Cây chè từ lâu đã khẳng định vị thế là cây trồng chủ lực tại nhiều địa phương như Thái Nguyên, Hà Giang, Phú Thọ, Lai Châu, Nghệ An, và Hà Tĩnh. Được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đưa vào danh sách 6 cây công nghiệp trọng điểm, chè không chỉ đóng góp quan trọng vào kinh tế vùng mà còn định hình một phần văn hóa Việt Nam. Tuy nhiên, để ngành chè phát triển bền vững và cạnh tranh quốc tế, cần đổi mới mạnh mẽ từ giống chè, kỹ thuật canh tác đến nâng cao chất lượng sản phẩm chè.
Đoàn cán bộ Viện Khoa học kĩ thuật Nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc khảo sát các vùng trồng chè.
Đổi mới giống chè – Nền tảng nâng cao giá trị
Hiện nay, Việt Nam đã phát triển được 32 giống chè mới với năng suất, chất lượng vượt trội, đáp ứng đa dạng nhu cầu chế biến từ chè cao cấp như Ô Long, Mao Tiêm, Bích Loa Xuân đến chè xanh, chè đen và Phổ Nhĩ. Những giống chè tiêu biểu như Hương Bắc Sơn, TRI5.0, PH12 hay VN15 không chỉ có khả năng sinh trưởng khỏe mà còn phù hợp với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng từng vùng.
Đặc biệt, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc (NOMAFSI) đã nghiên cứu và bảo tồn hơn 400 nguồn gen chè, trong đó có các giống chè Shan Tuyết cổ thụ – di sản quý giá của Việt Nam. Việc bảo hộ giống cây trồng mới như Hương Bắc Sơn và LCT1 không chỉ khẳng định giá trị khoa học mà còn tạo tiền đề xây dựng thương hiệu chè Việt, truy xuất nguồn gốc rõ ràng trên thị trường quốc tế.
Giống chè Hương Bắc Sơn có phiến lá dày, hương thơm đặc trưng phù hợp chế biến nhiều loại chè xanh thơm và chè Ôlong, phù hợp với nhiều vùng thổ nhưỡng khác nhau.
Kỹ thuật canh tác hiện đại – Chìa khóa phát triển bền vững
Bên cạnh giống chè, cải tiến kỹ thuật canh tác là yếu tố quan trọng nâng cao chất lượng sản phẩm. Các tiến bộ như cơ giới hóa trong đốn hái, bón phân, và tưới tiêu đã giúp nâng cao năng suất lao động và bảo vệ môi trường. Đồng thời, phương pháp canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP và hữu cơ đang được nhân rộng, mang lại sản phẩm chè sạch, an toàn, đáp ứng yêu cầu khắt khe của người tiêu dùng trong và ngoài nước.
Viện NOMAFSI cũng nghiên cứu các quy trình phục hồi nương chè suy thoái và tái canh trên đất trồng lâu năm, giúp cải thiện năng suất dài hạn. Việc ứng dụng công nghệ sinh học phân tử và công nghệ 4.0 trong quản lý dinh dưỡng, kiểm soát sâu bệnh, và chống chịu biến đổi khí hậu đang mở ra cơ hội mới cho ngành chè Việt Nam.
Hướng đến chè chất lượng cao và giá trị gia tăng
Chất lượng chè không chỉ dừng lại ở hương vị mà còn được đánh giá qua giá trị dinh dưỡng. Các giống chè mới được nghiên cứu để tăng hàm lượng polyphenol – hợp chất chống oxy hóa quan trọng, phục vụ cả ngành thực phẩm chức năng. Đồng thời, chè cao cấp từ Việt Nam ngày càng được ưa chuộng, khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.
Những nỗ lực không ngừng từ nghiên cứu khoa học, đổi mới công nghệ đến xây dựng thương hiệu đã giúp chè Việt Nam vượt qua thách thức để phát triển bền vững. Giai đoạn tới, việc tiếp tục đầu tư vào giống chè chịu hạn, canh tác hữu cơ, và áp dụng công nghệ cao sẽ là chìa khóa để chè Việt Nam giữ vững vị thế và tiến xa trên bản đồ chè thế giới.
Phát triển bền vững ngành chè không chỉ là bài toán kinh tế mà còn là trách nhiệm bảo vệ môi trường và nâng cao giá trị truyền thống. Với sự đổi mới đồng bộ từ giống, kỹ thuật đến chất lượng sản phẩm, ngành chè Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế xứng đáng trên thị trường toàn cầu, mang lại lợi ích bền vững cho cả người dân và nền kinh tế đất nước.