Trước đây, huyện Vân Hồ từng được biết đến là thủ phủ trồng "cây thuốc phiện" của vùng Tây Bắc, một thời gian cây thuốc phiện được trồng nhiều hơn cây ngô, cây lúa. Kéo theo đó là tình trạng sử dụng thuốc, nghiện hút, sinh ra tệ các nạn trộm cắp… làm mất tình hình an ninh trật tự xã hội trên địa bàn. Trước tình hình đó, các cấp ủy, chính quyền địa phương đã tuyên truyền, vận động người dân xóa bỏ cây thuốc phiện, định hướng cho bà con chuyển sang trồng chè Shan Tuyết và một số cây trồng có giá trị kinh tế khác thay thế. Năm 1997, 1998, cây chè Shan Tuyết bắt đầu được đưa về trồng trên đất Vân Hồ do Nông trường chè Mộc Châu hỗ trợ giống và thu mua sản phẩm cho người dân.
Đồi chè Nhật tại xã Vân Hồ - điểm thu hút khách du lịch.
Đồi chè ở bàn Chiềng Đi, huyện Vân Hồ.
Được biết, huyện Vân Hồ nằm trong quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch Quốc gia Mộc Châu đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 2050/QĐ-TTg ngày 12/11/2014. Đây là điều kiện thuận lợi để Vân Hồ phát triển, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của huyện. Được thành lập trên cơ sở tách ra từ huyện Mộc Châu mới được 5 năm, song đến nay, Vân Hồ đã xây dựng hoàn thiện Khu trung tâm hành chính, chính trị huyện và các hạng mục đường giao thông nội bộ, hệ thống quảng trường, công viên vui chơi, giải trí, khu nghỉ dưỡng sinh thái, khách sạn, nhà hàng...
Có điều kiện khí hậu tương tự các khu du lịch nghỉ dưỡng nổi tiếng ở Việt Nam, như: Sa Pa, Tam Đảo... với quỹ đất rộng, thuận lợi để Vân Hồ khai thác lợi thế phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp và du lịch. Huyện Vân Hồ đã tập trung lồng ghép các chương trình, triển khai các dự án, như: Sử dụng kinh phí sự nghiệp chương trình xây dựng mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; kinh phí sự nghiệp nông, lâm nghiệp và các nguồn kinh phí từ các Nghị quyết của tỉnh hỗ trợ cải tạo vườn tạp và trồng cây ăn quả trên địa bàn tỉnh Sơn La; chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã trồng cây ăn quả, cây dược liệu trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2017-2021; chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản, thực phẩm an toàn trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2018-2021... để phát triển du lịch gắn với phát triển kinh tế của địa phương.
Xã Tô Múa, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La có hàng nghìn cây chè Shan tuyết cổ thụ tuổi đời hàng trăm năm.
Thực hiện mục tiêu phát triển nông nghiệp sạch gắn với du lịch theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ nhất đề ra, huyện Vân Hồ tập trung chỉ đạo người dân chuyển đổi diện tích cây lương thực trên đất dốc kém hiệu quả sang trồng cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, như: Xoài, nhãn, cây có múi và một số loại cây trồng địa phương chất lượng cao; nhân diện mô hình cây ăn quả theo hướng nâng cao chất lượng sản phẩm, tiếp tục khảo nghiệm các cây ăn quả giống mới để phong phú cơ cấu giống cây ăn quả; từng bước hình thành các vùng chuyên canh về cây ăn quả.
Ngoài ra, huyện chú trọng phát triển cây chè, loại cây công nghiệp có thế mạnh trong phát triển kinh tế của huyện, phát triển đồng đều theo 2 hướng: Trồng mới, khôi phục mở rộng diện tích và đầu tư thâm canh để tăng năng suất, sản lượng, lấy hiệu quả thu nhập trên một đơn vị diện tích là mục tiêu. Đến nay, tổng diện tích cây chè trên địa bàn huyện Vân Hồ có 1.024 ha, trong đó diện tích cho sản phẩm là 899 ha, sản lượng thu hoạch chè búp tươi đạt 8.730 tấn/năm. Ngoài giá trị kinh tế từ búp chè, những đồng chè rộng lớn, trải dài một màu xanh mướt còn là điểm du lịch trải nghiệm thú vị, thu hút du khách đến với Vân Hồ.
Cùng với đó, huyện tập trung chỉ đạo, tuyên truyền, vận động nhân dân trên địa bàn tăng cường phát triển các sản phẩm mang đặc trưng của địa phương, như: Đào mèo Lóng Luông, khoai sọ mán, lúa tẻ râu Song Khủa, rau an toàn...
Ông Thái Bá Sinh - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Vân Hồ, cho biết: “Nhờ vùng đất Vân Hồ được thiên nhiên ưu đãi về điều kiện khí hậu và đất đai, có độ cao trung bình hơn 1.000 m so với mực nức biển, cây chè Shan Tuyết trồng ở vùng đất này sinh trưởng và phát triển rất tốt”.
Theo ông Sinh, hiện nay cây chè là một trong những cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao, tạo thu nhập ổn định cho người dân trên địa bàn. Nhờ có hợp đồng liên kết bao tiêu sản phẩm, giữa các công ty sản xuất chè với người trồng chè nên đầu ra luôn ổn định. Cây chè Shan Tuyết đang thực sự trở thành cây chủ lực trong giảm nghèo cho đồng bào các dân tộc của huyện, giúp nhiều gia đình thoát nghèo và có cuộc sống dư giả.
Một số sản phẩm chè huyện Vân Hồ được bày bán cho khách du lịch điểm giới thiệu và bán sản phẩm ở bản Chiềng Đi.
Hiện nay, toàn huyện Vân Hồ có hơn 1.181 ha chè, sản lượng chè búp tươi hàng năm ước đạt trên 3.560 tấn, tập trung ở các xã Vân Hồ, Tô Múa, Chiềng Khoa… cây chè đang góp phần tích cực vào công tác giảm nghèo, phát triển kinh tế của huyện. Diện tích chè Shan Tuyết đang được tiếp tục bảo vệ, chăm sóc, nhân rộng. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cùng các ngành chuyên môn đang tích cực hỗ trợ người dân về công tác khuyến nông, áp dụng các tiến bộ khoa học vào sản xuất, từ cách chăm sóc, sử dụng phân bón, kỹ thuật cắt tỉa đến thu hái chè… nhằm nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm chè. Qua đó, giúp bà con yên tâm và gắn bó với ngành nông nghiệp hơn trong thời gian tới.
Như vậy, phải nói cây chè không chỉ mang lại thu nhập ổn định cho người dân nơi đây, mà cây chè còn là địa điểm thu hút khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm, tạo thêm nguồn thu nhập ổn định cho đồng bào các dân tộc ở huyện Vân Hồ. Cũng nhờ những vựa chè xanh mướt này, mà cuộc sống của đồng bào các dân tộc trên địa bàn huyện Vân Hồ đang dần đổi thay. Bà con đã xây được nhà cửa khang trang, đời sống văn hoá – xã hội ngày càng nâng lên, các tệ nạn xã hội được đẩy lùi. Tình hình an ninh trật tự được bảo đảm và giữ vững.
Sơn Thủy