Ngô, hay còn gọi là bắp, là một loại cây lương thực quan trọng đối với nhiều vùng miền của Việt Nam, đặc biệt là tỉnh Hà Giang. Được biết, mỗi năm nông dân Lào Cai gieo trồng 30.627 ha ngô. Đây là con số ấn tượng, thể hiện sự phát triển và tầm quan trọng của cây ngô trong đời sống kinh tế và văn hóa của người dân vùng cao.
Ngô đã giúp người dân Hà Giang ổn định cuộc sống và phát triển kinh tế gia đình.
Hà Giang là một tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam, với địa hình phức tạp và khí hậu khắc nghiệt. Vào mùa đông, nơi đây chủ yếu lạnh và khô, trong khi mùa hè ẩm ướt. Những đặc điểm này ảnh hưởng đến quá trình trồng và thu hoạch ngô. Tuy nhiên, người dân Hà Giang đã thích ứng tốt với môi trường tự nhiên, thường trồng các giống ngô địa phương có khả năng chống chịu tốt với thời tiết khắc nghiệt và đất đai không mấy màu mỡ. Những giống ngô phổ biến như ngô trắng, ngô vàng và ngô tím đều có hương vị và giá trị dinh dưỡng đặc trưng.
Trong nông nghiệp, ngô đóng vai trò quan trọng không chỉ là nguồn lương thực chính mà còn là nguồn thu nhập cho nhiều hộ gia đình. Ngô được sử dụng làm thức ăn cho gia súc và chế biến thành các sản phẩm như bánh ngô, rượu ngô, và ngô xay bột. Điều này đã giúp người dân ổn định cuộc sống và phát triển kinh tế gia đình.
Thời gian thu hoạch ngô ở Hà Giang phụ thuộc vào giống ngô và điều kiện thời tiết. Thông thường, có hai vụ ngô chính trong năm: vụ xuân hè (gieo trồng vào khoảng tháng 3 - 4 và thu hoạch vào khoảng tháng 7 - 8) và vụ thu đông (gieo trồng vào tháng 8 - 9 và thu hoạch vào tháng 11 - 12). Trong quá trình thu hoạch, người nông dân phải lựa chọn thời điểm cây ngô chín kỹ, hạt ngô cứng lại và có màu sắc đặc trưng của từng giống để đảm bảo năng suất và chất lượng ngô.
Tính đến nay, nông dân trong tỉnh đã thực hiện gieo trồng được 29.185 ha, đạt 95,29% kế hoạch năm và 96% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, ngô xuân chiếm 10.330 ha, với năng suất thu hoạch đạt 44,31 tạ/ha. Vụ mùa dự kiến gieo trồng trên 20.300 ha (gồm ngô chính vụ 11.966 ha và ngô hè thu 8.336,7 ha), đến nay đã thực hiện đạt 18.855 ha. Những diện tích ngô chính vụ trà sớm đã chín và bắt đầu cho thu hoạch, trong khi diện tích ngô hè thu phát triển tốt.
Thời điểm này, trên những nương ngô chính vụ, người dân đang hối hả thu hoạch để bán cho thương lái hoặc bảo quản tại gia đình. Các huyện như Mường Khương, Bắc Hà, Si Ma Cai, và Bát Xát có diện tích ngô lớn. Do địa hình đồi núi dốc, công việc thu hoạch ngô rất vất vả. Ngô sau khi bẻ được tập kết tại vị trí thuận lợi để bóc vỏ. Các gia đình giúp nhau thu hoạch ngô nhanh chóng hơn thông qua hình thức đổi công. Phụ nữ thường đảm nhận công việc bóc bỏ ngô bằng tay, mặc dù không vất vả nhưng mất nhiều thời gian. Ngô sau khi thu hoạch sẽ được vận chuyển về nhà bằng gùi, xe máy, hoặc thuê xe ba gác, xe công nông nhỏ.
Sau khi thu hoạch, người dân phơi ngô ngoài trời hoặc sấy bằng lửa để đảm bảo ngô không bị mốc. Những bắp ngô sấy khô sẽ có màu vàng đậm, được bảo quản kỹ lưỡng để làm thức ăn cho gia súc hoặc bán cho thương lái.
Mỗi năm, nông dân Lào Cai đã và đang nỗ lực không ngừng để phát triển cây ngô, góp phần bảo vệ văn hóa và đa dạng sinh học của vùng cao nguyên đá, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nơi đây.