Hành trình hơn một thế kỷ của cây trà Kenya
Trên bản đồ trà toàn cầu, Kenya không phải là cái tên gắn với truyền thống hàng nghìn năm như Trung Quốc hay Nhật Bản. Thế nhưng, chỉ trong hơn một thế kỷ, quốc gia Đông Phi này đã vươn lên trở thành nhà xuất khẩu trà đen lớn nhất thế giới, để lại dấu ấn rõ nét trong thói quen thưởng trà của hàng triệu người tiêu dùng toàn cầu. Ít ai ngờ rằng, phía sau những tách trà đậm màu, hương vị mạnh mẽ ấy là câu chuyện về địa lý xích đạo, cao nguyên núi lửa và một mô hình canh tác bền bỉ đã làm nên danh tiếng cho trà đen Kenya.
Cây trà được người Anh đưa vào Kenya từ năm 1903, trong bối cảnh quốc gia này còn là thuộc địa. Ban đầu, trà chỉ được trồng thử nghiệm tại một số khu vực có độ cao lớn. Tuy nhiên, điều kiện tự nhiên đặc biệt thuận lợi đã nhanh chóng chứng minh tiềm năng của vùng đất này.
Chỉ sau vài thập kỷ, các đồn điền trà mở rộng khắp cao nguyên Kenya. Từ một cây trồng ngoại lai, trà dần trở thành trụ cột của nền nông nghiệp, giúp Kenya vươn lên vị trí quốc gia sản xuất trà lớn nhất châu Phi và là trung tâm xuất khẩu trà đen hàng đầu thế giới.
Điểm khác biệt lớn nhất của trà Kenya nằm ở vị trí địa lý hiếm có. Các vùng trồng trà chủ yếu nằm ở độ cao từ 1.500 đến 2.700 mét so với mực nước biển, trải dài hai bên thung lũng Great Rift – một trong những kỳ quan địa chất lớn nhất hành tinh – và khu vực phía tây nam, gần đường xích đạo. Chính vị trí đặc biệt này đã tạo nên sự hội tụ hiếm gặp của các yếu tố tự nhiên, mang lại môi trường sinh trưởng lý tưởng cho cây trà.
Tại đây, cây trà được nuôi dưỡng trong điều kiện khí hậu ổn định quanh năm với nhiệt độ trung bình khoảng 21°C, số giờ nắng dài và phân bố đều theo mùa, cùng lượng mưa dồi dào, ít biến động. Lớp đất tro núi lửa giàu khoáng chất, có tính axit nhẹ, không chỉ giúp cây hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả mà còn hạn chế sâu bệnh, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của các đồi chè.
Nhờ sự kết hợp hài hòa của những yếu tố này, cây trà tại Kenya luôn xanh tốt và có khả năng cho thu hái liên tục quanh năm – một lợi thế hiếm thấy trên bản đồ trà thế giới, đồng thời là nền tảng làm nên hương vị đậm đà đặc trưng của trà đen Kenya.
Trà Kenya thường được nhắc đến với khái niệm “cao nguyên xích đạo” bởi các vùng trồng trà của quốc gia này nằm gần đường xích đạo nhưng lại ở độ cao lớn. Sự kết hợp hiếm có giữa ánh nắng ổn định quanh năm và khí hậu mát mẻ của cao nguyên đã tạo nên môi trường sinh trưởng lý tưởng cho cây trà, vừa giúp cây phát triển liên tục, vừa hình thành hương vị đậm, sạch và rõ nét đặc trưng của trà đen Kenya.
Dòng trà đậm vị chinh phục thế giới
Trên các sườn đồi phủ xanh chè, nhịp thu hái diễn ra đều đặn. Trong giai đoạn bình thường, người nông dân hái trà theo chu kỳ hai đến ba tuần một lần. Vào mùa cao điểm, đặc biệt là những tháng mưa thuận lợi, chu kỳ thu hái có thể rút ngắn còn 5–6 ngày.
Quá trình này chủ yếu được thực hiện thủ công. Người hái trà nhẹ nhàng chọn búp và hai lá non, đặt vào giỏ đeo sau lưng hoặc phía trước trán. Trung bình, khoảng 3,5–4 kg lá trà tươi sẽ cho ra 1 kg trà khô – thành phẩm mang sắc nước đỏ tươi và hương thơm nồng nàn đặc trưng.
Khác với trà lá nguyên quen thuộc ở nhiều quốc gia châu Á, trà đen Kenya chủ yếu được chế biến theo phương pháp CTC (Crush – Tear – Curl). Lá trà được nghiền, xé thành dạng vụn, giúp giải phóng nhanh tinh chất khi pha. Chính phương pháp này đã tạo nên dấu ấn hương vị rất riêng cho trà Kenya: màu nước đỏ sáng, vị đậm, ít chát và hậu vị rõ ràng. Trà dễ chiết xuất, phù hợp với trà túi lọc, trà pha sữa và các dòng blend phổ biến trên thị trường quốc tế.
Phía sau sự phát triển mạnh mẽ của ngành trà Kenya là mô hình canh tác dựa trên hàng triệu nông hộ nhỏ, liên kết thông qua các hợp tác xã và hệ thống quản lý tập trung. Cách tiếp cận này không chỉ bảo đảm nguồn nguyên liệu ổn định mà còn giúp người trồng trà duy trì sinh kế lâu dài.
Kenya hiện cũng là một trong những quốc gia tiên phong trong việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế về sản xuất trà bền vững, với nhiều vùng trồng đạt chứng nhận Rainforest Alliance và Fairtrade – yếu tố ngày càng được người tiêu dùng toàn cầu quan tâm.
Từ những sườn đồi xích đạo đến các bàn trà khắp năm châu, trà đen Kenya mang theo dấu ấn của cao nguyên, nắng gió và đất núi lửa. Hương vị mạnh mẽ, sắc nước nổi bật và tính ứng dụng cao trong pha chế đã giúp dòng trà này trở thành lựa chọn quen thuộc của nhiều thương hiệu trà lớn trên thế giới.
Trà đen Kenya không chỉ là câu chuyện về sản lượng hay xuất khẩu, mà còn là minh chứng cho việc một vùng đất không có truyền thống trà lâu đời vẫn có thể tạo dựng bản sắc riêng - bền bỉ, rõ ràng và đầy sức sống trên bản đồ trà toàn cầu.