Nghệ thuật ẩn sau một chén trà
Trà sen Tây Hồ là sự hòa quyện cầu kỳ giữa trà xanh Thái Nguyên tuyển chọn và sen Bách Diệp đặc hữu của Hồ Tây. Sen Bách Diệp là loài sen chỉ nở vào mùa hạ, có cánh dày, hương thơm sâu và nhụy lớn. Để ướp được 1kg trà sen loại thượng hạng, người nghệ nhân cần tới khoảng 1.200 bông sen tươi, hoa sen phải được hái vào lúc tinh mơ khi hoa vừa hé, hương còn đượm nhất.
Quy trình ướp trà hoàn toàn thủ công, truyền từ đời này sang đời khác. Nhụy sen hay còn gọi là gạo sen được tách riêng, trộn đều từng lớp mỏng với trà, sau đó ủ trong chum sành, đặt nơi thoáng mát suốt 7 đến 10 ngày. Quá trình ấy lặp đi lặp lại nhiều lượt, mỗi lượt lại là một tầng hương mới được thẩm thấu. Sau mỗi lần ướp là một lần sấy khô, để tinh túy của sen dần ngấm sâu vào từng lá trà. Chính sự tỉ mỉ và thời gian này khiến trà sen chỉ có thể làm theo mùa, không thể sản xuất đại trà.
Từ cung đình xưa đến quà tặng tinh tế
Trà sen từng là phẩm vật tiến vua. Tương truyền, vua Lê Thánh Tông và Tự Đức đều ưa chuộng loại trà này, bởi không chỉ bởi hương vị tinh tế, mà còn vì cảm giác thư thái, tĩnh tại mà nó mang lại. Đến thời Pháp thuộc, trà sen Tây Hồ trở thành lựa chọn của giới thượng lưu Hà Nội khi tiếp đãi khách quý như một nghi thức thể hiện sự trọng thị và thanh nhã.
Ngày nay, trà sen vẫn được người Hà thành trân trọng trong nếp sống thường nhật và dần trở thành đặc sản quà tặng cao cấp, thường được đóng trong hộp gỗ hoặc hộp lụa sang trọng, kèm thư tay và hướng dẫn pha trà – như một nghi lễ thu nhỏ của văn hóa thưởng trà.
Một chén trà sen không chỉ mang hương đất trời Hồ Tây, mà còn là kết tinh của thời gian, công sức và cảm xúc. Người uống phải đủ lặng để nhận ra từng tầng hương mỏng manh, để thấy được cái thanh, cái tĩnh mà chén trà mang đến.
Cơ hội nâng tầm giá trị văn hóa Việt
Chính bởi sự giới hạn của nguyên liệu và quy trình chế biến công phu, trà sen Tây Hồ có giá thành cao, dao động từ 2 đến 5 triệu đồng mỗi kg, thậm chí có loại lên đến hơn 10 triệu đồng nếu dùng trà cổ thụ và sen đặc biệt. Trà sen đã trở thành một biểu tượng văn hóa, một nét đặc trưng của Hà Nội và Việt Nam, được nhiều người biết đến và yêu thích.
Dù thời gian trôi đi, trà sen Tây Hồ vẫn giữ dáng vẻ cổ điển: thanh cao, dịu ngọt, thoảng hương xưa. Trong chén trà ấy là bóng dáng nhịp sống chậm rãi của người Hà Nội xưa, là lát cắt của mùa hạ Hồ Tây, là sự lặng lẽ nhưng kiêu hãnh của một tinh hoa văn hóa Việt.
Mỗi mùa sen về, người yêu trà lại mong ngóng được ướp một mẻ mới như lưu giữ mùa hạ trong từng lá trà, và mỗi lần rót trà là một lần chạm vào hồn đô thành – thanh, nhẹ, mà đầy bản sắc.