bình trở lên; góp phần giảm số hộ nghèo của cả hai xóm Lam Sơn - Bình Sơn từ hơn 10 hộ (đầu năm 2023) xuống còn 6 hộ, không còn hộ cận nghèo; thu nhập bình quân đầu người của người dân 2 xóm đạt hơn 45 triệu đồng/người/năm, cao hơn mức bình quân chung của xã là hơn 3 triệu đồng.
Hiện nay, nhờ vào nguồn thu tương đối ổn định này, các thành viên Làng nghề cũng như người dân hai xóm Lam Sơn - Bình Sơn đã tích cực đóng góp công sức và tiền của để cùng Nhà nước xây dựng các công trình phúc lợi phục vụ dân sinh ngày càng tốt hơn, như nhà văn hóa; 100% đường làng, ngõ xóm được bê tông hóa, có đường điện thắp sáng...
Làng nghề chè Lam - Bình Sơn không chỉ là một ví dụ điển hình về nỗ lực và sáng tạo trong nông nghiệp, mà còn là minh chứng rõ ràng cho sự đổi mới và phát triển bền vững của cộng đồng nông thôn. Làng nghề không chỉ cải thiện đáng kể đời sống kinh tế mà còn góp phần vào sự phát triển xã hội, xây dựng cộng đồng văn minh, hiện đại hơn. Các hộ dân sinh sống trong những ngôi nhà kiên cố, không có nhà đổ nát. Đời sống vật chất và tinh thần ngày càng được cải thiện, từng bước nâng cao.
Với sứ mệnh tiếp tục nâng tầm sản phẩm chè Lam - Bình Sơn và mở rộng các nguồn thu nhập bền vững, Làng nghề chè Lam - Bình Sơn sẽ tiếp tục là động lực lớn cho sự phát triển toàn diện của vùng đất này trong thời gian tới.