Nhượng quyền: Chiến lược tăng trưởng thông minh cho doanh nghiệp Việt

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và kinh tế số phát triển mạnh mẽ, nhượng quyền thương hiệu đang nổi lên như một chiến lược tối ưu cho doanh nghiệp Việt Nam muốn mở rộng quy mô, gia tăng doanh thu và nâng tầm thương hiệu. Không chỉ là phương thức kinh doanh, nhượng quyền còn là công cụ “xuất khẩu mô hình”, mang lại giá trị trí tuệ cao, giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ, startup hay thương hiệu nội địa chuyên nghiệp hóa và từng bước vươn ra thị trường quốc tế. Với tiềm năng kinh tế và văn hóa đặc trưng, Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để khai thác mô hình kinh doanh này.

Trên phạm vi toàn cầu, nhượng quyền thương hiệu đóng góp giá trị kinh tế khổng lồ. Tại Mỹ, tổng giá trị ngành dự kiến đạt khoảng 936 tỷ USD vào năm 2025, tăng trưởng 4,4%, đóng góp khoảng 3% GDP và tạo ra hơn 9 triệu việc làm. Nhiều quốc gia châu Á – Thái Bình Dương như Malaysia, Nhật Bản, Hàn Quốc hay Úc đã coi nhượng quyền là chiến lược quốc gia, đặt mục tiêu gia tăng tỷ lệ đóng góp vào GDP và mở rộng cơ hội việc làm. Báo cáo của Tổ chức Nhượng quyền Thế giới (WFC) cho thấy, các quốc gia trong khu vực này đạt mức đóng góp cao nhất từ nhượng quyền vào nền kinh tế quốc dân, tạo ra mô hình thành công mà Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi và áp dụng.

Đối với Việt Nam, năm 2025 đánh dấu cột mốc quan trọng khi nhiều thương hiệu vừa và nhỏ ký được những hợp đồng nhượng quyền đầu tiên ra thị trường quốc tế. Điều này chứng tỏ tiềm năng lớn của thương hiệu Việt trên bản đồ kinh tế toàn cầu, đồng thời cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc chuyên nghiệp hóa mô hình kinh doanh. Theo bà Nguyễn Phi Vân, Chủ tịch Go Global Holdings & VFLN, ngành nhượng quyền tại Việt Nam đang có bước tiến mới với sự xuất hiện của nhiều thương hiệu “vui nhộn và sáng tạo hơn” so với vài năm trước, dù quy mô vẫn còn khiêm tốn. “Việt Nam đang trong những bước đi chập chững ở lĩnh vực này. Nhưng chính sự mới mẻ đó lại mang đến cơ hội lớn cho những người tiên phong,” bà Vân nhận định.

Hiện nay, lĩnh vực ẩm thực (F&B) chiếm khoảng 80% tổng số thương hiệu nhượng quyền tại Việt Nam. Sau giai đoạn kinh tế khó khăn, nhà đầu tư có xu hướng chọn các mô hình tinh gọn, chi phí thấp, thu hồi vốn nhanh. Bên cạnh đó, các mô hình dịch vụ và nhượng quyền số (Social Franchise) cũng đang nổi lên mạnh mẽ, bao gồm chăm sóc sức khỏe, dưỡng sinh, sửa chữa điện lạnh, chăm sóc trẻ em hay nhượng quyền trên nền tảng trực tuyến. Những mô hình này được đánh giá cao nhờ chi phí khởi điểm thấp, khả năng mở rộng linh hoạt và phù hợp với nhiều đối tượng nhà đầu tư.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất với các doanh nghiệp nhượng quyền Việt Nam là chia sẻ tài sản trí tuệ (IP) và bí quyết kinh doanh mà vẫn bảo vệ được mô hình khỏi sao chép. Ông Robert Beausoleil, Giám đốc Focus Consulting, nhận định: “Chìa khóa nằm ở việc chia sẻ IP có kiểm soát và chiến lược, vừa đảm bảo chuyển giao hiệu quả, vừa giữ được bí mật cốt lõi.” Ông dẫn chứng các thương hiệu thành công như chuỗi Belgo chia sẻ công thức món ăn và quy trình vận hành nhưng giữ bí mật nguyên liệu bia, hay Phở 24h chỉ cung cấp nước dùng nấu sẵn để bảo toàn bí quyết. Công nghệ cũng được xem là “tấm khiên” hiệu quả, giúp quản lý và kiểm soát hệ thống nhượng quyền qua nền tảng số, đảm bảo dữ liệu và vận hành đồng nhất. Tuy vậy, ông Beausoleil nhấn mạnh rằng yếu tố con người vẫn là nền tảng quan trọng nhất trong thành công nhượng quyền.

Trong thực tế, việc bị sao chép gần như không thể tránh khỏi, nhưng các doanh nghiệp có thể bảo vệ mô hình bằng tốc độ đổi mới và sáng tạo. Bà Lê Thị Ngọc Thủy, sáng lập chuỗi Viva Coffee, chia sẻ rằng thương hiệu thường xuyên cập nhật thực đơn, loại bỏ món ít dùng và bổ sung món mới để giữ sức hút với khách hàng. Bà Tracy Vũ, Giám đốc Chiến lược DigiMind, nhấn mạnh: “Thương hiệu và nhượng quyền phải song hành. Một doanh nghiệp muốn nhượng quyền thành công cần xây dựng thương hiệu bài bản trước. Nhiều thương hiệu Việt chưa chuẩn chỉnh nhưng lại đưa ra mức phí nhượng quyền cao, dẫn đến thất bại.”

Chiến lược mở rộng thông minh là yếu tố sống còn. Bà Nguyễn Phi Vân gợi ý các thương hiệu nên linh hoạt chuyển một mô hình hiện có thành nhiều dạng nhượng quyền khác nhau, cửa hàng vật lý, cửa hàng “trên mây”, bán tận nhà, để phù hợp với mọi nhà đầu tư có mức vốn khác nhau. Đồng thời, doanh nghiệp cần đầu tư bài bản, chọn đối tác uy tín thay vì mở rộng ồ ạt và coi nhượng quyền là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển dài hạn.

Nhìn rộng hơn, nhượng quyền thương hiệu không chỉ là xu hướng mà còn là chiến lược tất yếu trong kỷ nguyên toàn cầu hóa. Khi doanh nghiệp biết tận dụng lợi thế văn hóa bản địa, kết hợp tư duy toàn cầu và hệ thống quản trị chuyên nghiệp, thương hiệu Việt hoàn toàn có thể đứng vững, vươn mình ra thế giới và trở thành đại diện xứng đáng của nền kinh tế sáng tạo. Nhượng quyền, với tư cách là “công cụ tăng trưởng thông minh”, đang mở ra cơ hội để các doanh nghiệp Việt chuyển từ tiềm năng nội địa sang tầm quốc tế, biến giấc mơ thương hiệu Việt vươn ra toàn cầu thành hiện thực.