Sáng nay 22/11, trong khuôn khổ Lễ hội Trà Shan Tuyết năm 2025, không gian núi rừng tại Suối Giàng, Xã Văn Chấn, tỉnh Lào Cai lại vang lên tiếng khèn, tiếng trống và những bước chân rộn ràng trong Lễ tôn vinh cây chè tổ, một nghi lễ đã trở thành biểu tượng tinh thần của đồng bào Mông nơi đây. Không chỉ là nghi lễ cổ truyền, sự kiện còn là cột mốc văn hóa quan trọng, khẳng định mối quan hệ bền chặt giữa con người với thiên nhiên, giữa cộng đồng với giống chè cổ thụ quý hiếm bậc nhất thế giới.
Lễ cúng cây chè Shan tuyết cổ thụ là sự tri ân, cảm tạ trời đất của người dân Suối Giàng.
Từ sáng sớm, dòng người đã đổ về trung tâm thôn Giàng B để tham dự lễ rước, phần mở đầu trang trọng nhất của buổi lễ. Dẫn đầu đoàn là mâm lễ của UBND xã Văn Chấn, tiếp theo là mâm lễ của các thôn, bản. Mỗi mâm đều là những sản vật tươi ngon nhất được chọn lọc trong ngày mới: gà trống, nếp thơm, quả rừng, mật ong, hoa rừng. Tất cả hòa quyện thành lời gửi gắm chân thành mà đồng bào Mông muốn dâng lên trời đất và thần chè, vị thần được tin là đã che chở bản làng, ban cho mưa thuận gió hòa suốt một năm qua.
Lễ vật là những sản vật tươi ngon nhất của địa phương, thể hiện sự thành kính với trời đất và thần chè.
Trong tiếng gió đầu đông, lời khấn của già làng Giàng A Đằng vang lên, trầm ấm và thành kính. Ông thay mặt cộng đồng gửi lời tạ ơn trời đất, cầu mong mùa màng bội thu, cây chè Shan tuyết tiếp tục xanh tốt trên những sườn núi đá bạc màu. Lời khấn cũng nhắc lại hành trình lập bản, lập làng của người Mông ở Suối Giàng, nơi họ tìm thấy những cây chè tổ mọc tự nhiên giữa mây mù và coi đó như dấu hiệu thiêng liêng để định cư lâu dài.
Trong không gian trang nghiêm, già làng Giàng A Đằng thực hiện nghi lễ cúng thần chè.
Không chỉ mang ý nghĩa tín ngưỡng, nghi lễ còn là sự tái hiện di sản sống động của một vùng đất đặc biệt. Theo các nghiên cứu khoa học, Suối Giàng sở hữu quần thể chè Shan tuyết cổ thụ được coi là một trong những thủy tổ quan trọng của giống chè trên thế giới. Hiện toàn vùng có hơn 500 ha chè Shan, trong đó khoảng 400 cây từ 100 đến 300 năm tuổi đã được công nhận là Cây Di sản Việt Nam. Những thân chè phủ rêu phong, vươn tán xanh giữa lớp sương lạnh quanh năm không chỉ là minh chứng lịch sử mà còn là nguồn gen quý giá cho ngành chè Việt Nam.
Đến tham dự buổi lễ.là dịp để du khách cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp văn hóa của Suối Giàng.
Với đồng bào Mông, cây chè tổ không đơn thuần là nguồn thu nhập; đó là gốc rễ văn hóa, là chứng nhân của bao đời. Mỗi lễ hội, mỗi nghi thức cúng chè không chỉ thể hiện lòng biết ơn thiên nhiên mà còn giữ cho cộng đồng ý thức rõ về trách nhiệm bảo vệ rừng, gìn giữ giống chè quý. Nhờ sự gắn bó đó, cây chè Shan tuyết trở thành sinh kế bền vững, giúp nhiều hộ gia đình ở Suối Giàng thoát nghèo, tiến tới sản xuất trà sạch, trà đặc sản phục vụ du lịch và thị trường cao cấp.
Không khí lễ hội sáng nay còn là dịp để du khách cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp văn hóa của Suối Giàng. Từ cách người dân nâng niu từng lễ vật, tiếng khèn vang lên trong lễ rước, đến những động tác cúng trang nghiêm của già làng, tất cả tạo nên một bức tranh giàu bản sắc và thấm đẫm tinh thần tôn trọng tự nhiên. Với nhiều du khách, đây là lần đầu tiên họ được chứng kiến nghi lễ tâm linh gắn với cây chè, một trải nghiệm vừa lạ lẫm, vừa gây xúc động bởi sự thuần hậu và sâu sắc.
Lễ tôn vinh cây chè tổ không chỉ hướng về quá khứ mà còn mở ra tương lai mới cho Suối Giàng. Trong bối cảnh địa phương định hướng phát triển du lịch sinh thái, văn hóa, việc bảo tồn lễ nghi truyền thống và quảng bá hình ảnh cây chè Shan tuyết mang ý nghĩa đặc biệt. Nghi lễ hôm nay là minh chứng rõ ràng rằng phát triển kinh tế hoàn toàn có thể song hành với gìn giữ di sản, khi cộng đồng là trung tâm và thiên nhiên được tôn trọng đúng mức.
Khép lại buổi lễ, trong làn sương mỏng, cây chè tổ vẫn sừng sững như một biểu tượng của sức sống và niềm tin. Suối Giàng, nhờ những nghi lễ như thế, không chỉ là vùng chè nổi tiếng mà còn là điểm đến văn hóa đặc sắc của Lào Cai, nơi mỗi người tìm thấy sự giao hòa giữa đất trời, con người và những giá trị bền vững được truyền qua nhiều thế hệ.