Đây không chỉ là một giải pháp kỹ thuật đơn thuần mà còn mở ra một chương mới cho ngành nông nghiệp - một chương về sự minh bạch, tin cậy và hiệu quả từ người sản xuất đến người tiêu dùng.
Nông sản kết nối Blockchain: Minh bạch từ gốc đến ngọn.
Chuỗi cung ứng nông sản Việt Nam truyền thống luôn tồn tại nhiều bất cập. Người nông dân thường phải đối mặt với tình trạng "được mùa rớt giá", trong khi người tiêu dùng lại không biết rõ nguồn gốc hay chất lượng của sản phẩm họ mua. Giữa hai đầu của chuỗi là một mạng lưới phức tạp gồm các thương lái, đại lý, nhà phân phối, với những thông tin không đồng nhất và thiếu minh bạch.
Hơn nữa, thực trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng đang là vấn nạn nhức nhối. Nhiều sản phẩm được gắn mác hữu cơ, an toàn, hay xuất xứ từ vùng sản xuất nổi tiếng nhưng thực tế lại không phải như vậy. Người tiêu dùng không có cách nào để xác minh những thông tin này ngoài việc tin tưởng vào nhãn mác và cam kết từ nhà sản xuất, phân phối.
Tình trạng này không chỉ gây thiệt hại cho người nông dân chân chính, mà còn làm giảm niềm tin của người tiêu dùng đối với toàn bộ thị trường nông sản trong nước. Đặc biệt với xu hướng người tiêu dùng ngày càng quan tâm nhiều hơn đến vấn đề an toàn thực phẩm và phát triển bền vững, sự thiếu minh bạch trong chuỗi cung ứng đang trở thành một rào cản lớn cho sự phát triển của ngành.
Blockchain, với đặc tính phi tập trung, bất biến và minh bạch, đang mở ra những cơ hội chưa từng có cho việc cải thiện chuỗi cung ứng nông sản. Đây là một hệ thống lưu trữ dữ liệu phi tập trung, trong đó mọi giao dịch được xác nhận và lưu trữ trên nhiều máy tính khác nhau thông qua một mạng lưới. Mỗi giao dịch, hay "block", đều được mã hóa và liên kết với các block trước đó, tạo thành một chuỗi dữ liệu không thể thay đổi hay xóa bỏ.
Ứng dụng vào chuỗi cung ứng nông sản, blockchain có thể ghi lại và lưu trữ toàn bộ thông tin về quá trình sản xuất, vận chuyển, phân phối của sản phẩm. Từ thông tin về giống cây trồng, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, đến thời điểm thu hoạch, phương thức vận chuyển, điều kiện bảo quản - tất cả đều được ghi lại một cách chi tiết và không thể thay đổi.
Những dữ liệu này sau đó được chia sẻ cho tất cả các bên tham gia trong chuỗi cung ứng, từ người nông dân, nhà phân phối, đến người tiêu dùng cuối cùng. Mỗi bên đều có thể truy cập và xác minh thông tin một cách dễ dàng, tạo nên sự minh bạch chưa từng có trong ngành nông nghiệp.
Ứng dụng blockchain trong chuỗi cung ứng nông sản mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho tất cả các bên liên quan:
Đối với người nông dân, công nghệ này giúp họ chứng minh chất lượng và nguồn gốc sản phẩm của mình, từ đó có thể đòi hỏi mức giá hợp lý hơn. Đồng thời, họ cũng có thể tiếp cận trực tiếp với phản hồi từ người tiêu dùng để cải thiện sản phẩm.
Đối với người tiêu dùng, họ có thể dễ dàng kiểm tra nguồn gốc, quy trình sản xuất và chất lượng của sản phẩm, đảm bảo an toàn thực phẩm và sự tương xứng giữa giá cả và giá trị.
Đối với các đơn vị phân phối, việc sử dụng blockchain giúp tối ưu hóa quy trình, giảm chi phí kiểm tra và xác minh, đồng thời xây dựng lòng tin với khách hàng.
Đối với cơ quan quản lý, công nghệ này cung cấp một công cụ hiệu quả để giám sát thị trường, phát hiện và xử lý nhanh chóng các vi phạm về an toàn thực phẩm.
Ngoài ra, ứng dụng blockchain còn góp phần vào việc phát triển bền vững trong nông nghiệp. Bằng cách khuyến khích và thưởng cho các phương pháp canh tác có trách nhiệm, hệ thống này thúc đẩy nông nghiệp hữu cơ, giảm sử dụng hóa chất độc hại và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
Dù có nhiều lợi ích, việc triển khai blockchain trong chuỗi cung ứng nông sản vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức:
Rào cản kỹ thuật và chi phí đầu tư ban đầu cao là những vấn đề lớn, đặc biệt đối với các hộ nông dân nhỏ lẻ và doanh nghiệp vừa và nhỏ. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự hỗ trợ từ chính phủ và các tổ chức phi chính phủ trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng và đào tạo nguồn nhân lực.
Nhận thức và hiểu biết về công nghệ blockchain còn hạn chế trong cộng đồng nông dân và ngay cả người tiêu dùng. Vì vậy, các chương trình đào tạo, tuyên truyền cần được triển khai rộng rãi để nâng cao nhận thức và khả năng sử dụng công nghệ này.
Vấn đề về chuẩn hóa dữ liệu và khả năng tương tác giữa các hệ thống khác nhau cũng cần được giải quyết. Cần có sự thống nhất về các tiêu chuẩn và quy trình giữa các bên tham gia trong chuỗi cung ứng.
Mặc dù còn nhiều thách thức cần vượt qua, nhưng với sự nỗ lực của tất cả các bên từ Chính phủ, doanh nghiệp, đến người nông dân và người tiêu dùng, viễn cảnh về một nền nông nghiệp minh bạch, bền vững và hiệu quả không còn xa vời. Đây không chỉ là một xu hướng công nghệ nhất thời mà là một bước tiến quan trọng trong quá trình hiện đại hóa và phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam, hướng tới một tương lai nông sản Việt Nam không chỉ đảm bảo về chất lượng mà còn thực sự "sạch" về thông tin, được tin cậy và công nhận trên toàn cầu.
Tiến Hoàng