Người xưa nói: “Có thực mới vực được đạo”, ý nhấn mạnh rằng chỉ khi ăn no, con người mới làm việc hiệu quả. Nhưng với tiền lương, câu chuyện phức tạp hơn nhiều. Nhận thức về lương cơ bản khác nhau, các cách gọi như lương cơ bản, lương tối thiểu, lương bổng đôi khi mâu thuẫn, khiến nhiều ý kiến tranh luận về cách xác định thu nhập hợp lý. Thậm chí, nhiều chuyên gia cho rằng tổng thu nhập thực tế mới phản ánh đúng khả năng đáp ứng cuộc sống, bởi với nhiều vị trí, chỉ trông vào lương cơ bản khó có thể đảm bảo mức sống tối thiểu.
Ảnh minh họa
Những người soạn thảo văn kiện trình Đại hội 14 của Đảng và các chuyên gia góp ý đều thấu hiểu: làm việc trong cơ quan nhà nước là một hạnh phúc, nhưng cũng không ai muốn chỉ đủ ăn mà thiếu dự phòng cho gia đình, hôn nhân, con cái hay cuộc sống sau này. Vậy nên, khái niệm “lương tối thiểu đủ sống” cần được lượng hóa: bao nhiêu là đủ cho một cá nhân, bao nhiêu cho một gia đình, và làm sao để điều chỉnh kịp thời khi trượt giá xảy ra?
Một thách thức khác là xây dựng thang lương công bằng cho các vị trí việc làm, khi có việc dễ định lượng sản phẩm, nhưng cũng có nhiều công việc không thể xác định rõ thành phẩm. Thực tế, không có sự công bằng tuyệt đối: cùng hệ số lương, người này có thể nhàn hạ, người kia lại gánh khối lượng công việc lớn hơn. Điều này khiến câu chuyện tiền lương luôn cần tiếp tục cải tiến.
Trước đây, cuộc sống khó khăn khiến một số người lao động tìm cách tăng thu nhập bằng việc tận dụng cơ sở vật chất công sở cho nhu cầu riêng. Điều này phản ánh thực tế rằng lương cơ bản nếu không đủ sống sẽ khó ngăn cản người lao động tìm thêm thu nhập. Chính vì vậy, cải cách tiền lương không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn liên quan đến đạo đức và trách nhiệm công vụ.
Dự thảo văn kiện trình Đại hội 14 của Đảng khẳng định tinh thần cải tiến tiền lương để người lao động yên tâm công tác, tập trung, cống hiến và không bị phân tâm bởi lo lắng về thu nhập. Thực tế, dù trong cơ quan nhà nước hay khu vực tư nhân, nhiều người lao động vẫn nỗ lực tăng thu nhập hợp pháp, hoàn thành nhiệm vụ với tinh thần “thượng tôn pháp luật” và trách nhiệm cao.
Để đạt mức lương xứng đáng với vị trí công việc, các cơ quan chức năng cần cụ thể hóa khái niệm “lương tối thiểu đủ sống”, xây dựng chế độ lương – thưởng minh bạch, chuyển dịch linh hoạt theo thời giá, bảo đảm công bằng. Điển hình, từ Nghị quyết 71, Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến từ 1/1/2026 tăng lương cơ bản cho giáo viên thêm 2–7 triệu đồng/tháng, ưu tiên xếp cao nhất khối hành chính sự nghiệp, mang lại niềm vui không chỉ cho thầy cô mà cả xã hội, trong đó có các bậc phụ huynh.
Hy vọng rằng, người lao động hưởng lương nhà nước nói chung cũng sẽ sớm được hưởng mức thu nhập đủ sống, nâng cao chất lượng cuộc sống, yên tâm công tác và tiếp tục cống hiến, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.
VĂN HÙNG