Trung Quốc vốn là thị trường xuất khẩu truyền thống và lớn nhất của ngành rau quả Việt Nam. Tuy nhiên, bước sang đầu năm 2025, việc nước này siết chặt kiểm soát dư lượng chất vàng O và cadimi, đặc biệt trên quả sầu riêng, đã khiến hoạt động xuất khẩu gặp nhiều khó khăn.
Theo số liệu của Cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc ghi nhận 5 tháng tăng trưởng âm liên tiếp so với cùng kỳ năm 2024. Cụ thể, tháng 1 giảm 43,1%; tháng 2 giảm 32,1%; tháng 3 giảm 16,7%; tháng 4 giảm 35,5% và tháng 5 giảm tới 39,7%. Lũy kế 5 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu rau quả sang thị trường hơn 1,4 tỷ dân chỉ đạt khoảng 1,1 tỷ USD, giảm mạnh 35,3% so với cùng kỳ năm trước. Theo đó, tỷ trọng xuất khẩu sang Trung Quốc chỉ còn chiếm 47,8% tổng kim ngạch toàn ngành rau quả.
Thực tế, trong giai đoạn này, nhiều doanh nghiệp đã buộc phải tạm dừng xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc để rà soát và điều chỉnh quy trình sản xuất, đáp ứng yêu cầu mới về kiểm tra chất cadimi và vàng O theo quy định của phía bạn hàng.
Bước ngoặt bắt đầu từ tháng 6, khi xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc dần hồi phục nhờ nhiều rào cản kỹ thuật được cơ quan chức năng hai nước tháo gỡ. Đồng thời, việc ký kết các nghị định thư xuất khẩu chính ngạch đối với một số loại trái cây như chuối, dừa, chanh leo… đã tạo thêm dư địa tăng trưởng cho doanh nghiệp Việt.
Dù vậy, mức tăng trong các tháng từ tháng 6 đến tháng 8 vẫn chưa đủ để bù đắp phần sụt giảm sâu trong nửa đầu năm. Phải đến tháng 9, xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc mới thực sự “bùng nổ”, mang về gần 1,07 tỷ USD chỉ trong một tháng – mức cao kỷ lục từ trước tới nay. Nhờ đó, lũy kế 9 tháng năm 2025, tăng trưởng xuất khẩu rau quả đã chuyển từ âm sang dương, đạt mức tăng 1,6%.
Đà phục hồi tiếp tục được duy trì trong hai tháng tiếp theo. Tháng 10, kim ngạch xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc đạt 665,6 triệu USD, tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái. Sang tháng 11, con số này tiếp tục tăng gần 93%, đạt khoảng 455 triệu USD.
Tính chung 11 tháng năm 2025, riêng thị trường Trung Quốc đã mang về cho ngành rau quả Việt Nam 4,98 tỷ USD, chính thức vượt qua kỷ lục của cả năm 2024. Thành tích này đóng góp quan trọng vào con số 7,8 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu rau quả của cả nước, dù năm 2025 vẫn còn một tháng chưa khép lại.
Theo lãnh đạo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), Trung Quốc vẫn là thị trường giàu tiềm năng mà Việt Nam có nhiều lợi thế cạnh tranh, đặc biệt về vị trí địa lý và hệ thống logistics. Việc kết nối trực tiếp với Trung Quốc thông qua đường bộ, đường sắt và cảng biển giúp rút ngắn thời gian vận chuyển, giảm chi phí và nâng cao sức cạnh tranh cho nông sản Việt.
Bên cạnh đó, việc liên tục ký kết các nghị định thư xuất khẩu chính ngạch trong những năm gần đây đã tạo hành lang pháp lý quan trọng, giúp rau quả Việt Nam từng bước mở rộng thị phần tại thị trường này.
Tuy nhiên, Vinafruit cũng lưu ý rằng Trung Quốc ngày càng đặt ra yêu cầu cao về truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn chất lượng và bao bì sản phẩm. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam phải không ngừng cải tiến quy trình sản xuất, kiểm soát chất lượng và tuân thủ nghiêm các quy định kỹ thuật nếu muốn duy trì đà tăng trưởng bền vững.
Nếu tận dụng tốt cơ hội, xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc hoàn toàn có thể hướng tới mục tiêu 8-10 tỷ USD trong những năm tới, qua đó khẳng định vị thế ngày càng vững chắc của nông sản Việt trên thị trường quốc tế.