Cải thiện quy định thu hồi đất và bảo vệ quyền lợi người dân
Luật Đất đai (sửa đổi) 2024 mang đến những cải thiện đáng kể trong việc quy định thu hồi đất, hướng đến mục tiêu công khai, minh bạch và bảo vệ quyền lợi người dân. Điểm sáng của luật là sự cụ thể hóa 31 trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng trong Điều 79. Đồng thời, khoản 32 của điều này cũng quy định Quốc hội sẽ sửa đổi, bổ sung các trường hợp thu hồi đất khi cần thiết, đảm bảo tính minh bạch và hạn chế tình trạng thu hồi tràn lan như trước đây.
Bên cạnh việc quy định chặt chẽ về thu hồi đất, Luật Đất đai 2024 còn chú trọng vào công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Chương VII của luật quy định cụ thể về vấn đề này, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người có đất bị thu hồi. Điều 91 xác định các nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, bao gồm: khu tái định cư phải hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đồng bộ và phù hợp với văn hóa địa phương; phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bố trí tái định cư trước khi thu hồi đất.
Với những quy định mới này, Luật Đất đai 2024 được kỳ vọng sẽ mang lại nhiều tác động tích cực. Việc thực thi luật một cách nghiêm túc và hiệu quả sẽ góp phần nâng cao tính công khai, minh bạch trong thu hồi đất, hạn chế tình trạng thu hồi tràn lan, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người có đất bị thu hồi, đồng thời tạo điều kiện cho phát triển kinh tế - xã hội đi đôi với bảo vệ quyền lợi người dân.
Tuy nhiên, để luật đi vào thực tiễn hiệu quả cần sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan chức năng và sự giám sát của người dân. Việc thực thi luật cần đảm bảo tính công bằng, minh bạch và tuân thủ đúng các quy định của pháp luật.
Mở ra cơ hội mới cho phát triển nông nghiệp và thị trường bất động sản
Tại khoản 1 điều 177 của luật đất đai (sửa đổi) 2024 quy định về “hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp của cá nhân không quá 15 lần hạn mức giao đất nông nghiệp của cá nhân đối với mỗi loại đất” và tại điều 177, điều 192 các quy định về “tập trung đất nông nghiệp”, “tích tụ đất nông nghiệp” tại Điều 177, Điều 192 tạo điều kiện để nông nghiệp phát triển nhanh, bền vững.
Điểm nổi bật là việc mở rộng hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp cho cá nhân, tạo điều kiện cho tích tụ đất đai, phát triển sản xuất quy mô lớn, ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao hiệu quả sử dụng đất và năng suất lao động trong ngành nông nghiệp. Mục tiêu hướng đến là phát triển nông nghiệp nhanh, bền vững, hiệu quả, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, mở rộng quy mô sản xuất hàng hóa nông sản, phát triển 1 triệu ha đất chuyên canh lúa chất lượng cao, đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net zero) tại đồng bằng sông Cửu Long, bảo đảm môi trường sinh thái, thích ứng với biến đổi khí hậu. Luật cũng sẽ tạo điều kiện cho phát triển đô thị hóa và các khu dân cư nông thôn, làm tăng nhu cầu tạo lập nhà ở cho người dân nông thôn, góp phần thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển minh bạch, hiệu quả.
Việc thực hiện luật sẽ được điều chỉnh phù hợp với đặc điểm về đất đai, địa hình, khí hậu, văn hóa, quá trình chuyển dịch lao động, chuyển đổi nghề, việc làm ở nông thôn của từng vùng, từng khu vực, từng địa phương. Luật cũng sẽ đảm bảo phù hợp với nhu cầu của thị trường.
Luật đất đai 2024 mở ra cơ hội phát triển thị trường bất động sản
Áp dụng bảng giá đất, bỏ khung giá đất
Đây là một trong những thay đổi quan trọng nhất của luật mới. Thay vì sử dụng khung giá đất như trước đây, Luật Đất đai 2024 sẽ áp dụng bảng giá đất. Bảng giá đất sẽ được xây dựng dựa trên giá thị trường, phản ánh sát hơn giá trị thực tế của đất đai. Bảng giá đất được xây dựng hằng năm, áp dụng từ ngày 01/01/2026 và điều chỉnh từ ngày 01/01 của năm tiếp theo. Thay đổi này giúp bảng giá đất tiệm cận giá đất thị trường, tuy nhiên cũng gia tăng áp lực công việc cho các địa phương trong việc xây dựng và cập nhật bảng giá.
Phát triển, quản lý và khai thác quỹ đất
Luật Đất đai (sửa đổi) 2024 đánh dấu bước tiến quan trọng trong quản lý và sử dụng đất đai hiệu quả, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm công bằng xã hội. Điểm sáng của luật là việc bổ sung Chương VIII về “phát triển, quản lý và khai thác quỹ đất”. Chương này quy định nguyên tắc phát triển, quản lý và khai thác quỹ đất phải tuân theo quy hoạch sử dụng đất, kế hoạch sử dụng đất, đảm bảo sử dụng đất đúng mục đích, công khai, minh bạch, hợp lý, theo đúng quy định của pháp luật. Mục tiêu hướng đến là đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, hỗ trợ tái định cư, an sinh xã hội, bố trí đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số.
Việc thực hiện tốt nguyên tắc này sẽ mang lại nhiều lợi ích thiết thực. nó giúp tổ chức phát triển quỹ đất của Nhà nước trở thành nhà cung cấp quỹ đất chủ đạo trên thị trường sơ cấp, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Việc quản lý quỹ đất hiệu quả cũng giúp Nhà nước kiểm soát nguồn tài nguyên đất đai, đảm bảo sử dụng đất hợp lý và tiết kiệm. Ngoài ra, nó cũng góp phần tăng nguồn thu ngân sách và sử dụng cho mục đích công cộng. Toàn bộ "địa tô chênh lệch" thu được từ hoạt động đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất sẽ được nộp vào ngân sách nhà nước. Nguồn thu này sẽ được sử dụng để đầu tư cho các lĩnh vực như giáo dục, y tế, an sinh xã hội, hạ tầng giao thông... góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Nhờ chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư hợp lý, người dân sẽ có điều kiện ổn định cuộc sống và phát triển kinh tế, từ đó nâng cao sự đồng thuận với chính sách thu hồi đất.
Luật Đất đai 2024 quy định 32 trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. So với Luật Đất đai 2013, luật mới đã giảm bớt số trường hợp thu hồi đất, đồng thời tăng cường công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho người dân bị thu hồi đất.
Quốc hội đã tạo ra bước đột phá khi cho phép áp dụng ngay một số quy định của Luật Đất đai 2024, bao gồm quy định về định giá đất và quy định về sử dụng đất để thực hiện dự án lấn biển. Việc áp dụng sớm những quy định này mang ý nghĩa quan trọng trong việc tháo gỡ các vướng mắc từ thực tiễn, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Điển hình là việc cho phép áp dụng ngay quy định về định giá đất sẽ tạo điều kiện cho Chính phủ xây dựng và ban hành Nghị định quy định về giá đất thực hiện Luật Đất đai (sửa đổi) 2024. Đây là bước tiến quan trọng, thay thế cho việc sửa đổi, bổ sung Nghị định 44/2014/NĐ-CP, giúp giải quyết những bất cập trong công tác quản lý và sử dụng đất đai hiện nay.
Nhìn chung, việc áp dụng sớm một số quy định của Luật Đất đai 2024 thể hiện sự quyết liệt của Quốc hội trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về đất đai, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời bảo đảm quyền lợi của người dân và sử dụng đất đai hiệu quả, hợp lý.