Hương vị dân dã đi cùng năm tháng
Nhân trần là loài cây mọc dại ở những vùng trung du, đồi thấp và bãi đất ven sông. Từ xa xưa, người dân đã biết hái về phơi khô, nấu nước uống để giải nhiệt. Theo thời gian, thứ nước thảo mộc giản dị ấy dần trở thành một phần trong nếp sống, góp mặt ở hầu hết các gia đình Việt. Ở nông thôn, mỗi khi trời nắng gắt, nồi nhân trần được đun sôi trên bếp, mùi hăng nhẹ lan ra khắp sân. Ở phố, trong những quán nước ven đường, bình nhân trần nâu sẫm vẫn tỏa hương giữa dòng người tấp nập.
Không chỉ là một thức uống, nhân trần còn mang trong mình câu chuyện của sự tiết kiệm, của lối sống biết tận dụng những gì thiên nhiên ban tặng. Mỗi chén trà là sự kết tinh của đất, của nắng, của bàn tay người dân quê lam lũ. Vị đắng nơi đầu lưỡi và vị ngọt hậu thanh nơi cổ họng khiến người ta dễ chịu, khoan khoái, như thấy cả hơi thở đồng đất trong từng ngụm nhỏ. Hơn một thức uống, nhân trần là ký ức, là nét bình dị trong nếp sống đã bền bỉ qua bao thế hệ người Việt.
Từ ấm trà quê đến ly trà mỗi ngày
Theo Đông y, nhân trần có vị đắng, tính mát, giúp thanh nhiệt, lợi mật, giải độc gan và hỗ trợ tiêu hóa. Người xưa tin rằng uống nhân trần đều đặn giúp cơ thể khỏe khoắn, đầu óc tỉnh táo, làn da sáng hơn. Chính vì vậy, dù cuộc sống có thay đổi, thói quen uống nhân trần vẫn được duy trì qua nhiều thế hệ.
Cách pha chế nhân trần rất đơn giản. Chỉ cần nhân trần phơi khô, đun với nước sôi. Nước có màu nâu vàng, mùi hăng nhẹ và vị đắng thoảng, khi uống lại ngọt dần, mát ở cổ họng. Người dân miền Bắc thường uống nóng, trong khi miền Trung và miền Nam ưa để nguội hoặc thêm đá, tạo thành thứ nước giải khát thanh khiết.
Ngày nay, nhân trần không chỉ còn trong ấm đất ở gian bếp quê mà còn có mặt trong những ly trà tiện lợi. Các thương hiệu Việt đã khai thác nguyên liệu truyền thống này để tạo nên trà túi lọc, trà hòa tan, trà lạnh đóng chai. Dù ở hình thức nào, nhân trần vẫn giữ được hương vị riêng, mộc mạc mà tinh tế, khiến người uống cảm nhận rõ sự thân thuộc của một thức quà quê giản dị.
Giữ hồn Việt trong thức uống hôm nay
Trong bức tranh đồ uống hiện đại với vô số lựa chọn, nhân trần vẫn giữ vị trí riêng nhờ hương vị tự nhiên và giá trị truyền thống. Ở các chợ dân sinh, bình trà nhân trần vẫn được bày cạnh rổ rau, mẹt bánh; trong siêu thị, những gói trà nhân trần khô hay trà túi lọc vẫn nằm trên kệ, được người tiêu dùng tìm mua thường xuyên. Ở các vùng quê, nhiều hộ gia đình vẫn nấu nhân trần mỗi sáng, như một thói quen không thể thiếu.
Không chỉ dừng ở giá trị truyền thống, nhân trần đang dần được nâng tầm thành sản phẩm đặc trưng của địa phương. Ở Nghệ An, nhiều hộ dân đã phát triển vùng trồng nhân trần tập trung, chế biến thành trà túi lọc và hướng tới đăng ký sản phẩm OCOP. Tại một số tỉnh khác như Nam Định, Thanh Hóa, chương trình OCOP cũng được đẩy mạnh, mở ra cơ hội để các loại thảo mộc bản địa được khai thác và phát triển theo hướng bền vững. Nhiều cơ sở nhỏ tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn có để làm trà thảo mộc đóng chai, giúp nhân trần đến gần hơn với người tiêu dùng trẻ.
Hành trình của nhân trần hôm nay là sự nối dài của truyền thống. Giữa xu hướng sống xanh và lựa chọn tự nhiên, nhân trần có cơ hội trở thành đại diện tiêu biểu cho đồ uống thảo mộc Việt. Mỗi ngụm nhân trần không chỉ giúp cơ thể thanh mát mà còn gợi nhắc đến hồn quê, đến giá trị bền bỉ của một dân tộc biết gìn giữ những điều giản dị.