Để chủ động bảo vệ an toàn cho mình và người thân khỏi nguy cơ bị sét đánh, người dân cần thực hiện một số biện pháp phòng tránh sét khi trời mưa, dông. Ảnh minh họa.
Theo Viện Vật lý Địa cầu, sét thường xảy ra trong các cơn dông, đặc biệt là những cơn dông đầu mùa mưa. Thời điểm giao mùa xuất hiện hai luồng không khí nóng ẩm và lạnh, tạo ra điểm giao thoa là nơi xảy ra dông và tập trung sét. Vì vậy, những nơi có nhiều dông sét thực chất là có sự hoạt động mạnh mẽ của hai luồng không khí này. Khi gặp mưa dông, sấm sét, việc xử lý kịp thời và đúng cách có thể giảm thiểu rủi ro, mất mát về người và thiệt hại vật chất.
Nguyên nhân xảy ra hiện tượng sấm sét
Khi hai đám mây tích điện trái dấu lại gần nhau, hiệu điện thế giữa chúng có thể lên tới hàng triệu vôn. Giữa hai đám mây có hiện tượng phóng tia lửa điện và ta trông thấy một tia chớp. Vài giây sau ta mới nghe thấy tiếng nổ, đó là sấm (do vận tốc ánh sáng nhanh hơn vận tốc của tiếng động nên ta trông thấy tia chớp trước).Khi đám mây dông tích điện đi gần mặt đất tới những khu vực trống trải, gặp một vật có độ cao như cây cối, người cầm cuốc xẻng… thì sẽ có hiện tượng phóng tia lửa điện giữa đám mây và mặt đất. Đó là hiện tượng sấm sét.
Sự nguy hiểm của sấm sét
Sấm sét gây nguy hiểm cho con người và tài sản có thể kể đến như:
- Nguy hiểm đối với con người: Khi sấm sét đánh trúng con người, nó có thể gây ra chấn thương nghiêm trọng, gây tổn thương cho hệ thần kinh, tim mạch và các cơ quan quan trọng khác. Những người bị sét đánh có thể gặp phải tình trạng như thiếu máu não, mất trí nhớ, tổn thương cơ xương, hoặc thậm chí tử vong.
- Nguy hiểm đối với tài sản: Sấm sét có thể gây ra cháy nổ và hủy hoại các công trình, nhà cửa, đường dây điện, thiết bị điện tử và các tài sản khác. Nếu một tòa nhà không được bảo vệ chống sét đúng cách, sấm sét có thể gây ra hỏa hoạn và thiệt hại vô cùng lớn.
Các biện pháp phòng chống sét đánh cần biết
Đầu tiên là, luôn theo dõi tin dự báo thời tiết trước khi tham gia các hoạt động ngoài trời. Nếu dự báo có dông bão, hãy hoãn chuyến đi hoặc đảm bảo nơi mình đến, nơi mình làm việc có nơi trú ẩn an toàn, thích hợp.
Thứ hai là, tìm kiếm nơi trú ẩn an toàn: nên ưu tiên lựa chọn các công trình kiên cố có hệ thống chống sét đạt chuẩn. Ví dụ: trường học, bệnh viện, tòa nhà văn phòng hiện đại, các khu trung tâm thương mại lớn. Trường hợp di chuyển trên đường, nên tìm kiếm trú ẩn trong xe (tránh đậu xe dưới cây cao, gần biển quảng cáo, cột điện). Tuyệt đối không trú ẩn dưới mái hiên, cây cối, cột điện, trạm biến áp,... vì đây là những nơi dễ thu hút sét đánh.
Thứ ba là, khi gặp sấm sét trong lúc lái xe, bạn sẽ an toàn nhất nếu ở trong xe có mui kín và cửa được đóng chặt. Điều bất ngờ là khung kim loại của ô tô có khả năng bảo vệ bạn khỏi sét đánh. Khi xe bị sét đánh, dòng điện sẽ truyền qua khung kim loại và xuống đất. Do đó, nếu không thể tìm được nơi trú ẩn trong nhà, bạn nên ở trong xe mui kín và đóng cửa kín, theo Live Science.
Tuy nhiên, tốt nhất là dừng xe và tìm nơi trú ẩn khi có mưa giông. Nếu không có nơi trú ẩn, hãy tấp vào lề, tắt máy và bật đèn báo. Không chạm vào các vật bằng kim loại trong xe để tránh nguy hiểm nếu sét đánh vào xe.
Thứ tư là, chú ý tư thế an toàn khi không có nơi trú ẩn: Khi không kịp tìm nơi trú ẩn an toàn, hãy thực hiện tư thế "tọa chồn": ngồi chồm hổm, hai chân chụm lại, đầu cúi thấp, ôm sát hai tay vào hai gối. Tư thế này giúp giảm thiểu diện tích cơ thể tiếp xúc với mặt đất, hạn chế nguy cơ bị sét đánh trực tiếp. Tuyệt đối không nằm duỗi người, đứng nguyên một chỗ hoặc tụ tập thành nhóm đông người vì sẽ tạo ra mục tiêu lớn cho sét.
Thứ năm là, lưu ý về các vật dụng: Tránh sử dụng điện thoại di động, máy tính xách tay, các thiết bị điện tử cầm tay khi có giông sét. Nên tháo bỏ trang sức kim loại như dây chuyền, nhẫn, đồng hồ,... vì kim loại có khả năng dẫn điện cao. Nếu đang sử dụng ô che mưa, hãy chọn loại ô có cán nhựa hoặc gỗ thay vì kim loại.
Những khuyến cáo phòng chống sét cho gia đình và cộng đồng
- Lắp đặt hệ thống chống sét: Việc lắp đặt hệ thống chống sét là biện pháp quan trọng nhất để bảo vệ tài sản và con người khỏi sấm sét. Hệ thống chống sét bao gồm các cọc sét, đầu chống sét và đường dẫn sét để hướng sấm sét vào một điểm an toàn và đưa nó trực tiếp xuống mặt đất, tránh tiếp xúc với tài sản quan trọng.
- Đối với gia đình: Lắp đặt hệ thống chống sét cho nhà cửa theo tiêu chuẩn an toàn. Kiểm tra, bảo trì hệ thống điện định kỳ, đảm bảo hệ thống điện không bị rò rỉ, chập cháy. Hạn chế sử dụng các thiết bị điện khi trời mưa giông. Chuẩn bị sẵn sàng đèn pin, radio, thuốc men và các vật dụng cần thiết khác để đề phòng trường hợp mất điện hoặc gián đoạn giao thông.
- Đối với cộng đồng: Tổ chức tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về phòng chống sét cho người dân. Phối hợp với các cơ quan chức năng để lắp đặt hệ thống chống sét cho các công trình công cộng như trường học, bệnh viện, nhà văn hóa,... Cắt tỉa cây cối, dọn dẹp chướng ngại vật xung quanh đường dây điện để đảm bảo an toàn.
Nâng cao ý thức và trách nhiệm cá nhân
- Luôn cập nhật thông tin dự báo thời tiết để chủ động phòng ngừa.
- Tuân thủ các quy định về an toàn khi tham gia các hoạt động ngoài trời, đặc biệt là trong điều kiện thời tiết xấu.
- Tham gia các hoạt động tuyên truyền, giáo dục về phòng chống sét cho cộng đồng.
Phòng chống sét đánh là vấn đề quan trọng, cần thiết cho an toàn của mỗi cá nhân và cộng đồng. Bằng cách áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, nâng cao ý thức và trách nhiệm cá nhân, chúng ta có thể chung tay xây dựng một môi trường sống an toàn, giảm thiểu tối đa nguy cơ thiệt hại do sét gây ra.