Nương trà chăm sóc hữu cơ của HTX trà an toàn Phú Đô đầy cỏ cùng với búp chè xanh mướt.
Thế nhưng, đến với vùng đất thuộc xã Phú Đô, Phú Lương, Thái Nguyên, ngay bên dòng sông như nguyệt thơ mộng. Tại đây, HTX trà an toàn Phú Đô đang làm ngược lại, đó là người nông dân giữ lại cỏ như báu vật, thậm trí là trồng thêm trong vườn để giữ ẩm và hạn chế xói mòn đất do mưa. Cách làm này được coi là giải pháp an toàn, bền vững và là xu hướng tất yếu của nền nông nghiệp hữu cơ.
Tại nương trà HTX còn trồng thêm xả, ớt, gừng, hoa.. để lấy củ xả, ớt, ngừng vừa làm gia vị chế biến món ăn và dùng chính củ và quả của chúng để làm thuốc trừ sâu thảo mộc phun phòng ngừa sâu hại cho nương trà, quả là một hoạt động giữ cỏ, trồng thêm xả, gừng, ớt, hoa là một mũi tên trúng nhiều đích, cần tiếp tục phát huy.
Hoa được trồng trong nương trà hữu cơ, vừa đẹp vừa thu hút thiên địch.
Rau ngót trong vườn trà, vừa có trà ngon và rau sạch để ăn.
Ớt chỉ thiên được trồng trong vườn trà để làm gia vị và nguyên liệu sản xuất chế phẩm thảo mộc phòng ngừa sâu hại trà.
Nương trà hữu cơ tươi tốt vào vụ thu hoạch.
Chúng ta thấy trong hệ sinh thái tự nhiên, hoa cỏ dại vẫn luôn là một phần không thể thiếu và cũng như những loài động thực vật khác, chúng vẫn luôn không ngừng đấu tranh để tồn tại và duy trì sự cân bằng cần thiết.
Trước đây khi chưa có những tiến bộ khoa học kỹ thuật, người nông dân thường chỉ nhìn thấy những bất lợi mà cỏ dại mang đến cho con người, tuy nhiên theo thời gian các nhà khoa học đã chứng minh chúng có thể mang lại lợi ích thiết thực, miễn là chúng ta biết cách quản lý và vận hành theo ý muốn của mình.
Các nghiên cứu chuyên sâu đã chỉ ra rằng, cây cỏ dại được xem như vật chủ cho các sinh vật có lợi trong đất cũng như ngăn chặn, kiểm soát sự lây lan của sâu bệnh hại. Nhờ vậy, cây trồng sẽ có điều kiện để sinh trưởng và phát triển tốt hơn khi có sự hỗ trợ từ cỏ dại trong một số trường hợp, đặc biệt là mùa hè.
Theo lời khuyên từ các chuyên gia, từ bao lâu nay cỏ dại vẫn luôn là một phần không thể thiếu của hệ sinh thái và có một thực tế là dù người nông dân có cố gắng đến đâu đi chăng nữa, sử dụng phương pháp gì đi chăng nữa thì sức sống của chúng vẫn vô cùng mạnh liệt và có thể sớm mọc trở lại.
Vậy nên, thay vì tìm cách tiêu diệt thì người nông dân nên tìm hiểu ý nghĩa của cỏ dại rồi chọn lọc, quản lý và tận dụng bởi chúng có thể mang lại những lợi ích thiết thực như: Giữ ẩm, giảm sói mòn,sạt lở đất do mưa, tăng cường trao đổi oxi trong đất, là môi trường tốt cho vi sinh vật phát triển...
Cỏ cũng như bao loài thực vật khác, sự sinh trưởng và phát triển của cỏ dại sẽ lấy đi một số dưỡng chất từ đất, tuy nhiên người nông dân có thể tận dụng chúng làm vật che phủ gốc hoặc ủ phân xanh bằng các chế phẩm vi sinh để lấy lại dinh dưỡng cho đất.Thêm vào đó, cỏ dại khi chết đi cũng sẽ trả lại cho đất canh tác một lượng hữu cơ đáng kể.
Các loại cây cỏ dại giúp tăng khả năng giữ ẩm cho đất, giúp cân bằng và tạo điều kiện thuận lợi để hệ vi sinh vật tồn tại, phát triển. Khi đất có độ ẩm tối ưu, những loại động vật như giun, côn trùng… sẽ sinh sôi, phát triển và trở thành “cỗ máy” đào xới tự nhiên để giúp đất trở nên tơi xốp, thông thoáng hơn. Vào mùa mưa, cỏ dại cho thấy vai trò quan trọng của mình trong việc chống xói mòn, sạt lở và hạn chế rửa trôi chất dinh dưỡng, nhất là tại những khu vực đất có độ dốc lớn.
Trong khi đó vào mùa nắng, cỏ dại sẽ giúp giữ độ ẩm và cân bằng nhiệt độ cho tầng đất mặt, cây trồng nhờ đó mà không bị sốc nhiệt trong trường hợp có sự chênh lệch quá lớn. Khi người nông dân tiến hành cắt cỏ, phần thân cỏ rơi trên đất sẽ cung cấp một lượng hữu cơ nhất định, trong khi phần gốc và rễ khô lại sẽ giúp oxy đi vào trong đất một cách dễ dàng hơn.
Không ít loài cỏ dại có tác dụng tổng hợp các dưỡng chất có trong đất rồi cung cấp chúng cho chính cây trồng, chẳng hạn như cỏ họ đậu có thể giúp tổng hợp đạm. Cỏ dại có thể giúp phân tán sâu bệnh hại trong đất mà đặc biệt là tuyến trùng, từ đó khiến chúng không tập trung tấn công cây trồng được nữa.
Nhờ có cỏ dại, các chuyên gia có thể dễ dàng đánh giá được độ phì nhiêu cũng như cấu trúc của đất. Theo đó, mỗi loại cỏ sẽ cung cấp những thông tin hữu ích về độ tơi xốp, thành phần dinh dưỡng, độ mặn, độ chua…của đất bởi hầu hết đều có quá trình trao đổi chất rất nhanh, khi xảy ra bất kỳ vấn đề nào với đất và nguồn nước tưới thì chúng là loài thực vật biểu hiện nhanh nhất, rõ nhất và người nông dân chỉ cần chú ý quan sát để kịp thời xử lý tình huống.
Việc có thể quản lý và tận dụng hiệu quả để cân bằng hệ sinh thái giữa cỏ dại và cây trồng sẽ giúp tăng năng suất, chất lượng nông sản, góp phần vào việc bảo vệ môi trường đất,...cỏ dại có thể được tận dụng để làm thức ăn trong chăn nuôi gia súc, gia cầm, nhờ đó mà bà con sẽ tiết kiệm được một khoản tiền đáng kể cho chi phí thức ăn. Một số loài cỏ dại còn được sử dụng như một vị thuốc quý trong y học cổ truyền...
Có thể thấy rằng, cỏ dại không hẳn là loài thực vật vô dụng mà ngược lại có thể mang đến những giá trị to lớn, miễn là chúng ta biết cách nhìn nhận và khai thác chúng cho quá trình trồng trọt, canh tác của mình, đặc biệt là trong chăm sóc trà hữu cơ.
Hoàng Tuấn - Phi Long/VPTB