Là thủ đô của cả nước với bề dày lịch sử hơn 1000 năm tuổi, nếp sống của người Hà Nội vốn nổi tiếng thanh lịch và cốt cách. Cũng chính bởi vậy, lề thói ăn uống của người Tràng An rất cầu kỳ và nặng về nghi lễ. Ấy vậy mà, thói quen trà đá vỉa hè tưởng chừng sẽ chẳng bao giờ được người Tràng An chấp nhận lại nhanh chóng du nhập, tạo ra diện mạo hoàn toàn mới cho bức tranh ẩm thực Hà Thành.
Trà đá có thể không có nguồn gốc từ những truyền thuyết cổ xưa hay nghi lễ trang trọng như trà đạo Nhật Bản, nhưng nó đã nhanh chóng trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của người Hà Nội.
Không cần biển hiệu hay trang trí cầu kỳ, quán trà đá vỉa hè chỉ đơn giản với bộ ấm tích, phích nước, thùng đá, vài chiếc ghế nhựa, và một số lọ thủy tinh trắng đựng kẹo lạc, kẹo vừng. Bên cạnh đó là một hộp kính chứa đủ loại thuốc lá, thuốc lào và một chiếc điếu cày. Nét văn hóa bình dân này không phân biệt giới tính, tuổi tác, học vấn hay nghề nghiệp. Dù là công nhân hay nhân viên công sở với trang phục chỉnh tề, tất cả đều có thể ngồi lại bên những ly trà đá vỉa hè, tạo nên một không gian giao lưu ấm cúng và gần gũi.
Tại Hà Nội, trà đá không chỉ là một thức uống mà còn là một phần của đời sống xã hội. Bạn có thể dễ dàng bắt gặp những quán trà đá ven đường, nơi người dân ngồi trò chuyện, thư giãn và thưởng thức trà đá cùng với những món ăn vặt như nem chua, bánh rán hay đậu phụ. Những quán trà đá này thường rất giản dị, chỉ với vài cái ghế nhựa và bàn thấp, nhưng lại tạo ra một không gian ấm cúng và gần gũi.
Cốc trà đá chỉ 3.000 – 5.000 đồng mà đã làm vơi đi biết bao nỗi mệt nhọc trong người, vơi đi cả cơn khát trong tiết trời nóng nực. Vậy nên dù đi xa cách mấy, nhiều người lại nhớ đến và thèm một ly trà đắng chát, nhất là giữa những ngày thời tiết oi ả của nắng hè hay là lúc trời Hà Nội chuyển mình vào thu.
Người Hà Nội vốn cầu kỳ đủ thứ nhưng với trà đá, họ lại chẳng đề ra yêu cầu nào. Ngồi trà đá, người ta bỗng dưng thoáng đi, không còn bàn tới vị trà ngon hay dở. Cùng với đó là tiếng cười đùa, xôn xao cùng đôi ba câu chuyện kể từ chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục đến y tế, thể thao, có thể là cả chuyện đầu ngõ cuối xóm, tất cả đã tạo nên một nét văn hóa đậm chất riêng của Hà Nội.
Ngày nay, không cần không gian đặc biệt, bạn hiền hay trà ngon mới là lý do để thưởng thức trà. Những quán trà vỉa hè đã trở thành điểm đến thân thuộc, không cần hẹn trước và phù hợp với mọi lứa tuổi. Trà đá không chỉ xuất hiện ở vỉa hè hay hàng rong, mà còn có mặt tại nhiều quán ăn và thậm chí là các nhà hàng sang trọng. Mặc dù người Hà Nội thường cầu kỳ trong cách ăn uống và nếp sống, trà đá vẫn được ưa chuộng một cách lạ kỳ. Người ta đến với trà đá như một thói quen, nhấm nháp vị chan chát rồi ngọt dần trong miệng, cảm nhận sự mát lạnh lan tỏa xuống tận ruột, và hòa mình vào những câu chuyện “không đầu-không cuối.”
Dù thế giới hiện đại ngày càng phát triển với nhiều lựa chọn thức uống phong phú, trà đá vẫn giữ vững vị trí của mình trong lòng người Hà Nội. Sự giản dị, mộc mạc của trà đá khiến nó trở thành một phần không thể thiếu trong nhịp sống nhanh của thành phố. Trà đá vẫn tiếp tục là lựa chọn phổ biến trong những ngày hè oi ả, vẫn là biểu tượng của sự hòa nhã và tình cảm chân thành.
Trà đá, mặc dù không mang vẻ ngoài cầu kỳ hay sang trọng, lại chính là sự phản ánh chân thật nhất của đời sống và văn hóa Hà Nội. Nó chứng tỏ rằng, đôi khi, những điều giản dị nhất lại mang đến những giá trị tinh tế và ý nghĩa sâu sắc nhất.