Sự kết hợp giữa những búp chè xanh chất lượng và hương thơm ngan ngát đặc trưng của hoa sen Bách Diệp Hồ Tây đã tạo nên một thức uống mang đậm bản sắc Hà thành. Gần đây, với việc được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, giá trị của nghề thủ công tinh xảo này càng được khẳng định. Trong bối cảnh đó, những nỗ lực bảo tồn di sản gắn liền với phát triển kinh tế bền vững đang được đẩy mạnh, đặc biệt là thông qua việc phát huy vai trò và năng lực làm chủ của phụ nữ địa phương, với kỳ vọng đưa hương sen Quảng An lan tỏa rộng khắp, chinh phục những thị trường xa hơn.
Chè sen Quảng An – Di sản văn hóa và niềm tự hào Hà thành
Danh tiếng của chè sen Quảng An không chỉ gói gọn trong phạm vi địa phương mà đã vang xa, trở thành một biểu tượng của nghệ thuật ẩm thực và văn hóa thưởng trà của người Hà Nội. Quá trình ướp trà đòi hỏi sự công phu, tỉ mỉ đến từng chi tiết, từ việc lựa chọn những bông sen Bách Diệp đúng độ hé nở vào buổi sớm tinh sương, tách lấy phần hạt gạo sen thơm ngát, cho đến việc sao sấy chè và thực hiện các công đoạn ướp, sấy lặp đi lặp lại nhiều lần để hương sen quyện sâu vào từng cánh trà.
Chính sự cầu kỳ và bí quyết gia truyền đã tạo nên hương vị độc nhất vô nhị, thơm ngon khó quên, khiến chè sen Quảng An trở thành một món quà quý giá, một thức uống tao nhã được ưa chuộng. Việc nghề ướp trà sen Quảng An được chính thức ghi danh vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là một sự tôn vinh xứng đáng cho những giá trị văn hóa, lịch sử và kỹ thuật thủ công đặc sắc mà cộng đồng nơi đây đã gìn giữ qua nhiều thế hệ. Sự công nhận này không chỉ củng cố niềm tự hào của người dân địa phương mà còn tạo thêm động lực và cơ sở pháp lý quan trọng cho công tác bảo tồn, nghiên cứu và phát huy giá trị di sản trong đời sống đương đại, đồng thời nâng cao vị thế của sản phẩm trên thị trường trong và ngoài nước.
Người phụ nữ Quảng An – Giữ lửa nghề và khát vọng vươn xa
Đằng sau sự thành công và danh tiếng của chè sen Quảng An là bóng dáng tảo tần, khéo léo và tâm huyết của những người phụ nữ địa phương. Họ không chỉ là người trực tiếp tham gia vào các công đoạn sản xuất đòi hỏi sự tinh tế, mà còn là những người giữ lửa, trao truyền bí quyết nghề nghiệp từ thế hệ này sang thế hệ khác. Chị Trần Thị Thủy, sinh ra và lớn lên tại Quảng An, là một hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ phụ nữ kế thừa và phát huy truyền thống gia đình. Chị đã nối nghiệp cha ông, gắn bó với nghề ướp chè sen từ thuở nhỏ.
Trong dòng chảy của cuộc sống hiện đại, với sự nhanh nhạy và bản lĩnh, chị Thủy không chỉ làm tròn vai trò người vợ, người mẹ trong gia đình mà còn tích cực tham gia vào các hoạt động cộng đồng, đặc biệt là nỗ lực xây dựng mô hình hợp tác xã chè sen. Khát vọng của chị và nhiều phụ nữ khác không chỉ dừng lại ở việc duy trì nghề cổ mà còn là mong muốn quảng bá rộng rãi hơn nữa sản phẩm tinh hoa của quê hương, xây dựng nền tảng kinh tế vững chắc cho gia đình và đóng góp vào sự phát triển chung của làng nghề. Tài năng, sự khéo léo và tinh thần dám nghĩ dám làm của những người phụ nữ như chị Thủy đang là nguồn lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển của làng nghề chè sen Quảng An.
Hợp tác xã Hương Thủy – Mô hình phát triển do phụ nữ làm chủ
Nhận thức được sức mạnh của sự đoàn kết và lợi ích của việc hợp tác trong sản xuất kinh doanh, Hợp tác xã (HTX) chè sen Quảng An Hương Thủy đã ra đời, đánh dấu một bước tiến mới trong tổ chức sản xuất tại làng nghề. Điểm đặc biệt và ý nghĩa của HTX này là mô hình do chính những người phụ nữ tâm huyết với nghề làm chủ và vận hành. Với sự đồng lòng của sáu thành viên ban đầu, dưới sự dẫn dắt của Giám đốc Bùi Minh Hằng, HTX Hương Thủy được thành lập với mục tiêu rõ ràng: khai thác tối đa tiềm năng và thế mạnh của nghề truyền thống, nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng thương hiệu chung và quan trọng nhất là mở rộng thị trường tiêu thụ, đưa sản phẩm chè sen Quảng An vượt ra khỏi phạm vi địa phương, vươn tầm thế giới.
Mô hình HTX cho phép các thành viên chia sẻ kinh nghiệm, nguồn lực, cùng nhau đầu tư vào cải tiến quy trình, thiết kế bao bì, xúc tiến thương mại một cách bài bản hơn so với việc sản xuất manh mún, nhỏ lẻ. Sự ra đời của HTX do phụ nữ làm chủ không chỉ giúp tối ưu hóa hiệu quả kinh tế mà còn khẳng định vai trò và năng lực của phụ nữ trong việc dẫn dắt sự phát triển của các mô hình kinh tế tập thể tại địa phương, góp phần bảo tồn văn hóa và tạo dựng sinh kế bền vững.
Vai trò xúc tác của Hội Liên hiệp Phụ nữ quận Tây Hồ
Sự hình thành và phát triển của các mô hình kinh tế tập thể do phụ nữ làm chủ tại Quảng An và các làng nghề khác trên địa bàn quận Tây Hồ có sự đóng góp không nhỏ từ vai trò định hướng và hỗ trợ tích cực của Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) quận. Nhận thấy tiềm năng của các nghề truyền thống và mong muốn phát huy vai trò của hội viên phụ nữ trong phát triển kinh tế, Hội LHPN quận đã chủ động tiến hành rà soát, nắm bắt tình hình sản xuất kinh doanh tại các làng nghề.
Từ đó, Hội đã tích cực tuyên truyền, vận động các hộ gia đình hội viên có tiềm năng mạnh dạn xây dựng kế hoạch và liên kết thành lập các hợp tác xã. Không chỉ dừng lại ở việc vận động, Hội còn đồng hành, hỗ trợ các chị em trong việc xây dựng phương hướng hoạt động cụ thể, xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ và trách nhiệm của từng thành viên trong việc xây dựng và phát triển mô hình HTX. Việc thành lập các HTX do phụ nữ làm chủ là một hướng đi hiệu quả, góp phần quan trọng vào việc xây dựng các thương hiệu mạnh, uy tín và bền vững cho các làng nghề, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế tập thể và khẳng định vai trò của phụ nữ trong thời kỳ mới.
Tây Hồ - Điểm đến văn hóa và sức hút từ các làng nghề truyền thống
Quận Tây Hồ từ lâu đã được biết đến là một trung tâm văn hóa, du lịch và nghỉ dưỡng hấp dẫn của Thủ đô Hà Nội. Nơi đây không chỉ có cảnh quan Hồ Tây thơ mộng mà còn tập trung nhiều địa điểm vui chơi giải trí, di tích lịch sử, văn hóa và tâm linh nổi tiếng, thu hút đông đảo du khách trong nước cũng như quốc tế. Bên cạnh những điểm đến quen thuộc, sự hiện diện của các làng nghề truyền thống cũng là một yếu tố tạo nên sức hút riêng biệt cho Tây Hồ. Hiện nay, quận có ba làng nghề được công nhận chính thức, bao gồm làng nghề ướp chè sen Quảng An, làng nghề trồng đào quất Nhật Tân và làng nghề xôi Phú Thượng.
Mỗi làng nghề mang một bản sắc riêng, lưu giữ những giá trị văn hóa và kỹ thuật thủ công độc đáo. Sự tồn tại và phát triển của các làng nghề này không chỉ làm phong phú thêm bức tranh văn hóa của quận mà còn tạo ra những sản phẩm đặc trưng, phục vụ nhu cầu của người dân và du khách. Trong đó, vai trò của những người phụ nữ Tây Hồ trong việc gìn giữ và phát triển các nghề truyền thống là hết sức quan trọng, đóng góp không nhỏ vào sự phát triển kinh tế - xã hội chung của địa phương và Thủ đô.
Quảng bá sản phẩm OCOP – Cầu nối di sản với du khách
Để hỗ trợ các làng nghề phát triển và đưa sản phẩm đến gần hơn với người tiêu dùng cũng như du khách, quận Tây Hồ đã triển khai các hoạt động xúc tiến thương mại hiệu quả, đặc biệt là thông qua chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP). Hiện tại, tại ba phường có làng nghề truyền thống (Quảng An, Nhật Tân, Phú Thượng), quận đã đầu tư xây dựng các điểm trưng bày, giới thiệu sản phẩm OCOP ngay tại địa bàn. Bên cạnh đó, một Trung tâm giới thiệu và mua bán sản phẩm OCOP quy mô hơn cũng đã được thành lập tại địa chỉ 62 phố Trịnh Công Sơn, một không gian văn hóa, đi bộ quen thuộc.
Các địa điểm này không chỉ là nơi trưng bày các sản phẩm đặc trưng, chất lượng cao của quận, bao gồm cả chè sen Quảng An, mà còn là không gian để du khách có thể trực tiếp tham quan, tìm hiểu về quy trình sản xuất, trải nghiệm văn hóa làng nghề và mua sắm những sản phẩm chính gốc, đảm bảo chất lượng. Đây là cầu nối quan trọng, giúp quảng bá hình ảnh, giá trị của các sản phẩm OCOP và di sản văn hóa làng nghề đến với đông đảo công chúng, đồng thời tạo thêm kênh tiêu thụ hiệu quả, hỗ trợ trực tiếp cho các hộ sản xuất và hợp tác xã.
Nhìn lại chặng đường phát triển và những nỗ lực đang diễn ra, có thể thấy một tương lai tươi sáng và bền vững đang mở ra cho làng nghề chè sen Quảng An. Sự công nhận giá trị di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đã tạo nền tảng vững chắc về mặt tinh thần và pháp lý. Trên nền tảng đó, sự năng động, tâm huyết của những người phụ nữ địa phương, thể hiện qua việc kế thừa, giữ lửa nghề và mạnh dạn đổi mới, liên kết thành lập các mô hình hợp tác xã do chính mình làm chủ, đang là động lực mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển.
Cùng với đó là sự đồng hành, hỗ trợ thiết thực từ các tổ chức như Hội Liên hiệp Phụ nữ quận và các chính sách xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm OCOP của chính quyền địa phương. Tất cả những yếu tố này đang cộng hưởng, tạo thành một sức mạnh tổng hợp, hướng tới mục tiêu chung là bảo tồn những giá trị văn hóa cốt lõi của nghề ướp chè sen, đồng thời nâng cao hiệu quả kinh tế, cải thiện đời sống người dân và đưa thương hiệu chè sen Quảng An ngày càng bay xa. Sự kết hợp hài hòa giữa bảo tồn di sản và phát triển kinh tế, với vai trò nòng cốt của cộng đồng, đặc biệt là phụ nữ, hứa hẹn sẽ giúp báu vật của Hà thành này tiếp tục tỏa hương, chinh phục bạn bè năm châu.
Bảo An