Ngành chè từ lâu đã trở thành một trong những lĩnh vực nông nghiệp chiến lược của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, Trung Quốc, Ấn Độ, và Sri Lanka. Không chỉ là sản phẩm tiêu dùng hàng ngày, chè còn mang giá trị văn hóa, kinh tế và xã hội đặc biệt. Để nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế, việc phát triển các giống chè chất lượng cao đóng vai trò cốt lõi trong nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị xuất khẩu.
Để chè xuất khẩu đạt giá trị cao thì giống chè cần phải được chọn tạo kỹ càng. Ảnh minh họa
Vai trò của giống chè trong sản xuất và xuất khẩu
Giống chè không chỉ là nền tảng trong sản xuất, mà còn quyết định đến chất lượng sản phẩm và sức cạnh tranh trên thị trường toàn cầu. Những giống chè đặc sắc không chỉ mang lại năng suất cao mà còn tạo ra hương vị và phẩm chất riêng biệt, phù hợp với thị hiếu của từng thị trường.
Tại Trung Quốc, quốc gia dẫn đầu về giá trị xuất khẩu chè toàn cầu, các giống chè nổi tiếng như Long Tỉnh và Đại Hồng Bào không chỉ được biết đến với hương vị độc đáo mà còn là biểu tượng văn hóa. Ấn Độ, với hai giống chè Assam và Darjeeling, đã xây dựng thương hiệu chè đen chất lượng cao, được trồng tại các khu vực có điều kiện khí hậu lý tưởng, đáp ứng các thị trường khó tính như EU và Mỹ. Tương tự, Sri Lanka đã phát triển giống chè Ceylon trứ danh tại vùng cao, kết hợp với quy trình chế biến tinh tế và xây dựng thương hiệu bài bản, giúp chè nước này có vị thế vững chắc trên bản đồ chè thế giới.
Thực trạng và tiềm năng phát triển giống chè tại Việt Nam
Việt Nam, với lịch sử hơn 100 năm phát triển ngành chè, sở hữu nguồn gen chè phong phú với khoảng 300 giống chè khác nhau. Một số giống chè nổi bật như Hương Bắc Sơn, LDP1, PH8, và Kim Tuyên đã chứng minh được năng suất và chất lượng vượt trội. Tuy nhiên, phần lớn diện tích chè tại Việt Nam vẫn thuộc phân khúc giá thấp do hạn chế về giống và công nghệ chế biến.
Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp miền núi phía Bắc đã có những bước tiến quan trọng trong việc nghiên cứu và phát triển các giống chè mới. Từ năm 2019 đến 2023, Viện đã công bố 16 giống chè mới, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng và an toàn thực phẩm của thị trường quốc tế. Những giống chè này, như Tri 5.0 và Hương Bắc Sơn, không chỉ mang lại năng suất cao mà còn cải thiện đáng kể chất lượng sản phẩm, giúp chè Việt Nam tiếp cận các thị trường khó tính như EU và Mỹ.
Giống chè và cơ hội cạnh tranh quốc tế
Việc phát triển các giống chè đặc sản như chè cổ thụ Tà Xùa và Suối Giàng là một hướng đi đầy tiềm năng. Các diễn giả tại Diễn đàn "Kết nối sản xuất và tiêu thụ chè chất lượng cao" đều nhận định rằng, nếu được đầu tư bài bản vào phát triển thương hiệu, những giống chè này có thể trở thành "quốc bảo", cạnh tranh sòng phẳng với các sản phẩm chè cao cấp từ Trung Quốc và Nhật Bản.
Bên cạnh đó, sự đa dạng của giống chè còn cho phép Việt Nam cung cấp các sản phẩm chuyên biệt như chè xanh, chè ô long, và chè đặc sản – phù hợp với xu hướng tiêu dùng cao cấp tại thị trường quốc tế. Đây là cơ hội lớn để chè Việt khẳng định giá trị trên bản đồ thế giới.
Chiến lược phát triển giống chè chất lượng cao
Để chè Việt Nam vượt qua thách thức hiện tại và vươn xa hơn trên thị trường quốc tế, việc nhân rộng bộ giống chè chất lượng cao cần trở thành mục tiêu chiến lược. Các giải pháp trọng tâm bao gồm:
Nghiên cứu và phát triển giống mới: Tiếp tục nghiên cứu các giống chè phù hợp với điều kiện tự nhiên, vừa đảm bảo năng suất vừa cải thiện chất lượng.
Đầu tư công nghệ và quy trình chế biến: Kết hợp giống chè tốt với công nghệ hiện đại để tạo ra các sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế.
Xây dựng thương hiệu gắn với văn hóa: Tạo dựng giá trị văn hóa cho sản phẩm chè, từ đó nâng cao sức hút đối với người tiêu dùng toàn cầu.
Hỗ trợ người nông dân: Đào tạo kỹ thuật canh tác, hỗ trợ tài chính để người nông dân dễ dàng tiếp cận và nhân rộng giống chè mới.
Giống chè không chỉ là yếu tố quyết định chất lượng sản phẩm mà còn là "chìa khóa" mở ra tương lai cho ngành chè Việt Nam trên thị trường quốc tế. Với chiến lược đúng đắn và sự đầu tư bài bản, chè Việt hoàn toàn có thể vươn lên cạnh tranh sòng phẳng với các quốc gia xuất khẩu chè hàng đầu, khẳng định vị thế là một trong những "cái nôi" của ngành chè thế giới.