Thị trường trái cây và rau quả Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển vượt bậc, với quy mô dự kiến đạt 24,84 tỷ USD vào năm 2030, theo báo cáo của Mordor Intelligence. Tốc độ tăng trưởng kép hàng năm 5,42% trong giai đoạn 2025–2030 là minh chứng cho sức bật mạnh mẽ của ngành nông sản, được dẫn dắt bởi ba động lực then chốt: đầu tư hạ tầng hậu cần, mở rộng thị trường xuất khẩu và xu hướng tiêu dùng hướng đến sức khỏe, sự tiện lợi và tính bền vững.
Ảnh minh họa
Đầu tư hạ tầng – Đòn bẩy cho chất lượng và xuất khẩu
Trong nhiều năm qua, ngành nông sản Việt Nam đã chuyển mình không chỉ ở khâu sản xuất mà còn ở chuỗi cung ứng sau thu hoạch. Diện tích trồng trọt ngày càng được mở rộng, năng suất tăng nhờ ứng dụng công nghệ và kỹ thuật nông nghiệp tiên tiến. Năm 2022, diện tích thu hoạch trái cây đạt hơn 804.000 ha và rau đạt hơn 1 triệu ha, kéo theo sản lượng tăng lần lượt lên 12,1 triệu tấn và 17,8 triệu tấn.
Tuy nhiên, để giữ được chất lượng sản phẩm từ nông trại đến bàn ăn – nhất là với các thị trường khó tính – Việt Nam đã đẩy mạnh đầu tư vào cơ sở hạ tầng như kho lạnh, dây chuyền chế biến và đổi mới bao bì. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, năm 2022, chính phủ đã phê duyệt đầu tư 840 triệu USD cho hệ thống kho lạnh và cam kết tài trợ hơn 3,2 tỷ USD cho các dự án hạ tầng khác. Những bước tiến này giúp giảm thiểu thất thoát sau thu hoạch, đồng thời nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Thị trường mở rộng – Xuất khẩu tiếp đà tăng trưởng
Việt Nam hiện đang xuất khẩu trái cây và rau quả đến hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, với Trung Quốc là thị trường lớn nhất. Năm 2022, 38,5% giá trị trái cây xuất khẩu và 34,5% sản lượng trái cây được xuất sang Trung Quốc, theo ITC. Tuy nhiên, Việt Nam không dừng lại ở đó. Sự phát triển của các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã mở đường cho nông sản Việt vươn xa tới Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu.
Chiến lược đa dạng hóa thị trường xuất khẩu giúp ngành trái cây và rau quả giảm thiểu rủi ro phụ thuộc vào một đối tác, đồng thời tạo dư địa phát triển dài hạn. Trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu đối với thực phẩm tươi, lành mạnh và truy xuất nguồn gốc ngày càng tăng, nông sản Việt có nhiều lợi thế cạnh tranh nhờ điều kiện tự nhiên phong phú và hệ sinh thái sản xuất đang ngày một hoàn thiện.
Tiêu dùng hiện đại – Xu hướng xanh và khỏe chi phối thị trường
Không chỉ tăng trưởng xuất khẩu, thị trường nội địa cũng đang chứng kiến làn sóng tiêu dùng mới. Với dân số vượt mốc 100 triệu người vào năm 2024, trong đó tầng lớp trung lưu và thế hệ trẻ ngày càng chiếm tỷ trọng cao, nhu cầu về trái cây và rau quả có chất lượng, tiện lợi và an toàn đang tăng mạnh.
Thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam đã tăng từ 3.759,9 USD năm 2021 lên 4.346,8 USD năm 2023, theo Ngân hàng Thế giới. Người tiêu dùng sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho các sản phẩm tốt cho sức khỏe, truy xuất được nguồn gốc và thân thiện với môi trường. Đây chính là động lực quan trọng thúc đẩy ngành nông sản chuyển mình sang mô hình sản xuất xanh, hữu cơ và thông minh.
Việc Việt Nam được Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) chọn là một trong bốn quốc gia đầu tiên triển khai Food Innovation Hub – một sáng kiến toàn cầu về cải tiến thực phẩm bền vững – là minh chứng rõ ràng cho sự ghi nhận quốc tế về tiềm năng và định hướng đúng đắn của ngành nông sản Việt.
Chuối – Biểu tượng truyền thống mở đường xuất khẩu
Trong bức tranh toàn cảnh nông sản, chuối nổi bật như một “đại sứ” tiêu biểu. Là loại trái cây gắn bó lâu đời với đời sống người Việt, chuối không chỉ có giá trị dinh dưỡng mà còn mang ý nghĩa y học dân gian, được sử dụng để chống viêm và điều hòa huyết áp. Các giống chuối phong phú như Chuối Tiêu, Chuối Sáp, Chuối Quạ Ta… là niềm tự hào của nhiều vùng trồng như Đồng bằng sông Cửu Long và Tây Nguyên.
Với sản lượng hơn 2,34 triệu tấn vào năm 2021 và khối lượng xuất khẩu tăng đều, chuối Việt đã dần chiếm được lòng tin của thị trường nước ngoài. Năm 2022, Việt Nam xuất khẩu hơn 430.000 tấn chuối, tăng gần 21% so với năm trước, chủ yếu sang Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc – những thị trường yêu cầu cao về chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm.
Với sự cộng hưởng từ hạ tầng hiện đại, thị trường rộng mở và xu hướng tiêu dùng ngày càng văn minh, ngành trái cây và rau quả Việt Nam đang sở hữu nền tảng vững chắc để bước vào một chu kỳ tăng trưởng mới – thông minh hơn, bền vững hơn và mang đậm dấu ấn Việt trên thị trường toàn cầu.