Trà hoa vàng từ lâu đã được xem là một trong những loài cây quý hiếm của họ chè (Theaceae), chi trà (Camellia). Loài cây này có tên khoa học phổ biến là Camellia chrysantha, thường được gọi bằng nhiều tên khác nhau như kim hoa trà, trà rừng hay trà trường thọ. Với sắc hoa vàng rực rỡ, hình dáng thanh nhã và giá trị dược liệu cao, trà hoa vàng được ví như “dược liệu vàng” của tự nhiên.
Tại Việt Nam, trà hoa vàng được tìm thấy ở nhiều vùng sinh thái khác nhau, tập trung nhiều nhất tại Tam Đảo (Vĩnh Phúc), Ba Chẽ (Quảng Ninh), Tuyên Quang, Yên Bái, Ninh Bình, Lâm Đồng và Nghệ An. Đây là loài cây ưa khí hậu mát, phát triển chậm, phải trồng từ ba năm trở lên mới cho thu hoạch hoa. Chính vì vậy, giá trị thương phẩm của loại trà này khá cao: hoa tươi thường được bán với giá từ 1,5–2,5 triệu đồng/kg, còn hoa khô có thể đạt tới 3 triệu đồng/kg ngay tại vùng trồng.
Không chỉ hấp dẫn bởi màu sắc và hương thơm, trà hoa vàng còn được nhiều công trình nghiên cứu trong và ngoài nước ghi nhận có chứa hàm lượng phong phú các hợp chất sinh học có lợi cho sức khỏe. Phân tích hóa học cho thấy trong hoa và lá của Camellia chrysantha có nhiều polyphenol, flavonoid, saponin và các nguyên tố vi lượng như selenium (Se), kẽm (Zn), mangan (Mn) cùng vitamin nhóm B và C. Đây đều là những hoạt chất tự nhiên có khả năng chống oxy hóa, hỗ trợ giảm viêm, tăng cường miễn dịch và bảo vệ tế bào.
Một số nghiên cứu thực nghiệm bước đầu cũng ghi nhận chiết xuất từ trà hoa vàng có tác dụng ức chế sự phát triển của tế bào khối u trong ống nghiệm ở mức đáng kể, mở ra hướng nghiên cứu tiềm năng về dược liệu hỗ trợ phòng ngừa ung thư. Tuy nhiên, các nhà khoa học nhấn mạnh rằng những kết quả này mới chỉ dừng ở giai đoạn tiền lâm sàng, chưa thể xem là bằng chứng cho hiệu quả điều trị bệnh ở người. Do đó, người dùng không nên coi trà hoa vàng là thuốc chữa bệnh mà nên sử dụng như một loại trà thảo dược bổ sung trong chế độ sinh hoạt lành mạnh.
Ngoài khả năng chống oxy hóa, nhiều người còn sử dụng trà hoa vàng như một loại trà dưỡng sinh giúp thanh lọc cơ thể, hỗ trợ tiêu hóa, giảm mệt mỏi và ổn định huyết áp. Với hương vị dịu nhẹ, vị ngọt tự nhiên và sắc vàng óng bắt mắt, trà hoa vàng không chỉ được ưa chuộng trong giới sành trà mà còn là món quà quý mang ý nghĩa may mắn, trường thọ.
Ngày nay, cùng với xu hướng quay về sử dụng thảo dược tự nhiên, trà hoa vàng đang dần trở thành sản phẩm được quan tâm cả ở thị trường trong nước và quốc tế. Nhiều địa phương đã bắt đầu phát triển vùng trồng, bảo tồn nguồn gen và chế biến trà hoa vàng theo hướng hữu cơ, bền vững.
Trà hoa vàng với vẻ đẹp tinh tế và giá trị dược liệu quý là minh chứng sinh động cho tiềm năng phong phú của thảo dược Việt Nam. Nếu được khai thác, nghiên cứu và quảng bá đúng hướng, “dược liệu vàng” này hoàn toàn có thể trở thành một sản phẩm đặc trưng góp phần nâng cao giá trị dược liệu và thương hiệu sinh học của Việt Nam trên bản đồ thế giới.