Ngành chè Việt Nam từ lâu đã được biết đến với những sản phẩm đặc trưng, từ trà Shan Tuyết cổ thụ vùng cao đến các loại trà xanh, trà ô long và trà đen nổi tiếng khắp cả nước. Tuy nhiên, để chè Việt không chỉ là niềm tự hào trong nước mà còn vươn tầm quốc tế, cần một chiến lược toàn diện, đó là “con đường kép”: kết hợp liên kết chuỗi giá trị với số hóa thương mại, nhằm xây dựng hệ thống sản xuất, phân phối và tiêu dùng hiện đại, minh bạch và bền vững.
Liên kết chuỗi giá trị kết hợp với số hóa giúp sản phẩm minh bạch, nâng cao chất lượng và gia tăng sức cạnh tranh cho chè Việt.
Liên kết chuỗi – Sức mạnh từ sự hợp tác
Thực trạng ngành chè Việt Nam hiện nay vẫn còn nhiều phân mảnh. Các hộ nông dân, doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) thường hoạt động độc lập, cạnh tranh bằng giá cả thay vì hợp tác để nâng cao giá trị sản phẩm. Chuỗi cung ứng rời rạc khiến chi phí sản xuất và phân phối cao, năng suất thấp, trong khi sản phẩm dễ bị ảnh hưởng bởi biến động thị trường quốc tế. Đây là một điểm yếu cố hữu, hạn chế khả năng cạnh tranh của chè Việt trên trường quốc tế.
Liên kết chuỗi giá trị là giải pháp then chốt để khắc phục những hạn chế này. Khi các khâu từ nghiên cứu, giống cây, canh tác, chế biến, đóng gói, logistics, marketing, phân phối đến dịch vụ hậu mãi được kết nối thông suốt, sản phẩm chè không chỉ lưu thông nhanh hơn mà còn mang lại giá trị gia tăng cao hơn. Các HTX, nông dân và doanh nghiệp chế biến sẽ cùng nhau chia sẻ dữ liệu, tiêu chuẩn chất lượng, kỹ thuật canh tác và thị trường, tạo sức mạnh tổng hợp để cạnh tranh toàn cầu.
Liên kết chuỗi còn giúp bảo vệ thương hiệu chè Việt. Khi các doanh nghiệp và HTX phối hợp, sản phẩm được kiểm soát từ gốc tới tay người tiêu dùng, hạn chế tình trạng hàng giả, hàng nhái. Đây là yếu tố quan trọng để xây dựng niềm tin với khách hàng nội địa và quốc tế, đồng thời tạo nền tảng bền vững cho xuất khẩu.
Số hóa – Cầu nối minh bạch và hiệu quả
Trong kỷ nguyên số, thương mại điện tử (TMĐT) và công nghệ số trở thành công cụ đắc lực để chè Việt tiếp cận thị trường nội địa rộng lớn hơn 100 triệu dân, đồng thời mở cánh cửa xuất khẩu quốc tế. TMĐT giúp doanh nghiệp SME bán hàng nhanh chóng, giảm chi phí trung gian, tối ưu hóa logistics và quản lý tồn kho. Hệ thống số hóa còn giúp nắm bắt nhu cầu người tiêu dùng, từ đó điều chỉnh sản phẩm, bao bì, hương vị và chiến lược marketing.
Một trong những ứng dụng nổi bật là truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Khi kết hợp công nghệ blockchain, dữ liệu lớn và mã QR, mỗi sản phẩm chè đều có thể minh bạch thông tin về xuất xứ, quy trình chế biến và kiểm định chất lượng. Người tiêu dùng chỉ cần quét mã là biết ngay “từ nông trại đến bàn trà”, một bước tiến quan trọng trong việc xây dựng niềm tin và nâng cao giá trị thương hiệu Việt. Đây cũng là yếu tố quan trọng để chè Việt đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn thực phẩm và chứng nhận hữu cơ, tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu.
Số hóa còn giúp các doanh nghiệp phân tích dữ liệu thị trường, dự báo nhu cầu, tối ưu hóa quy trình logistics và quản lý tồn kho, giảm lãng phí, tiết kiệm chi phí và nâng cao năng suất. Với việc kết hợp TMĐT và các công cụ số, doanh nghiệp nhỏ cũng có thể phủ sóng sản phẩm toàn quốc, cạnh tranh công bằng với các thương hiệu lớn mà không cần đầu tư hệ thống bán lẻ truyền thống.
Con đường kép – Kết hợp sức mạnh và công nghệ
Thực tế cho thấy, liên kết chuỗi giá trị và số hóa không thể tách rời. Liên kết giúp khắc phục sự phân mảnh, tạo sức mạnh tổng hợp; số hóa cung cấp công cụ minh bạch hóa thị trường, kết nối trực tiếp với người tiêu dùng và tối ưu hóa vận hành. Khi hai yếu tố này cùng phát triển đồng bộ, chè Việt không chỉ khai thác hiệu quả tiềm năng thị trường nội địa mà còn nâng cao sức cạnh tranh trên trường quốc tế.
Nhiều doanh nghiệp chè Việt đã tận dụng “con đường kép” để bứt phá. Các HTX vùng cao như Thái Nguyên, Lào Cai, Tuyên Quang, Phú Thọ hay Lâm Đồng đã xây dựng hệ thống liên kết giữa nông dân, chế biến và phân phối, đồng thời áp dụng TMĐT và truy xuất nguồn gốc. Kết quả là sản phẩm không chỉ được bán rộng rãi trên thị trường nội địa mà còn xuất khẩu thành công sang Mỹ, Nhật Bản, Châu Âu với thương hiệu minh bạch và uy tín. Đây là minh chứng rõ ràng cho sức mạnh của liên kết chuỗi kết hợp với số hóa.
Hướng tới bền vững và hội nhập quốc tế
Con đường kép còn là nền tảng để xây dựng ngành chè bền vững. Khi sản xuất, chế biến và phân phối được kết nối và số hóa, doanh nghiệp dễ dàng áp dụng kỹ thuật canh tác xanh, tối ưu hóa năng lượng, giảm phát thải và chất thải nhựa trong đóng gói. Hệ sinh thái minh bạch giúp bảo vệ môi trường, nâng cao giá trị sản phẩm và đồng thời củng cố niềm tin với người tiêu dùng.
Đặc biệt, liên kết chuỗi và số hóa giúp doanh nghiệp SME chè Việt chuẩn hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng và đáp ứng các yêu cầu quốc tế về an toàn thực phẩm, chứng nhận hữu cơ và truy xuất nguồn gốc. Đây chính là nền tảng để chè Việt không chỉ tồn tại mà còn phát triển mạnh mẽ trên thị trường thế giới.
“Con đường kép”, kết hợp liên kết chuỗi giá trị và số hóa, chính là chìa khóa để chè Việt Nam vươn ra thế giới. Liên kết tạo sức mạnh tổng hợp, nâng cao giá trị sản phẩm và bảo vệ thương hiệu; số hóa minh bạch hóa thị trường, tối ưu vận hành và kết nối trực tiếp với người tiêu dùng. Khi hai yếu tố này đồng hành, chè Việt sẽ không chỉ chinh phục thị trường nội địa hơn 100 triệu dân mà còn đủ sức hội nhập quốc tế, khẳng định vị thế trên bản đồ trà thế giới. Đây là hướng đi chiến lược để ngành chè Việt phát triển bền vững, thông minh và hội nhập toàn cầu.