Trong bối cảnh kinh tế đầy thách thức, người tiêu dùng Việt Nam đang thắt chặt chi tiêu, khiến doanh nghiệp phải tìm mọi cách để thích nghi và kích cầu.
Xu hướng tiêu dùng thay đổi chóng mặt
Thị trường tiêu dùng nhanh (FMCG) chứng kiến sự sụt giảm thị phần của các nhãn hiệu lớn, trong khi các kênh mua sắm trực tuyến ngày càng được ưa chuộng, đặc biệt là ở khu vực thành thị. Nghiên cứu của NielsenIQ cho thấy người tiêu dùng Việt Nam lo ngại về suy thoái kinh tế và lạm phát, dẫn đến việc cắt giảm chi tiêu và ưu tiên các sản phẩm thiết yếu.
Theo số liệu từ Diễn đàn Xu hướng Tiêu dùng Việt Nam 2024, mặc dù tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 5/2024 tăng 9,5% so với cùng kỳ năm trước, nhưng chủ yếu nhờ vào sự tăng trưởng của du lịch lữ hành (34,3%) và dịch vụ lưu trú, ăn uống (17%). Trong khi đó, nhu cầu tiêu dùng nội địa giảm nhẹ 0,1% so với tháng trước, cho thấy người dân đang thắt chặt chi tiêu sau kỳ nghỉ lễ dài. Người dân có xu hướng cắt giảm chi tiêu, ưu tiên hàng thiết yếu và tìm kiếm các giải pháp tiết kiệm.
Xu hướng này được thể hiện rõ qua nghiên cứu của NielsenIQ, chỉ ra rằng 36% người tiêu dùng Việt Nam lo ngại về suy thoái kinh tế và 25% lo lắng về mất việc làm. Người trẻ tìm cách tăng thu nhập và chi tiêu tiết kiệm hơn, trong khi người lớn tuổi cắt giảm chi tiêu cho các mặt hàng không thiết yếu.
Sự thay đổi này tác động mạnh mẽ đến thị trường. Thị phần của top 5 nhãn hiệu lớn nhất trong các ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) đều giảm ở cả thành thị và nông thôn. Các doanh nghiệp, dù lớn hay nhỏ, đều phải đối mặt với khó khăn trong việc duy trì tăng trưởng. Điều này cho thấy sự cạnh tranh ngày càng gay gắt và người tiêu dùng đang tìm kiếm các sản phẩm giá rẻ hơn, chất lượng tốt.
Thách thức và cơ hội cho doanh nghiệp:
Sự thay đổi này đặt ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp. Việc thu hút và giữ chân khách hàng trở nên khó khăn hơn khi người tiêu dùng có xu hướng mua sắm đa kênh và tìm kiếm ưu đãi trực tuyến. Doanh nghiệp cần phải linh hoạt thích nghi, đổi mới chiến lược để tiếp cận và đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng trong bối cảnh mới.
Các chuyên gia đề xuất nhiều giải pháp để doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn này.
- Tận dụng thương mại điện tử: Kantar chỉ ra rằng người tiêu dùng Việt Nam ngày càng tìm kiếm ưu đãi trực tuyến để tiết kiệm chi phí. Doanh nghiệp cần khai thác hiệu quả kênh thương mại điện tử, đặc biệt ở khu vực nông thôn, nơi tiềm năng tăng trưởng còn rất lớn.
- Xây dựng chiến lược đa kênh: Người tiêu dùng hiện nay mua sắm qua nhiều kênh khác nhau. Doanh nghiệp cần phát triển chiến lược đa kênh phù hợp với từng ngành hàng và nhãn hiệu để tiếp cận tối đa khách hàng tiềm năng.
- Tập trung vào trải nghiệm khách hàng: NielsenIQ cho thấy người tiêu dùng tuy mua sắm ít hơn nhưng lại chi tiêu nhiều hơn cho mỗi lần mua. Do đó, doanh nghiệp cần tập trung vào việc tạo ra trải nghiệm mua sắm tốt, cá nhân hóa sản phẩm và dịch vụ để thu hút và giữ chân khách hàng.
- Tận dụng công nghệ: Các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) có thể giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về hành vi và nhu cầu của khách hàng, từ đó cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm và tăng hiệu quả kinh doanh.
- Đầu tư vào con người: Đào tạo nhân sự về chuyển đổi số và xây dựng văn hóa số trong doanh nghiệp là yếu tố quan trọng để thích ứng với sự thay đổi của thị trường.
Giải pháp kích cầu tiêu dùng:
Để kích cầu tiêu dùng, chính phủ cần tiếp tục hỗ trợ tổng cầu thông qua chi đầu tư công, đồng thời có các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất, từ đó giảm giá thành sản phẩm.
Về phía doanh nghiệp, cần chủ động đưa ra các chương trình khuyến mãi, giảm giá hấp dẫn, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ để thu hút người tiêu dùng.
Tương lai nào cho thị trường tiêu dùng Việt?
Thị trường tiêu dùng Việt Nam đang trong giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ. Người tiêu dùng ngày càng thông thái và có nhiều lựa chọn hơn. Mặc dù tình hình kinh tế còn nhiều khó khăn, nhưng đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp chuyển đổi, đổi mới và sáng tạo. Bằng cách nắm bắt xu hướng, thích ứng nhanh chóng và đưa ra các giải pháp phù hợp, doanh nghiệp có thể vượt qua thách thức và đạt được thành công trong dài hạn. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần nhận thức rõ những thách thức và cơ hội từ sự thay đổi này để đưa ra chiến lược kinh doanh phù hợp, đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của người tiêu dùng và phát triển bền vững trong tương lai.
Bảo Anh