Trong tâm thức nhiều người tiêu dùng Việt Nam, trà cao cấp thường gắn liền với những cái tên ngoại nhập như Gyokuro, Sencha của Nhật Bản hay các dòng trà xanh Hàn Quốc đóng hộp tinh xảo. Những hộp trà nhỏ xinh, giá từ vài trăm nghìn đến cả triệu đồng, luôn tạo ấn tượng mạnh nhờ hình ảnh thương hiệu, phong cách đóng gói sang trọng và câu chuyện văn hóa được xây dựng bài bản. Tuy nhiên, ngay giữa phân khúc tưởng chừng dành riêng cho các “ông lớn” quốc tế ấy, trà Shan Tuyết cổ thụ, đặc sản của núi rừng Tây Bắc, vẫn lặng lẽ chiếm một vị trí đầy tự hào, không hề thua kém về chất lượng, giá trị hay trải nghiệm thưởng trà.
Hương vị của Shan Tuyết cổ thụ chính là điểm thuyết phục mạnh mẽ với những người thưởng trà tinh tế.
Điểm tạo nên đẳng cấp riêng của Shan Tuyết cổ thụ bắt đầu từ nguồn gốc tự nhiên. Khác với những vườn trà canh tác công nghiệp tại Nhật hay Hàn, cây trà Shan Tuyết sinh trưởng ở độ cao trên 1.200 m, nơi khí hậu lạnh quanh năm, sương mù dày đặc và biên độ nhiệt lớn. Những cây trà có tuổi đời hàng chục đến hàng trăm năm tạo nên hệ rễ sâu và sinh trưởng chậm, giúp tích lũy nhiều hợp chất sinh học quý như polyphenol, catechin và amino acid. Chính yếu tố thổ nhưỡng và tuổi đời này khiến Shan Tuyết sở hữu hương vị và cấu trúc dinh dưỡng độc đáo, khó trùng lặp trong bất kỳ mô hình trồng trà hiện đại nào.
Trong khi trà Nhật Bản nổi tiếng với quy trình kiểm soát nghiêm ngặt từ ánh sáng, đất, độ ẩm đến kỹ thuật hấp hơi, và trà Hàn Quốc được chuẩn hóa toàn bộ để tạo ra chất lượng ổn định như nhau qua từng lô sản xuất, thì Shan Tuyết lại mang trong mình sự “không hoàn hảo đầy quyến rũ”. Mỗi mùa trà, mỗi vùng núi, thậm chí mỗi đợt hái đều cho ra những biến chuyển tinh tế về hương và vị. Điều này xuất phát từ việc cây trà sống hoàn toàn dựa vào tự nhiên, không nhân giống đại trà, không sử dụng hóa chất và được người dân địa phương chăm sóc bằng kinh nghiệm truyền đời. Sự khan hiếm tự nhiên này cũng là lý do khiến trà Shan Tuyết cổ thụ trở thành dòng trà thuộc nhóm cao cấp nhất tại Việt Nam, có mức giá tương đương, thậm chí vượt nhiều loại trà Nhật, trà Hàn nhập khẩu.
Hương vị của Shan Tuyết cổ thụ chính là điểm thuyết phục mạnh mẽ với những người thưởng trà tinh tế. Khi nếm một ngụm, người dùng cảm nhận rõ độ chát dịu đặc trưng, sau đó là vị ngọt hậu kéo dài và hương thơm mộc mạc của núi rừng. Không giống các loại trà ngoại hướng đến sự đồng nhất tuyệt đối, Shan Tuyết thể hiện cá tính rõ ràng: vị có thể đậm hơn khi thời tiết lạnh, hương có phần nhẹ hơn ở đầu mùa, hay màu nước vàng sánh đặc biệt hơn vào cuối năm. Những biến thiên đó làm nên trải nghiệm thưởng trà sống động và chân thật, điều mà nhiều tín đồ trà coi là giá trị cao nhất.
Bên cạnh chất lượng, Shan Tuyết còn mang trong mình giá trị văn hóa sâu sắc. Mỗi hộp trà là đại diện cho một vùng đất như Phú Thọ, Lào Cai, Tuyên Quang hay Lai Châu cùng cộng đồng dân tộc Mông, Dao, Hà Nhì gìn giữ giống trà cổ thụ qua hàng trăm năm. Đối với họ, cây trà không chỉ là cây trồng mà còn là một phần linh hồn bản làng, gắn với truyền thống sinh kế và niềm tự hào văn hóa. Khi thưởng trà Shan Tuyết, người dùng không chỉ uống một thức trà thượng hạng mà còn cảm nhận nhịp sống núi rừng, sự cần mẫn của người dân và câu chuyện gắn kết giữa thiên nhiên, con người và thời gian. Đây là giá trị vô hình mà trà Nhật hay trà Hàn, dù kỹ lưỡng đến đâu, cũng khó có thể sao chép.
Nhiều người tiêu dùng Việt Nam đang dần nhận ra điều ấy. Chị Lan, nhân viên văn phòng ở Hà Nội chia sẻ rằng chị từng quen uống trà Nhật vì sự ổn định và tiện lợi, nhưng sau khi thưởng một ấm Shan Tuyết cổ thụ ở Suối Giàng (Lào Cai), chị cảm nhận được chiều sâu hương vị và câu chuyện văn hóa ẩn sau từng cánh trà. Bạn Ngọc, một bạn trẻ theo đuổi lối sống lành mạnh cũng bày tỏ rằng anh sẵn sàng chi trả cao hơn cho Shan Tuyết vì biết rằng sản phẩm được thu hái thủ công, chế biến tự nhiên và mang giá trị bền vững. Những phản hồi này cho thấy thị hiếu người Việt đang chuyển dịch: từ ưu tiên hàng ngoại sang tìm kiếm các giá trị bản địa độc đáo và có ý nghĩa.
Xét về mức giá, Shan Tuyết cổ thụ không hề kém cạnh trà ngoại. Nhiều dòng trà thượng hạng từ Pà Cò, Phìn Hồ hay Suối Giàng có giá từ vài trăm nghìn đến hơn một triệu đồng mỗi 100 g, tương đương Gyokuro hay các dòng trà xanh cao cấp của Hàn Quốc. Điểm khác biệt là Shan Tuyết không có hệ thống phân phối công nghiệp; phần lớn được bán qua kênh thủ công, hội chợ, hoặc theo mô hình doanh nghiệp nhỏ. Điều này vừa tạo nên sự quý hiếm, vừa đặt ra thách thức trong việc xây dựng thương hiệu và tiếp cận người tiêu dùng rộng hơn.
Trong những năm gần đây, ngành trà Việt Nam đang nỗ lực khắc phục điểm yếu đó. Nhiều đơn vị đã cải tiến bao bì, chuẩn hóa quy trình sản xuất, áp dụng chứng nhận hữu cơ và kể câu chuyện vùng miền một cách chuyên nghiệp hơn. Điều quan trọng là những thay đổi này không làm mất đi bản sắc thủ công, yếu tố then chốt tạo nên linh hồn của Shan Tuyết. Nếu tiếp tục định vị theo hướng “trà thủ công cao cấp của Việt Nam”, Shan Tuyết hoàn toàn có thể tạo lợi thế cạnh tranh độc đáo trước những thương hiệu trà Nhật, trà Hàn với phong cách công nghiệp hóa.
Nhìn rộng hơn, Shan Tuyết cổ thụ không chỉ là sản phẩm nông nghiệp hay đồ uống giải khát. Đó là sự kết tinh của thiên nhiên, văn hóa và tay nghề thủ công Việt Nam. Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng đề cao tính trải nghiệm, câu chuyện và giá trị bền vững, Shan Tuyết đang trở thành biểu tượng mới của trà Việt, một minh chứng rằng chất lượng nội địa hoàn toàn có thể đứng ngang hàng, thậm chí vượt trội, so với sản phẩm ngoại nhập.
Với tiềm năng đó, Shan Tuyết cổ thụ xứng đáng trở thành đại diện của trà Việt trong cuộc cạnh tranh toàn cầu, mang theo niềm tự hào bản địa và góp phần khẳng định vị thế đặc sản Việt Nam trên bản đồ trà thế giới.