Ngành chăn nuôi Việt Nam đang hướng đến những bước tiến mạnh mẽ để trở thành một trong những động lực chủ chốt trong tăng trưởng nông nghiệp quốc gia. Theo chiến lược phát triển chăn nuôi giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045, mục tiêu lớn được đặt ra là giá trị xuất khẩu các sản phẩm chăn nuôi đạt từ 1-1,5 tỷ USD vào năm 2025 và tăng lên mức 3-4 tỷ USD vào năm 2030. Để đạt được những con số này, chăn nuôi tuần hoàn đã nổi lên như một giải pháp không thể thiếu, không chỉ tạo ra các sản phẩm xanh, sạch đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, mà còn đảm bảo tính bền vững cho ngành chăn nuôi trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu khắt khe từ các thị trường nhập khẩu lớn.
Ông Phạm Kim Đăng - Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi, cho biết: ngành chăn nuôi hiện đóng góp khoảng 26% vào GDP ngành nông nghiệp. Tuy nhiên, để duy trì sự phát triển ổn định và bền vững, ngành chăn nuôi cần chuyển mình theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, kết hợp giữa chăn nuôi hữu cơ và mô hình chăn nuôi tuần hoàn. Đây không chỉ là xu hướng toàn cầu mà còn là chìa khóa để ngành chăn nuôi Việt Nam cạnh tranh trên trường quốc tế.
Các doanh nghiệp tiên phong trong chăn nuôi tuần hoàn
Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp lớn đã tiên phong áp dụng mô hình chăn nuôi tuần hoàn và công nghệ cao vào hoạt động sản xuất. Điển hình là Công ty C.P Việt Nam, Tập đoàn TH hay Công ty Cổ phần Chăn nuôi GREENFEED Việt Nam. Những doanh nghiệp này không chỉ hướng tới phát triển xanh mà còn tạo ra các chuỗi giá trị bền vững từ khâu sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm.
Ông Pawalit - Ua Amornwanit - Tổng Giám đốc C.P Việt Nam, chia sẻ tại Diễn đàn Kinh tế tuần hoàn Việt Nam năm 2024 rằng mô hình kinh tế tuần hoàn đã giúp công ty này không ngừng mở rộng thị trường. Với gần 20 nhà máy trên khắp cả nước và 30.000 lao động, CPV đã hình thành chuỗi khép kín trong chăn nuôi, từ trang trại đến bàn ăn. Ngoài chăn nuôi heo, gia cầm, công ty còn phát triển chuỗi giá trị trong sản xuất thủy sản. Nhờ áp dụng các tiêu chuẩn xanh và quy trình tuần hoàn, các sản phẩm chăn nuôi của CPV hiện đã xuất khẩu sang hơn 10 quốc gia và vùng lãnh thổ, bao gồm các thị trường khó tính như Nhật Bản, Trung Quốc, và một số quốc gia châu Âu. Năm 2024, riêng CPV Food Bình Phước đã xuất khẩu khoảng 200 triệu USD giá trị sản phẩm thịt gà sang các thị trường lớn.
Ngoài ra, CPV cũng là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong việc thực hiện trách nhiệm tái chế theo mô hình EPR (Extended Producer Responsibility) của Việt Nam. Công ty đã tham gia Liên minh tái chế bao bì PRO Việt Nam nhằm tối ưu hóa việc tái sử dụng nhựa và xử lý rác thải hiệu quả hơn. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường mà còn nâng cao giá trị thương hiệu, khẳng định vị thế của các sản phẩm chăn nuôi xanh trên trường quốc tế.
Tận dụng hiệu quả chất thải trong chăn nuôi
Một điểm sáng trong mô hình chăn nuôi tuần hoàn là khả năng tận dụng hiệu quả chất thải, phế phẩm từ chăn nuôi để gia tăng giá trị và bảo vệ môi trường. Theo thống kê từ Cục Chăn nuôi, mỗi năm ngành chăn nuôi Việt Nam tạo ra khoảng 60 triệu tấn phân gia súc, gia cầm và hơn 290 triệu m³ nước thải. Tuy nhiên, hiện nay phần lớn lượng chất thải này chưa được xử lý đúng cách, gây lãng phí và ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Nhằm khắc phục vấn đề này, các địa phương đã và đang triển khai những mô hình ứng dụng tiến bộ kỹ thuật để xử lý chất thải chăn nuôi. Một ví dụ điển hình là mô hình chăn nuôi lợn kết hợp trồng trọt hữu cơ tại các tỉnh như Vĩnh Phúc, Thái Nguyên, Nam Định, Quảng Bình, Thừa Thiên Huế và Đồng Nai. Tại đây, chất thải chăn nuôi được xử lý bằng chế phẩm sinh học để tạo ra nguồn phân hữu cơ phục vụ trồng trọt, tạo nên vòng tuần hoàn khép kín trong sản xuất. Mô hình này giúp giảm chi phí sản xuất, tăng hiệu quả kinh tế từ 15-20% và sản xuất hàng chục nghìn tấn phân hữu cơ mỗi năm.
Tại Hòa Bình, Công ty CP Chăn nuôi T&T 159 cũng đã áp dụng thành công mô hình chăn nuôi tuần hoàn thông qua việc xây dựng các hầm khí biogas, sử dụng đệm lót sinh học và tổ chức chăn nuôi khép kín. Công ty không chỉ thu gom phế phẩm nông nghiệp làm thức ăn cho gia súc mà còn sản xuất đệm sinh học để xử lý triệt để phế thải chăn nuôi, đảm bảo cân bằng hệ sinh thái tự nhiên và hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường.
Mặc dù chăn nuôi tuần hoàn mang lại nhiều lợi ích, nhưng việc triển khai tại Việt Nam vẫn gặp phải nhiều thách thức lớn. Theo ông Phạm Kim Đăng, nước ta hiện chưa có chính sách riêng để thu hút đầu tư vào mô hình nông nghiệp tuần hoàn. Hệ thống pháp lý về tái chế, tái sử dụng chất thải trong chăn nuôi vẫn còn thiếu và chưa đầy đủ. Bên cạnh đó, vùng nguyên liệu đầu vào để thực hiện mô hình tuần hoàn cũng chưa ổn định, gây khó khăn trong việc đánh giá và áp dụng công nghệ một cách đồng bộ.
Để bắt kịp xu hướng phát triển chăn nuôi xanh, Việt Nam cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông minh vào thực tiễn sản xuất. Các công nghệ như cảm biến, trí tuệ nhân tạo (AI), Internet kết nối vạn vật (IoT) hay máy móc tự động hóa cần được đưa vào quản lý, giám sát và tối ưu hóa quy trình sản xuất. Đồng thời, ngành chăn nuôi cần phát triển chuỗi liên kết khép kín, từ sản xuất, thu gom, giết mổ đến chế biến và xuất khẩu sản phẩm. Việc xây dựng các chuỗi giá trị này không chỉ nâng cao năng suất mà còn đảm bảo tính bền vững cho ngành chăn nuôi trong dài hạn.
Chăn nuôi tuần hoàn không chỉ là một xu hướng mà còn là yêu cầu tất yếu đối với ngành chăn nuôi Việt Nam trong giai đoạn hội nhập quốc tế. Bằng cách tận dụng hiệu quả các nguồn lực, áp dụng công nghệ hiện đại và xây dựng chuỗi giá trị bền vững, ngành chăn nuôi Việt Nam hoàn toàn có thể đạt được những mục tiêu xuất khẩu đầy tham vọng. Quan trọng hơn, điều này sẽ góp phần nâng cao vị thế của nông nghiệp Việt Nam trên bản đồ thế giới, đồng thời bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển bền vững trong tương lai.