Ngành trà Ấn Độ đối mặt thách thức mới từ sâu hại

Ngành công nghiệp trà Ấn Độ, niềm tự hào của quốc gia và là một trong những biểu tượng nông nghiệp quan trọng nhất thế giới đang bước vào một giai đoạn đầy chông gai chưa từng có. Không chỉ bị tác động bởi biến đổi khí hậu toàn cầu, các đồn điền trà tại những vùng trồng trà trọng điểm như Assam và Tây Bengal hiện đang phải vật lộn với một cuộc xâm lược không khoan nhượng của loài ruồi xanh (Empoasca flavescens), hay còn được gọi là rầy xanh. Sự sinh sôi của loài côn trùng nhỏ bé nhưng nguy hiểm này đang gây ra những tổn thất nghiêm trọng cả về năng suất lẫn chất lượng trà hai yếu tố sống còn của ngành.

Trước đây, ruồi xanh chủ yếu hoạt động trong mùa khô và được xem là một loài gây hại phụ, dễ kiểm soát. Tuy nhiên, hiện nay chúng đã trở thành một mối đe dọa quanh năm, đặc biệt nguy hiểm trong giai đoạn thu hoạch thứ hai từ tháng 5 đến tháng 7 thời điểm tạo ra loại trà chất lượng cao nhất và chiếm hơn 30% doanh thu hàng năm của các đồn điền. “Loài sâu hút nhựa cây này nhắm vào những lá trà non phần nguyên liệu tốt nhất để sản xuất trà. Chúng gây ra hiện tượng cháy mép lá, lá quăn queo và biến dạng bề mặt làm suy giảm mạnh chất lượng lá và hương vị của trà”, Joydeep Phukan, thư ký Hiệp hội nghiên cứu trà (TRA), cho biết.

Không chỉ giảm sản lượng từ 11% đến tận 55% ở một số vùng ruồi xanh còn kéo theo sự suy giảm chất lượng nghiêm trọng. Những lá trà từng tạo nên danh tiếng cho Darjeeling và Assam giờ đây bị tổn thương, khiến hương thơm và vị đặc trưng cũng trở nên nhạt nhòa. Số liệu từ năm 2022 cho thấy xuất khẩu trà của Đông Bắc Ấn Độ đã giảm tới 14%. Trong năm 2024, sản lượng trà Darjeeling thậm chí chạm mức thấp kỷ lục. Đây không còn là một hiện tượng cục bộ, mà là một hồi chuông cảnh tỉnh cho toàn ngành trước những thay đổi khắc nghiệt của tự nhiên.

Lý do chính đằng sau sự bùng phát của ruồi xanh là biến đổi khí hậu. Trong vài thập kỷ qua, nhiệt độ trung bình tại Assam đã tăng 1,3ºC, trong khi lượng mưa trung bình giảm khoảng 200 mm. Những thay đổi này đã tạo điều kiện lý tưởng cho ruồi xanh phát triển liên tục, không còn bị gián đoạn bởi mùa mưa như trước. Thêm vào đó, sự xuất hiện của một chủng ruồi xanh có khả năng kháng thuốc cao đang làm tăng thêm mức độ nguy hiểm. Các loại thuốc trừ sâu truyền thống như Quinalphos, Thiomethoxam, Deltamethrin và Thiacloprid gần như không còn hiệu quả. Các chuyên gia nhận định rằng ruồi xanh không chỉ trở nên hung hãn hơn mà còn đang thể hiện hành vi xâm lược sinh học điều cần được chính quyền và giới khoa học điều tra khẩn cấp.

Hệ quả là chi phí phòng trừ sâu hại tăng vọt. Tại các đồn điền trà phía Bắc Ấn Độ, người trồng chè hiện phải chi từ 25.000 đến 30.000 rupee mỗi hecta chỉ để kiểm soát loài gây hại này. Tuy nhiên, hiệu quả vẫn rất hạn chế, thậm chí là thất bại. Họ đang đối mặt với một vòng luẩn quẩn: trà bị sâu bệnh làm hỏng, doanh thu giảm, nhưng lại phải bỏ nhiều tiền hơn cho thuốc bảo vệ thực vật mà không thu được kết quả mong muốn. “Trước kia ruồi xanh là một mối phiền toái nhỏ, giờ đây nó đã trở thành hiểm họa nghiêm trọng khiến người trồng trà bất lực và khánh kiệt”, nhà khoa học Somnath Roy từ Viện nghiên cứu trà Tocklai nhận xét.

Điều đáng lo ngại hơn là sự yếu đi của cây trà do ruồi xanh tấn công còn khiến chúng dễ nhiễm các bệnh thứ cấp, đặc biệt là bệnh cháy lá do nấm vốn có thể lan rộng nhanh chóng và gây hoại tử diện rộng. Sự kết hợp giữa hai mối nguy này đang tạo ra “cuộc tấn công kép” tàn phá toàn diện các đồn điền trà. Roy cảnh báo: “Nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời, sự tồn tại của ngành trà ở Ấn Độ và sinh kế của hàng trăm nghìn người phụ thuộc vào nó sẽ bị đe dọa nghiêm trọng”.

Trước tình hình đó, các chuyên gia nông nghiệp và nhà nghiên cứu đã bắt đầu kêu gọi một sự thay đổi chiến lược. Cần phải đầu tư mạnh vào nghiên cứu và phát triển thuốc trừ sâu mới hiệu quả hơn, đồng thời áp dụng các giải pháp quản lý dịch hại tổng hợp (IPM). Việc kiểm soát sinh học, sử dụng thiên địch tự nhiên của ruồi xanh, cũng như cải tiến giống trà có khả năng kháng sâu bệnh là những hướng đi đầy tiềm năng. Hơn thế, phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức nghiên cứu, chính quyền địa phương và người trồng trà để triển khai các chương trình hành động cụ thể và kịp thời. Indranil Sharma, một người trồng trà kỳ cựu, nhấn mạnh: “Bảo vệ di sản trà của Ấn Độ đòi hỏi không chỉ những giải pháp kỹ thuật, mà còn cần một cách tiếp cận chủ động, tập thể và mang tính chiến lược dài hạn”.

Trong bối cảnh cuộc khủng hoảng sâu bệnh ngày càng nghiêm trọng, ngành trà Ấn Độ đang đứng trước một bước ngoặt lớn. Sự suy giảm năng suất, chất lượng và sản lượng không chỉ ảnh hưởng đến kinh tế trong nước mà còn làm lung lay vị thế của Ấn Độ trên thị trường trà toàn cầu. Nhưng chính trong những thách thức khắc nghiệt này, cơ hội để đổi mới và thích nghi cũng đang mở ra. Nếu Ấn Độ có thể phát triển được những giải pháp bền vững, thích ứng với khí hậu và ứng phó hiệu quả với sâu bệnh, thì không chỉ bảo vệ được ngành trà mà còn góp phần xây dựng một mô hình nông nghiệp chống chịu tốt trước những biến động của tương lai. Ngành trà biểu tượng của hương vị, bản sắc và sinh kế đang cần được bảo vệ hơn bao giờ hết.