Lai Châu, với điều kiện tự nhiên độc đáo, nổi bật là 7/10 đỉnh núi cao nhất Việt Nam, đã khẳng định tiềm năng to lớn trong phát triển cây chè. Với diện tích trên 10.500ha chè, trong đó có 8.400ha chè kinh doanh, năng suất bình quân đạt hơn 70 tạ/ha, sản lượng hàng năm trên 58.000 tấn, ngành chè trở thành một trong những trụ cột kinh tế quan trọng của tỉnh. Tuy nhiên, ngành chè Lai Châu không chỉ dừng lại ở việc duy trì sản xuất mà còn đối mặt với nhiều thách thức cần vượt qua để phát triển bền vững.
Tỉnh Lai Châu có điều kiện tự nhiên thuận lợi, trong đó có 7/10 đỉnh núi cao nhất Việt Nam nên rất thích hợp đề trồng chè. Ảnh minh họa
Tiềm năng lớn từ vùng đất thảo nguyên
Nhờ vị trí địa lý và khí hậu đặc thù, Lai Châu là vùng đất lý tưởng để trồng các giống chè chất lượng cao. Hai huyện Than Uyên và Tân Uyên nổi bật với địa hình thảo nguyên lớn, phù hợp cho canh tác quy mô lớn và cơ giới hóa. Diện tích chè thực hiện liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ chiếm 67% tổng diện tích, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển các mô hình bền vững và đáp ứng yêu cầu thị trường. Hiện nay, chè Lai Châu chủ yếu xuất khẩu sang các thị trường truyền thống như Afghanistan, Pakistan và Đài Loan, với tỷ lệ xuất khẩu trực tiếp đạt 35%.
Những thách thức cần vượt qua
Dù sở hữu tiềm năng lớn, ngành chè Lai Châu vẫn gặp nhiều khó khăn. Một trong những vấn đề nổi cộm là diện tích sản xuất chè đạt các tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm như VietGAP, GlobalGAP hay hữu cơ còn rất hạn chế. Các cơ sở chế biến chè quy mô nhỏ, tập trung vào sản xuất chè dạng thô, khiến sản phẩm thiếu tính cạnh tranh. Đặc biệt, chỉ 10% sản lượng chè là chè đen – sản phẩm có giá trị kinh tế cao hơn, trong khi 90% còn lại là chè xanh sao lăn hoặc duỗi.
Thêm vào đó, việc quảng bá sản phẩm gặp rào cản lớn khi thiếu các bản dịch chất lượng và hệ thống thương hiệu quốc tế. Đa phần chè Lai Châu được xuất khẩu dưới dạng bao lớn, mang nhãn hiệu của nhà nhập khẩu, khiến sản phẩm chè Việt khó ghi dấu trên thị trường toàn cầu.
Định hướng phát triển bền vững
Để khắc phục hạn chế và nâng cao giá trị, Lai Châu cần tập trung vào các chiến lược sau:
Phát triển giống chè chất lượng cao: PGS.TS Nguyễn Văn Toàn đề xuất tỉnh nên đầu tư vào nhóm giống có năng suất cao và chất lượng tốt để sản xuất cả chè xanh và chè đen. Điều này không chỉ đáp ứng nhu cầu nội địa mà còn tạo cơ hội xuất khẩu các sản phẩm chè cao cấp.
Nâng cấp quy trình chế biến: Đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ chế biến chè hiện đại, đa dạng hóa sản phẩm và cải thiện mẫu mã để đáp ứng yêu cầu thị trường quốc tế, đặc biệt là EU và Mỹ.
Phát triển chuỗi giá trị sản phẩm: Xây dựng mối liên kết chặt chẽ giữa nông dân, doanh nghiệp và hợp tác xã để tạo nền tảng sản xuất bền vững, đồng thời quảng bá thương hiệu chè Lai Châu tại các thị trường lớn như Trung Quốc, Trung Đông và châu Âu.
Ứng dụng khoa học kỹ thuật: Áp dụng tiến bộ khoa học vào sản xuất, từ giống, canh tác đến chế biến, bảo vệ môi trường sinh thái và nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm.
Gắn sản phẩm chè với du lịch sinh thái: Lai Châu cần tận dụng bản sắc văn hóa dân tộc để phát triển du lịch sinh thái, tạo ra kênh tiêu thụ chè tại chỗ, đồng thời quảng bá hình ảnh chè Lai Châu đến với khách du lịch trong và ngoài nước.
Hướng đi mới cho tương lai ngành chè
Với những tiềm năng sẵn có, sự đầu tư chiến lược và định hướng đúng đắn, ngành chè Lai Châu có thể vươn xa hơn trên thị trường quốc tế. Việc xây dựng thương hiệu chè gắn liền với chất lượng và giá trị văn hóa không chỉ giúp sản phẩm tăng tính cạnh tranh mà còn góp phần khẳng định vị thế của ngành chè Việt Nam trên bản đồ thế giới.
Lai Châu, với quyết tâm và sự hỗ trợ từ chính quyền, doanh nghiệp và nông dân, hoàn toàn có thể biến thách thức thành cơ hội, phát triển ngành chè bền vững và đưa sản phẩm chè Việt tỏa sáng trên trường quốc tế.