Bác Hồ vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc ta đã từng nói tuổi trẻ như mùa xuân, là tương lai của đất nước, dân tộc. Sức trẻ nhất định thực hiện được những việc phi thường “dời non lấp biển”, hiện thực hóa những giấc mơ hằng ấp ủ, những dự định, mục tiêu, lý tưởng của mình. Sức trẻ, nguồn nội lực dồi dào có thể chuyển hóa “sỏi đá thành cơm”. Tuổi trẻ là quỹ thời gian đẹp nhất của đời người. Ai biết trân quý, khai thác hợp lý, khoa học, hữu dụng sẽ có được cuộc sống ý nghĩa, hạnh phúc vẹn tròn. Nói đến đoàn thanh niên là nói về tuổi trẻ sôi nổi, nhiệt huyết; về tương lai, về khát vọng tươi sáng.
Những thập niên đầu thế kỷ 21, nhất là từ khi đại dịch Covid-19 qua đi, tình hình thế giới biến đổi mau lẹ, khó lường, nhiều sự việc bất ngờ xảy ra, không ít người lúng túng, bị động, thiếu lạc quan, dao động tư tưởng… Trong dòng chảy chung ấy, đất nước ta cũng đã và đang chịu tác động theo hai chiều thuận, nghịch (khó khăn và thuận lợi) của tình hình thế giới khi hội nhập sâu, rộng, toàn diện toàn cầu. Một lực lượng lớn các bạn trẻ đang đón nhận thời cơ vàng, nhưng cũng phải đối mặt với rất nhiều thách thức khác xa với thế hệ cha anh trong thế kỷ trước. Họ phải chịu sức ép của lựa chọn nghề nghiệp, tìm kiếm việc làm phù hợp với ý muốn và năng lực của mình. Họ mong muốn thu nhập đảm bảo cuộc sống cho mình, hỗ trợ gia đình.
Thật mừng vui, thế kỷ 21 đã sản sinh một thế hệ trẻ (hay gọi là Gen Z) tài năng, được đào tạo cơ bản, có tri thức, có bản lĩnh, nghị lực… Những tấm gương sáng ở các lĩnh vực học tập, lao động, công tác, cống hiến của nhiều bạn trẻ được truyền thông khai thác, giới thiệu một phần đã chứng thực nhận xét ấy. Tuổi trẻ luôn có mặt ở nơi Tổ quốc cần, nơi khó khăn, gian khổ. Vẫn còn vẹn nguyên lý tưởng “đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên”.
Tuổi trẻ vẫn sẵn sàng dấn thân hy sinh, tận hiến. Mùa tuyển quân năm nay có khá nhiều cặp anh em song sinh ở một số địa phương trúng tuyển; lại có trường hợp ba anh em ruột cùng nhập ngũ. Có cả bóng hồng trở thành tân binh. Có bạn từng lọt tốp 15 một cuộc thi hoa hậu, đã tốt nghiệp đại học và đang đi làm vẫn tình nguyện tòng quân. Hàng ngàn bạn trẻ tình nguyện viết đơn xin nhập ngũ, nhiều bạn có nguyện vọng phục vụ lâu dài trong quân đội. Bức tranh tươi đẹp và tràn đầy sức sống của một lớp trẻ hôm nay đã và đang được khắc họa qua tuổi đôi mươi nô nức tòng quân, tuổi trẻ đi đầu trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhiều giải thưởng danh giá trong các lĩnh vực khoa học trong nước và thế giới thuộc về người trẻ tuổi; tài năng trẻ xuất hiện trong hầu hết các lĩnh vực văn học nghệ thuật, thể thao, y học, toán học, khoa học tự nhiên và xã hội... Điều ấy hẳn sẽ cho chúng ta niềm tin vào thế hệ trẻ giữa bối cảnh xã hội đã có sự lo ngại rằng lớp trẻ hôm nay chỉ thích sống hưởng thụ, ít quan tâm đến thời cuộc, ưa chuộng các giá trị sống ảo.
Tổ chức đoàn hẳn có những nghiên cứu chuyên sâu, nhận định, đánh giá về đối tượng mình đang quản lý, giáo dục, dìu dắt. Có thể tạm chia lực lượng trẻ tuổi ra các nhóm sau. Đa phần các bạn trẻ đang học tập, lao động, làm việc trong các cơ quan, tổ chức mà ở đó có tổ chức đảng, đoàn, hội. Nhờ đó, họ được quản lý, giáo dục định hướng về nhận thức, hành động. Một bộ phận bạn trẻ khác đang làm việc ở khu vực kinh tế tư nhân, các tổ chức xã hội nhưng vẫn có tổ chức đảng, đoàn nên cũng gặp thuận lợi trong học tập, luyện rèn tiến bộ.
Đáng chú ý hơn là một bộ phận thanh, thiếu niên đang làm việc, lao động tự do, thậm chí chưa có công ăn việc làm, công việc không ổn định bởi nhiều lý do. Nhiều người trong số họ không chịu ràng buộc bởi xã hội, gia đình, sống tự do “vô tổ chức”; không chịu học hành, lười lao động, không tham gia sinh hoạt với bất cứ tổ chức nào. Thực tế, các bạn trẻ thiếu sự kiểm soát, dõi theo, chỉ dẫn, giúp đỡ, sẻ chia của người có kinh nghiệm sống rất dễ “ lầm đường lạc lối”, sống buông thả theo bản năng, sa đà vào tiêu cực xã hội, ảnh hưởng không nhỏ đến tương lai không chỉ riêng họ mà còn gây hệ lụy xã hội. Vì thế, vai trò quản lý, giúp đỡ của tổ chức đoàn, đội, hội luôn mang ý nghĩa chiến lược. Mặt trái của mạng xã hội đang là một trong những nguyên nhân gián tiếp lan truyền lối sống xa lạ với truyền thống tốt đẹp của nhân loại. Người ta hay gọi đó là lối sống “thời thượng, hiện đại, tự do, thoáng, hoang dã; sống gấp, sống thực dụng”… Theo đó thường xảy ra xung đột, giải quyết mâu thuẫn cuộc sống, quan hệ xã hội bằng bạo lực, hành vi phi đạo đức, phi nhân cách, phi nhân tính.
Để có được lớp trẻ chất lượng như mong muốn luôn cần đến sự quan tâm, chăm lo bồi dưỡng của tổ chức đảng, đoàn, đội. Muốn có sản phẩm con người vừa hồng vừa chuyên thật không dễ dàng. Bác Hồ đã dạy “ Vì lợi ích trăm năm phải trồng người” là thế! Làm sao có con người tốt, yếu tố tự thân luôn mang ý nghĩa quyết định; giáo dục định hướng, động viên giúp đỡ vô cùng quan trọng, không thể thiếu. Tổ chức đoàn, đội, hội được xem là tổ chức đặc thù riêng có của Việt Nam. Đoàn thanh niên là đội hậu bị tin cậy của Đảng, gieo hạt ươm mầm những cán bộ trẻ triển vọng đủ đức, tài cho Đảng. Đoàn là cánh tay nối dài kết nối các bạn trẻ với Đảng.
Muốn có thanh niên, đoàn viên tốt cần có đội viên, thiếu niên - lớp măng non chất lượng. Đây là “đầu vào” duy nhất của Đoàn thanh niên. Bên cạnh đoàn là các tổ chức hội: hội liên hiệp thanh niên, sinh viên, các tổ chức hội chính trị-xã hội sẽ phối hợp chia sẻ cùng đoàn dõi theo, giáo dục các bạn trẻ. Hoạt động của đoàn, quản trị công tác đoàn là một nghệ thuật trong lĩnh vực chính trị. Các hoạt động ấy đòi hỏi sự đổi mới không ngừng nhằm thích ứng mọi hoàn cảnh, điều kiện, môi trường, xu thế mới của đất nước, dân tộc, thời đại. Thời cơ cho các bạn trẻ rất nhiều, song thách thức khó khăn với họ cũng không ít. Kết quả của công tác giáo dục, bồi dưỡng đưa đường chỉ lối cho lớp trẻ thành công là ở phương thức hoạt động phù hợp với từng đối tượng thanh niên. Cách thức dẫn dắt, tập hợp lớp trẻ của người làm công tác đoàn, hội phải năng động, tươi trẻ, nói và làm song hành - miệng nói, tay làm, tai lắng nghe; tinh thần nhiệt huyết, không ngừng sáng tạo.
Muốn thành công trong hoạt động đoàn, giáo dục thanh thiếu niên, tổ chức đoàn phải dựa chắc và phối hợp có hiệu quả với nhà trường, gia đình, các tổ chức xã hội. Đó là những người bạn đồng hành cùng lớp trẻ thực hiện ước mơ cuộc đời mình, nhất là khi người trẻ gặp trắc trở khó khăn, nảy sinh tư tưởng bi quan, chán nản, tự ti. Bảo thủ, trì trệ, chủ quan, bốc đồng, kiêu ngạo là “bệnh” dễ thấy ở các bạn trẻ. Có người trẻ như “ngựa non háu đá” thích thể hiện mình, bứt phá, vẫy vùng chạy nhảy. Tổ chức đoàn cùng các tổ chức khác kết lại thành dây cương chắc bền kiểm soát dẫn dắt, điều chỉnh hành vi, nuôi dưỡng họ trưởng thành khỏe mạnh, thành công dân tốt cho xã hội.
Tổ chức đoàn cần phối hợp các cơ quan chức năng nghiên cứu chỉ ra “nguồn vào” của bộ phận giới trẻ nhân cách yếu kém, hư hỏng về đạo đức. Khoanh vùng, chỉ rõ “khu vực nóng, trọng điểm” trong lực lượng trẻ để có giải pháp căn cơ tìm ra phương thuốc đặc trị. Nói đến công tác đoàn là bàn về tuổi trẻ, cả tuổi đời, sức lực và tư duy. Công tác đoàn hàm chứa tính năng động, sự nhiệt huyết của tuổi thanh xuân, luôn sôi nổi, đầy hứng khởi và tự tin. Có nhiều cách nhìn nhận và đánh giá về công tác đoàn, phong trào đoàn hiện nay. Cũng có nhận xét công tác đoàn là bề nổi, là phong trào nhất thời.
Song, những thành quả của công cuộc đổi mới toàn diện đất nước trong những thập niên đầu thế kỷ 21 đã minh chứng cho hiệu quả hoạt động của Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Nhìn vào chương trình hành động của bộ máy công quyền, hệ thống chính trị, các hoạt động kinh tế-xã hội đất nước đều thấy sự tham gia, dấn thân của lực lượng trẻ. Ở không ít lĩnh vực họ đang giữ trách nhiệm chính, lực lượng chủ công, vai trò trụ cột trong khởi nghiệp, sáng tạo ý tưởng, mạnh dạn đổi mới, dám chịu trách nhiệm. Khá nhiều bạn trẻ thành công trong cuộc sống và sự nghiệp trong hoàn cảnh gia đình gặp khó khăn, gặp những trắc trở trên đường đời. “Thép đã tôi” là thế !
Tác giả Dương Trọng Phúc – một cán bộ đoàn của thành phố Hồ Chí Minh vừa ra mắt cuốn sách Chân dung anh hùng Lý Tự Trọng qua những tư liệu lịch sử phác họa chân dung người đoàn viên đầu tiên của đoàn ta. Tháng 3 hàng năm thường được gọi là Tháng thanh niên “xung kích tình nguyện vì cộng đồng của tuổi trẻ Việt Nam”. Hành động thiết thực, giàu ý nghĩa thực tiễn của các chương trình hoạt động sôi nổi của các bạn trẻ trong tháng, trong năm chính là hiện thực hóa lý tưởng cao đẹp mà anh hùng Lý Tự Trọng cũng như bao đoàn viên thanh niên anh hùng khác đã truyền lại cho thế hệ trẻ hôm nay tiếp tục theo đuổi lý tưởng và ước mơ về một đất nước Việt Nam giàu mạnh, hùng cường.
VĂN HÙNG