Nhượng quyền trà sữa: Cơ hội làm giàu hay cái bẫy tài chính?

Những lời hứa hẹn hấp dẫn từ các đơn vị nhượng quyền

Các thương hiệu trà sữa thường đưa ra những con số đầy hứa hẹn để thu hút nhà đầu tư. Theo tài liệu quảng cáo nhượng quyền của một thương hiệu trà sữa nổi tiếng (xin được giấu tên), nhà đầu tư có thể thu hồi vốn trong vòng 12-18 tháng với tỷ suất lợi nhuận lên đến 25-30%. Nhiều đơn vị nhượng quyền còn cam kết hỗ trợ toàn diện từ khâu lựa chọn địa điểm, đào tạo nhân viên, marketing đến vận hành cửa hàng.

"Chúng tôi cung cấp một gói nhượng quyền trọn vẹn, từ thiết kế cửa hàng, đào tạo quy trình pha chế, đến hệ thống quản lý và marketing. Nhà đầu tư chỉ cần bỏ vốn và thu lợi nhuận," đại diện một thương hiệu trà sữa có hàng trăm cửa hàng nhượng quyền chia sẻ.

Chi phí đầu tư ban đầu cho một cửa hàng trà sữa nhượng quyền thường dao động từ 300 triệu đến 1,5 tỷ đồng, tùy thuộc vào thương hiệu và quy mô cửa hàng. Bên cạnh đó, nhà nhượng quyền thường phải trả phí thương hiệu (royalty fee) từ 5-8% doanh thu và phí quảng cáo (marketing fee) từ 2-3% doanh thu hàng tháng hoặc hàng quý.

Tuy nhiên, thực tế kinh doanh nhượng quyền trà sữa không phải lúc nào cũng tươi sáng như lời quảng cáo. Theo một khảo sát của VnExpress thực hiện vào năm 2022 với 100 chủ nhượng quyền trà sữa, có đến 62% cho biết doanh thu thực tế thấp hơn ít nhất 30% so với dự kiến ban đầu, và 45% chưa thu hồi được vốn sau 24 tháng hoạt động.

Anh N.V.M, cựu chủ một cửa hàng trà sữa nhượng quyền tại quận Tân Phú, TP.HCM, chia sẻ: "Tôi đã đầu tư gần 700 triệu đồng vào cửa hàng trà sữa nhượng quyền của một thương hiệu nổi tiếng vào đầu năm 2019. Ban đầu, doanh thu khá ổn, khoảng 20-25 triệu đồng/ngày. Nhưng sau 6 tháng, con số này giảm xuống chỉ còn 8-10 triệu đồng/ngày, không đủ chi phí vận hành. Sau 2 năm, tôi buộc phải đóng cửa với khoản lỗ hơn 300 triệu đồng."

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, khoảng 30% cửa hàng trà sữa nhượng quyền đã phải đóng cửa trong giai đoạn 2020-2021, phần lớn là do không đủ nguồn lực để duy trì hoạt động trong thời gian dài.

Những cái bẫy tài chính tiềm ẩn

Một trong những cái bẫy phổ biến nhất là việc các đơn vị nhượng quyền thường đưa ra dự báo doanh thu dựa trên kịch bản lý tưởng hoặc dựa trên hiệu suất của những cửa hàng trực tiếp (flagship store) tại các vị trí đắc địa. Nhiều nhà đầu tư mới không nhận ra rằng hiệu suất của các cửa hàng nhượng quyền thường thấp hơn 20-40% so với cửa hàng trực tiếp của thương hiệu.

Theo chuyên gia tư vấn kinh doanh nhượng quyền, giải thích: "Các thương hiệu thường trích dẫn số liệu doanh thu từ những cửa hàng hoạt động tốt nhất trong hệ thống để thu hút nhà đầu tư. Họ hiếm khi đề cập đến những cửa hàng có hiệu suất trung bình hoặc kém, vốn chiếm phần lớn trong hệ thống."

Nhiều nhà nhượng quyền bị bất ngờ bởi các chi phí ẩn không được đề cập rõ trong hợp đồng ban đầu. Đó có thể là chi phí nâng cấp cửa hàng định kỳ, chi phí đổi mới trang thiết bị, chi phí đào tạo bổ sung, hay thậm chí là các khoản phạt do không đáp ứng các tiêu chuẩn của thương hiệu.

Chủ một cửa hàng trà sữa nhượng quyền tại Hà Nội, chia sẻ: "Sau khi ký hợp đồng, tôi mới biết rằng mình bắt buộc phải mua nguyên liệu độc quyền từ đơn vị nhượng quyền với giá cao hơn 20-30% so với thị trường. Điều này đã làm tăng đáng kể chi phí vận hành và giảm biên lợi nhuận của tôi."

Bên cạnh đó, nhiều hợp đồng nhượng quyền còn có những điều khoản ràng buộc khắt khe về thời gian, khu vực kinh doanh, và thậm chí là các hạn chế sau khi chấm dứt hợp đồng, khiến nhà đầu tư khó có thể rút lui khi tình hình kinh doanh không như mong đợi.

Sự bão hòa thị trường và cạnh tranh nội bộ

Một vấn đề nghiêm trọng khác là sự bão hòa thị trường và hiện tượng cạnh tranh nội bộ (cannibalization) giữa các cửa hàng cùng thương hiệu. Nhiều thương hiệu trong nỗ lực mở rộng nhanh chóng đã cấp nhượng quyền cho quá nhiều cửa hàng trong cùng một khu vực địa lý, dẫn đến tình trạng các cửa hàng phải cạnh tranh lẫn nhau.

"Khi tôi mở cửa hàng vào năm 2018, trong bán kính 2km chỉ có một cửa hàng cùng thương hiệu. Nhưng chỉ sau 1 năm, con số này đã tăng lên 4 cửa hàng, khiến doanh thu của tôi giảm hơn 40%," anh Lê Văn Tùng, chủ một cửa hàng trà sữa nhượng quyền tại quận 7, TP.HCM, bức xúc.

Mặc dù có nhiều thách thức, không phải tất cả các trường hợp nhượng quyền trà sữa đều thất bại. Một số nhà đầu tư vẫn thành công và thu lợi nhuận ổn định. Yếu tố quan trọng nhất quyết định thành công là vị trí cửa hàng. Những cửa hàng đặt tại khu vực có mật độ dân cư cao, gần trường học, văn phòng hoặc trung tâm thương mại thường có doanh thu tốt hơn nhiều.

Bên cạnh đó, việc lựa chọn thương hiệu nhượng quyền cũng đóng vai trò quan trọng. Các thương hiệu có lịch sử lâu dài, chính sách minh bạch và hỗ trợ tốt cho chủ nhượng quyền thường mang lại cơ hội thành công cao hơn. Những nhà đầu tư thành công thường dành thời gian nghiên cứu kỹ thị trường, tìm hiểu chi tiết về thương hiệu và tham khảo ý kiến từ các chủ nhượng quyền hiện tại trước khi đưa ra quyết định.

Chị Lê Thị Hương, chủ nhượng quyền một thương hiệu trà sữa Việt Nam tại Đà Nẵng chia sẻ: "Trước khi quyết định đầu tư, tôi đã tìm hiểu trong gần 6 tháng, thậm chí còn đi làm nhân viên bán hàng cho một cửa hàng cùng thương hiệu để hiểu rõ mô hình vận hành. Nhờ vậy, tôi đã có cái nhìn thực tế về chi phí và lợi nhuận, đồng thời xây dựng mối quan hệ tốt với công ty mẹ."

Thị trường trà sữa tại Việt Nam dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng trong những năm tới, nhưng với tốc độ chậm hơn và mức độ cạnh tranh cao hơn. Nhiều chuyên gia dự đoán sẽ có sự phân hóa mạnh mẽ giữa các thương hiệu, với xu hướng người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng các sản phẩm chất lượng cao, có nguồn gốc nguyên liệu rõ ràng và mang giá trị sức khỏe.

Đối với những người đang cân nhắc đầu tư vào nhượng quyền trà sữa, điều quan trọng là phải có cái nhìn thực tế về chi phí và lợi nhuận. Mô hình này không phải là "mỏ vàng" như nhiều người vẫn tưởng, nhưng cũng không hoàn toàn là cái bẫy tài chính nếu nhà đầu tư có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chiến lược kinh doanh phù hợp.

Nhà đầu tư cần đặc biệt chú ý đến các điều khoản trong hợp đồng nhượng quyền, đặc biệt là các quy định về phí, điều kiện chấm dứt hợp đồng và quyền lợi của chủ nhượng quyền. Việc tham khảo ý kiến từ luật sư chuyên về thương mại trước khi ký kết hợp đồng là điều nên làm.

Nhượng quyền trà sữa vừa là cơ hội, vừa là thách thức. Nó không phải là con đường làm giàu nhanh chóng như nhiều người vẫn nghĩ, nhưng cũng có thể mang lại thu nhập ổn định nếu được đầu tư một cách thông minh và cẩn trọng. Như mọi cơ hội kinh doanh khác, yếu tố quyết định thành công cuối cùng vẫn là sự hiểu biết, chuẩn bị và nỗ lực của chính nhà đầu tư.

Tiến Hoàng