Tân Cương vốn nổi tiếng với những dòng trà mang “hương cốm” đặc trưng, hình thành từ khí hậu, thổ nhưỡng và kinh nghiệm canh tác truyền đời. Nhưng vài năm gần đây, vùng chè này không chỉ dựa vào truyền thống mà còn bước vào giai đoạn phát triển mới nhờ sự tham gia chủ động và chuyên nghiệp của các hợp tác xã (HTX). Các HTX chú trọng vùng nguyên liệu an toàn, đẩy mạnh chế biến sâu và kết nối sản xuất với du lịch cộng đồng. Từ cách tổ chức sản xuất hiện đại đến các mô hình trải nghiệm hấp dẫn, chè Tân Cương đang nâng tầm giá trị, khẳng định thương hiệu và mở rộng thị trường trong nước lẫn quốc tế.
Các HTX chè ở Tân Cương không chỉ phát triển vùng nguyên liệu an toàn mà còn đầu tư vào chế biến sâu và gắn sản xuất với du lịch cộng đồng.
Một trong những điểm then chốt giúp Tân Cương bứt phá nằm ở mạng lưới khoảng 20 HTX đang hoạt động hiệu quả trên địa bàn. Thay vì sản xuất manh mún, các HTX đứng ra liên kết vùng nguyên liệu, thống nhất quy trình chăm sóc, ứng dụng công nghệ số và kiểm soát chất lượng theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ hoặc cao hơn. Nhờ đó, vùng chè Tân Cương, rộng khoảng 1.000ha, có tỷ lệ lớn diện tích được sản xuất theo hướng an toàn, đảm bảo nguồn cung ổn định cho các cơ sở chế biến. Đây chính là nền tảng quan trọng để sản phẩm trà địa phương tự tin bước vào chuỗi giá trị mới, nơi chất lượng và truy xuất nguồn gốc trở thành điều kiện bắt buộc.
Sản phẩm chè Tân Cương nhận được du khách nước ngoài quan tâm, yêu thích.
HTX chè Hảo Đạt là điển hình tiêu biểu cho mô hình sản xuất gắn với chế biến sâu tại Tân Cương. Quản lý 62ha chè bài bản, cùng hệ thống nhà xưởng và dây chuyền khép kín, HTX đã phát triển các dòng sản phẩm chất lượng cao như chè đinh, chè móc câu, chè tôm nõn. Vùng nguyên liệu đạt chuẩn VietGAP, áp dụng phần mềm quản lý, hệ thống chấm công tự động và mã QR truy xuất nguồn gốc, đã giúp Hảo Đạt sở hữu sản phẩm OCOP 5 sao, minh chứng cho khả năng cạnh tranh mạnh mẽ của chè Tân Cương trong bối cảnh tiêu chuẩn thị trường ngày càng khắt khe.
Song song với sản xuất, Tân Cương ghi dấu ấn với du lịch cộng đồng gắn với cây chè. HTX Trà và Du lịch cộng đồng Tiến Yên, tại xóm Hồng Thái 2, quản lý trực tiếp 3ha chè và liên kết hơn 30ha vùng nguyên liệu, trong đó có 5ha hữu cơ. HTX đã xây dựng hệ sinh thái trải nghiệm độc đáo gồm đường bê tông quanh đồi chè, cầu gỗ, hồ nước, chòi nghỉ và mô hình farmstay, thu hút hàng nghìn lượt khách mỗi dịp cao điểm. Du khách không chỉ tham quan mà còn hái, chế biến và thưởng trà, cảm nhận trọn vẹn hương vị và giá trị văn hóa của chè Tân Cương.
Vai trò kết nối của các HTX còn thể hiện ở việc hướng dẫn nông dân theo quy trình thống nhất, đảm bảo chất lượng sản phẩm, dịch vụ và tạo sinh kế bền vững. HTX Hảo Đạt còn đầu tư không gian thưởng trà, tuyến tham quan và các điểm dừng chân trên đồi chè, hình thành hệ sinh thái du lịch, trải nghiệm và tiêu thụ sản phẩm đồng bộ.
Theo ông Đồng Đức Phương, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Cương, địa phương đang hướng tới mở rộng vùng chè lên 2.000ha, đồng thời tận dụng các chương trình hỗ trợ để nâng cao chất lượng, ứng dụng công nghệ và phát triển thương hiệu. Nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa nông dân, HTX và chính quyền, chè Tân Cương đang cất cánh, giữ trọn hồn cốt truyền thống nhưng giàu tính hội nhập, mở ra tương lai rộng lớn cho vùng đất gắn bó với cây chè hàng trăm năm.
Mỗi sản phẩm chè không chỉ mang hương vị cốm đặc trưng, vị ngọt hậu tinh tế, mà còn kể câu chuyện về nỗ lực, sáng tạo và sự chuyển mình mạnh mẽ của cộng đồng Tân Cương trên hành trình xây dựng thương hiệu nông sản Việt.