Bong bóng (bọt trà)
Khi pha trà, khi bạn rót nước từ nơi cao, bạn sẽ thấy bọt xuất hiện trên bề mặt. Đặc biệt trong một vài lần đầu tiên, bọt sẽ nhiều hơn. Một số người sẽ nghĩ rằng nó giống như bọt được tạo ra khi đun sôi thức ăn. Thực tế, bọt trên bề mặt nước trà thực sự không giống như bọt xuất hiện khi bạn đun sôi thức ăn.
Loại bọt này là do trà có chứa một chất tự nhiên - Saponin trà. Saponin rất dễ bị bọt do đặc tính của nó. Nghiên cứu khoa học cho thấy, Saponin trong trà có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, giảm đau và các tác dụng khác có lợi cho cơ thể con người. Bọt được tạo ra trong quá trình pha trà là một hiện tượng bình thường, sẽ không ảnh hưởng đến chất lượng của nước trà.
Người Nhật có khá nhiều nghiên cứu về Saponin, vì một số loại trà xanh của họ có hàm lượng cao thành phần này. Saponin hay được tìm thấy trong matcha (mạt trà), một loại trà xanh dạng bột nổi tiếng của đất nước Nhật Bản. Một trong những yếu tố để đánh giá chất lượng của matcha đó chính là khả năng tạo một lớp bọt (tea foam) dày khi pha loại trà này theo cách trà đạo. Và Saponin chính là một trong số những yếu tố tạo nên lớp bọt đẹp mắt này cho trà matcha.
Bọt trà hay lớp foam dày trên bề mặt nước trà là một trong những yếu tố quan trọng khi thực hiện nghi thức trà đạo Nhật Bản
Một loại trà khác của Nhật cũng chứa nhiều saponin đó là funmatsucha, đây cũng là một dạng trà xanh dạng bột như matcha. Nhưng khác biệt là cây trà làm nên matcha được che nắng vài tuần trước khi hái, còn funmatsucha thì không. Thế nên vị của funmatsucha cũng đượm hơn rất nhiều. Do khó phân biệt nên rất nhiều các loại matcha Nhật đang lưu hành ở Việt Nam là funmatsucha chứ không phải là matcha.
Váng dầu
Pha một ít trà lâu năm (chẳng hạn các loại Phổ Nhĩ thô hoặc Phổ Nhĩ chín), đôi khi nhìn thấy một lớp sương dầu rất mỏng trên bề mặt của nước trà. Lớp sương mù dầu này là do trà có chứa một số chất hòa tan trong chất béo như axit béo, carotene và một số thành phần hương liệu dễ bay hơi.
Váng dầu xuát hiện trên bề mặt nước trà
Theo các chuyên gia, các chất này có trọng lượng nhẹ, chúng nổi trên bề mặt của nước trà, thường được gọi là “cha yun”. Đặc biệt trong một số loại trà như Pu’er, trà núi đá hoặc trà lên men nặng sẽ dễ dàng tạo thành váng dầu hơn các loại trà khác.
Ngoài ra, váng dầu cũng bị ảnh hưởng bởi chất lượng nước, độ cứng của nước càng cao thì càng có nhiều khả năng váng dầu xuất hiện. Váng dầu chỉ là một hiện tượng bình thường bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác nhau và không ảnh hưởng nhiều đến việc thưởng thức. Nói chung, một tách trà với váng dầu thường tương đối dày và hương vị êm dịu hơn.
Lông tơ (mao trà)
Lông tơ mao xuất hiện trên bề mặt lá trà
Sau khi mua trà, đặc biệt là các loại trà xanh cao cấp hoặc bạch trà, chúng ta sẽ thấy trên bề mặt của trà khô có màu trắng hoặc nhung vàng. Sau khi pha, nước trà cũng sẽ trộn một ít lông tơ, ảnh hưởng đến độ trong. Một số người không hiểu lý do nên họ nhầm tưởng rằng trà bị mốc.
Tuy nhiên, những mao trà này thực sự là một biểu tượng của sự dịu dàng và là một trong những yếu tố quan trọng để đánh giá chất lượng của trà. Mao trà càng nhiều chứng tỏ trà được làm bằng phương pháp thủ công và nhiều búp. Trà rất giàu axit amin và polyphenol trong trà, vì vậy trừ khi có ai đó yêu cầu loại bỏ nó, nó thường sẽ vẫn còn.
Kết tủa trà
Những người yêu trà thích uống trà đen sẽ thấy rằng, sau khi pha nếu không uống ngay lập tức sẽ thấy xuất hiện một số kết tủa trong nước trà. Trên thực tế, lý do một số kết tủa xuất hiện là vì các polyphenol trong trà sẽ được chuyển đổi thành theaflavin hoặc thearubigins trong quá trình oxy hóa.
Khi pha trà, độ hòa tan của theaflavin bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ nước. Khi nhiệt độ nước cao, theaflavin được hòa tan trong nước, và nước trà trông sáng và trong mờ.
Nhưng khi nhiệt độ xuống thấp hơn, nước trà nguội đi, và theaflavin lại tổng hợp lại và tạo thành một phức hợp, đó là khối có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Khối này cũng có một tên chuyên nghiệp là “Phô Mai trà.” Đối với một số loại trà đen, thì Phô Mai trà đề cập đến chất lượng tuyệt vời của nó.
Hoài Nam (t/h)