Chiều 18/12/2023, Tổng cục Hải quan tổ chức Hội nghị trực tuyến tổng kết công tác năm 2023, triển khai phương hướng nhiệm vụ năm 2024. Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi dự và chỉ đạo Hội nghị. Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn chủ trì Hội nghị. Tham dự Hội nghị có các đồng chí Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan; Đại diện Lãnh đạo các Vụ, Cục thuộc Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan.
Điểm sáng của năm 2023
Như chúng ta đã biết, phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam trong năm 2023 diễn ra trong bối cảnh bất lợi cả từ bên ngoài (quốc tế, khu vực trên nhiều linh vực cả kinh tế, chính trị, quân sự) và bên trong (những khó khăn lớn của một nền kinh tế mở phụ thuộc bởi bên ngoài, mới trải qua giai đoạn khủng hoảng nghiêm trọng bởi đại dịch Covid-19) làm ảnh hưởng chung đến nhiều hoạt động trong đó có lưu chuyển hàng hóa, sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu từ đó tác động đến công tác quản lý nhà nước nói chung và hoạt động của ngành Hải quan nói riêng. Bám sát chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Tài chính, sự phối hợp của các Bộ, ngành trung ương và chính quyền địa phương; cùng với sự quyết tâm, nỗ lực của toàn thể cán bộ, công chức và người lao động trong toàn Ngành, Tổng cục Hải quan đã tổ chức, triển khai cụ thể hóa các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ thành các nhiệm vụ chuyên môn và đạt được những kết quả đáng ghi nhận.
Toàn cảnh Hội nghị
Báo cáo tại Hội nghị cho biết, tổng trị giá xuất, nhập khẩu năm 2023 là 619,36 tỷ USD, giảm 8,2% (tương ứng giảm 55,56 tỷ USD so cùng kỳ năm trước). Trong đó, xuất khẩu là 322,61 tỷ USD, giảm 5,8% (giảm 20,01 tỷ USD) và nhập khẩu là 296,75 tỷ USD, giảm 10,7% (giảm 35,55 tỷ USD). Tính trong năm 2023, cán cân thương mại hàng hóa của cả nước đã xuất siêu 25,86 tỷ USD.
Năm 2023, Tổng cục Hải quan được Quốc hội giao dự toán thu ngân sách nhà nước theo Nghị quyết số 69/2022/QH15 là 425.000 tỷ đồng. Nhằm phấn đấu đạt chỉ tiêu, Tổng Cục trưởng Hải quan đã ban hành Chỉ thị số 479/CT-TCHQ về việc thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp tạo thuận lợi thương mại nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, chống thất thu.
Kết quả, tổng thu ngân sách từ hoạt động xuất, nhập khẩu từ 1/1 đến 30/11/2023 đạt 335.116 tỷ đồng, bằng 78,9% dự toán, giảm 16,8% so cùng kỳ năm trước.
Tuy nhiên, trên cơ sở dự kiến kim ngạch xuất nhập khẩu, Tổng cục Hải quan đã tham mưu Bộ Tài chính, Chính phủ báo cáo Quốc hội về việc điều chỉnh giảm đối với dự kiến thu ngân sách năm 2023 là 355.000 tỷ đồng, bằng 83,5% dự toán.
Đến nay, Tổng cục Hải quan đã đạt được kết quả này trong bối cảnh thu ngân sách còn gặp nhiều khó khăn. Cụ thể, tổng thu ngân sách trong năm 2023 bằng 94,39% so với số đã báo cáo Quốc hội điều chỉnh giảm.
Nguyên nhân số thu giảm so cùng kỳ năm trước là do kinh tế thế giới năm 2023 đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, chuỗi cung ứng toàn cầu tiếp tục đứng trước nguy cơ bị gián đoạn, đứt gãy, dẫn tới nhiều hệ lụy cho hoạt động xuất nhập khẩu và tăng trưởng kinh tế.
Trong năm 2023, tình hình buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển hàng hóa trái phép qua biên giới diễn biến phức tạp với phương thức, thủ đoạn tinh vi khó lường; tập trung vào việc: không khai báo, khai hải quan không đúng với thực tế hàng hóa; che giấu nguồn gốc, tuyến đường của lô hàng, vận chuyển trái phép hàng cấm, ma túy, động vật hoang dã, tiền tệ qua biên giới, nhập khẩu hàng hóa không đáp ứng điều kiện tiêu chuẩn, quy chuẩn.
Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi phát biểu chỉ đạo Hội nghị
Trước tình hình trên, với vai trò Cơ quan tham mưu, giúp việc cho Cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, Ban Chỉ đạo 389 Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã quyết liệt triển khai Kế hoạch cao điểm đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán; tham mưu cho Ban Chỉ đạo 389 Bộ Tài chính ban hành các văn bản chỉ đạo, cảnh báo cho các Cục Hải quan tỉnh, thành phố hướng dẫn thực hiện công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại; Kế hoạch kiểm soát hải quan trong toàn Ngành năm 2023...
Tính từ ngày 16/12/2022 - 15/11/2023, toàn ngành Hải quan đã phát hiện, bắt giữ và xử lý: 14.618 vụ việc vi phạm pháp luật Hải quan, giảm 9,2% so với cùng kỳ năm 2022. Trị giá hàng hóa vi phạm ước tính 11.521,26 tỷ đồng, tăng 98,9% so với cùng kỳ năm 2022. Cơ quan Hải quan đã khởi tố 35 vụ, giảm 24% so với cùng kỳ năm 2022 và chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 166 vụ, tăng 48% so với cùng kỳ năm 2022. Số tiền thu nộp ngân sách nhà nước là 474,3 tỷ đồng, tăng 11% so với cùng kỳ năm 2022.
Xây dựng Hải quan Việt Nam chính quy, hiện đại
Tổng Cục trưởng Hải quan Nguyễn Văn Cẩn cho biết, năm 2024, Tổng cục tiếp tục đẩy mạnh tổ chức triển khai thực hiện Chiến lược phát triển Hải quan Việt Nam đến năm 2030, Kế hoạch chuyển đổi số của ngành, đồng thời triển khai thực hiện các Nghị quyết về điều hành kinh tế vĩ mô của Chính phủ, hướng tới mục tiêu tổng quát xây dựng Tổng Cục trưởng Hải quan chính quy, hiện đại, ngang tầm Hải quan các nước phát triển trên thế giới, dẫn đầu trong thực hiện Chính phủ số, với mô hình hải quan thông minh.
Theo đó, Tổng cục Hải quan tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý trên cơ sở rà soát sửa đổi, bổ sung toàn diện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, các quy trình thủ tục hải quan đáp ứng yêu cầu mô hình hải quan thông minh, số hóa các nghiệp vụ hải quan.
Toàn ngành tiếp tục ứng dụng các tiến bộ khoa học trong Cách mạng công nghiệp 4.0 nhằm tái thiết kế hệ thống công nghệ thông tin tổng thể của ngành Hải quan, xây dựng các giải pháp hỗ trợ các yêu cầu quản lý nhà nước đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh theo hướng quản lý điều hành tập trung tại cơ quan Hải quan.
Tiếp tục cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực Hải quan theo hướng hiện đại, công khai, minh bạch… nhằm góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Xây dựng lực lượng Hải quan chuyên nghiệp, hiện đại, đáp ứng yêu cầu cải cách hiện đại hóa Hải quan; thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương hành chính trong thực thi công vụ.
Cùng với đó, quyết liệt triển khai các giải pháp, phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách năm 2024; tăng cường công tác kiểm soát chống buôn lậu và gian lận thương mại, công tác quản lý rủi ro, kiểm tra sau thông quan; công tác thanh tra, kiểm tra góp phần tăng thu ngân sách; thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương hành chính trong thực thi công vụ