Cây chè từ lâu đã hiện diện trong đời sống sản xuất của người dân xã Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. Tuy nhiên, chỉ trong vài năm trở lại đây, khi được đầu tư bài bản về kỹ thuật, tổ chức sản xuất và thị trường tiêu thụ, cây trồng truyền thống này mới thực sự khẳng định vai trò là “cây thoát nghèo”, tạo sinh kế ổn định và bền vững cho nhiều hộ gia đình địa phương.
Cây chè tạo sinh kế bền vững cho nông dân Bảo Yên.
Theo thống kê, tổng diện tích chè toàn xã Bảo Yên hiện đạt gần 145 ha, trong đó có 134,7 ha chè kinh doanh và 10,2 ha chè kiến thiết cơ bản. Từ đầu năm đến hết tháng 9/2025, sản lượng chè đạt khoảng 907 tấn, bằng gần 88% kế hoạch năm, với năng suất bình quân ước đạt 7 tấn/ha. Đây là kết quả tích cực trong bối cảnh sản xuất nông nghiệp đang chịu nhiều tác động bất lợi từ thời tiết và biến động thị trường, cho thấy hướng đi đúng đắn trong tổ chức lại sản xuất chè của địa phương.
Thực tế tại thôn Vành 1 cho thấy rõ hiệu quả kinh tế mà cây chè mang lại. Gia đình ông Đặng Văn Minh từng nhiều năm gắn bó với cây ngô, cây sắn nhưng thu nhập bấp bênh, có thời điểm thiếu ăn vào giáp hạt. Khi chuyển sang đầu tư hơn 1 ha chè theo hướng thâm canh, áp dụng kỹ thuật chăm sóc mới, đời sống gia đình ông dần ổn định. Nhờ được cán bộ khuyến nông hướng dẫn sử dụng phân bón hữu cơ, tỉa cành đúng quy trình, vườn chè cho búp đều, năng suất tăng rõ rệt. Bình quân mỗi năm, thu nhập từ chè mang lại cho gia đình ông vài chục triệu đồng, đủ trang trải sinh hoạt và nuôi con ăn học.
Cùng thôn Vành 1, ông Giàng A Vảng – hộ đồng bào dân tộc thiểu số từng thuộc diện nghèo nhiều năm – cũng vươn lên nhờ cây chè. Việc tham gia các lớp tập huấn kỹ thuật và liên kết tiêu thụ với doanh nghiệp giúp gia đình ông có nguồn thu ổn định hơn. Theo ông Vảng, trồng chè tuy vất vả nhưng nếu chăm sóc đúng cách sẽ cho thu hoạch đều quanh năm. Khi đầu ra được doanh nghiệp bao tiêu với giá ổn định, người trồng chè yên tâm đầu tư, từng bước cải thiện nhà ở và mở rộng sản xuất.
Để cây chè thực sự trở thành trụ cột trong phát triển kinh tế và giảm nghèo, xã Bảo Yên xác định rõ định hướng phát triển song hành giữa giữ vững diện tích với nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Chính quyền xã đã chỉ đạo đội ngũ cán bộ nông, lâm nghiệp, khuyến nông viên và trưởng thôn tăng cường tuyên truyền, vận động người dân khôi phục diện tích chè cũ bị mất khoảng, hạn chế tình trạng trồng xen cây khác làm ảnh hưởng đến vùng nguyên liệu tập trung.
Theo ông Trần Trọng Thông, Chủ tịch UBND xã Bảo Yên, chè được xác định là cây trồng chủ lực trong chiến lược giảm nghèo và phát triển kinh tế nông thôn của địa phương. Xã tập trung duy trì diện tích hiện có, đồng thời đẩy mạnh thâm canh, sử dụng phân bón hữu cơ và chế phẩm sinh học nhằm nâng cao chất lượng chè búp tươi. Mục tiêu thời gian tới là nâng năng suất chè lên 8–9 tấn/ha, tăng khoảng 15–20% so với hiện nay, qua đó gia tăng giá trị trên cùng một đơn vị diện tích.
Song song với nâng cao năng suất, việc ổn định đầu ra cho sản phẩm chè được coi là “chìa khóa” để phát triển bền vững. Xã Bảo Yên đã phối hợp với các cơ quan chuyên môn đồng hành cùng Công ty TNHH Chè Đại Hưng trong xúc tiến thương mại, tìm kiếm và mở rộng thị trường tiêu thụ. Liên kết chặt chẽ giữa người trồng chè và doanh nghiệp giúp hạn chế tình trạng ép giá, tồn kho kéo dài hoặc chậm thanh toán, những yếu tố từng khiến người dân e ngại đầu tư.
Theo cán bộ khuyến nông Hoàng Thanh Sơn, trước đây nhiều hộ trồng chè chủ yếu dựa vào kinh nghiệm truyền thống, ít chú trọng đến canh tác bền vững. Thông qua các lớp tập huấn và mô hình trình diễn, người dân từng bước thay đổi tư duy, chuyển sang sử dụng phân bón hữu cơ và thuốc bảo vệ thực vật sinh học, vừa giảm chi phí đầu vào, vừa bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng sản phẩm. Khi chất lượng chè được cải thiện, doanh nghiệp thu mua cũng thuận lợi hơn trong chế biến và tiêu thụ.
Một giải pháp quan trọng khác là thành lập các hợp tác xã, tổ hợp tác trồng chè, làm cầu nối giữa nông dân và doanh nghiệp. Sản xuất theo chuỗi giá trị không chỉ bảo đảm quyền lợi của người trồng chè mà còn tạo sự ổn định, bền vững trong toàn bộ quá trình từ trồng, thu hái đến chế biến và tiêu thụ. Mô hình này còn góp phần tạo thêm việc làm tại chỗ, đặc biệt trong khâu thu hái và sơ chế, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội và giảm nghèo bền vững của địa phương.
Từ một cây trồng truyền thống, chè đang trở thành nền tảng quan trọng trong chiến lược giảm nghèo của xã Bảo Yên. Khi năng suất và chất lượng được nâng cao, thị trường tiêu thụ ngày càng mở rộng và mối liên kết giữa nông dân, doanh nghiệp được củng cố, cây chè không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà còn mở ra cơ hội làm giàu ngay trên chính mảnh đất quê hương. Với những giải pháp đồng bộ và định hướng rõ ràng, Bảo Yên đang từng bước xây dựng vùng chè bền vững, tạo động lực cho phát triển kinh tế nông thôn trong những năm tới.