Trà Shan tuyết Suối Giàng: Di sản xanh giữa ngàn mây, hướng tới thương hiệu quốc gia

Tham dự tại hội thảo có sự xuất hiện của đông đảo đại biểu trung ương và địa phương. Về phía các cơ quan Trung ương có: Bà Hoàng Thị Hạnh, Nguyên Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; TS. Đào Xuân Hưng, Tổng Biên tập Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường; PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Cơ điện Nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch; Nhà sử học Dương Trung Quốc; Ông Hoàng Vĩnh Long, Chủ tịch Hiệp hội Chè Việt Nam; Ông Tô Đình Dũng, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học Hàng không Việt Nam; TS. Nguyễn Ngọc Bình, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Kỹ thuật Nông - Lâm nghiệp miền núi phía Bắc; Ông Phạm Hải Quỳnh, Viện trưởng Viện Phát triển Du lịch châu Á; Ông Lê Huy Cường, Ủy viên BCH Hội Cây Di sản Việt Nam, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam; TS. Đỗ Minh Hà, giảng viên Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - ĐHQGHN.

Đại diện tỉnh Lào Cai có Bà Vũ Thị Mai Oanh, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Về phía lãnh đạo xã Văn Chấn có Ông Đặng Duy Hiển - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã; Ông Nguyễn Hữu Lực - Phó Bí thư, Chủ tịch UBND xã; cùng các ủy viên Ban Thường vụ, lãnh đạo các đơn vị, phòng ban trực thuộc. Hội thảo cũng ghi nhận sự tham dự của đại diện các xã lân cận có vùng trà Shan tuyết như Sơn Lương, Phình Hồ, A Mú Sung, Bắc Hà và Tả Củ Tỷ.

Về phía doanh nghiệp, có Ông Nguyễn Công Hân, Chủ tịch HĐQT CTCP Dragon Tea Suối Giàng; Bà Lâm Diệu Linh, Chủ tịch CTCP Truyền thông Văn hóa Việt - đại diện thương hiệu Vietlink Tea; cùng nhiều diễn giả, chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp và ngành trà Shan tuyết. Sự hiện diện của các cơ quan báo chí trung ương và địa phương góp phần lan tỏa thông tin về sự kiện.

Hội thảo được tổ chức nhân kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Nông nghiệp và Môi trường (1945–2025), đồng thời hưởng ứng Lễ hội Trà Shan tuyết tỉnh Lào Cai và Festival Sông Hồng 2025. Đây là diễn đàn quan trọng để đánh giá toàn diện tiềm năng và hiện trạng vùng chè Shan tuyết, đề xuất các giải pháp chiến lược phát triển bền vững, đồng thời thúc đẩy xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường và nâng cao giá trị sản phẩm đặc hữu Suối Giàng.

Xã Văn Chấn đã xác định phát triển du lịch gắn với nông nghiệp hữu cơ và bảo tồn văn hóa bản địa là một trong ba đột phá quan trọng nhằm thúc đẩy kinh tế - xã hội. Trong bối cảnh này, chè Shan tuyết không chỉ là sản phẩm nông nghiệp mà còn là thương hiệu địa phương mang đậm dấu ấn văn hóa và sinh thái, góp phần nâng cao uy tín và giá trị kinh tế cho vùng đất Tây Bắc.

Hội thảo tập trung thảo luận các giải pháp quản lý, bảo vệ và phát triển bền vững vùng chè cổ thụ. Các chuyên gia đề xuất nhiều hướng đi cụ thể, từ quy hoạch vùng chè, bảo vệ nghiêm ngặt các cây di sản, đến tổ chức lễ vinh danh và phát triển du lịch trà Shan tuyết. Ông Lê Huy Cường, thành viên Hội đồng Cây Di sản Việt Nam, nhấn mạnh việc xác định và bảo vệ khoảng 400 cây tiêu biểu, đồng thời khuyến khích thay thế những cây hư hại nhằm duy trì trọn vẹn giá trị di sản.

Một trong những vấn đề quan trọng được hội thảo làm rõ là xác định tuổi cây và đánh giá giá trị kinh tế, văn hóa, lịch sử của từng cây chè cổ thụ. Tiến sĩ Đỗ Minh Hà, Giảng viên Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, trình bày phương pháp xác định tuổi cây bằng khoa học hiện đại, giúp định lượng chính xác giá trị của cây, từ đó hỗ trợ công tác quản lý, bảo tồn và phát triển bền vững. Việc này không chỉ mang tính khoa học mà còn là cơ sở để xây dựng thương hiệu chè Shan tuyết dựa trên uy tín và chất lượng thực tế.

Để nâng tầm vị thế cho sản phẩm trà Shan Tuyết, nguyên Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc (nay là Bộ Dân tộc và Tôn giáo) Hoàng Thị Hạnh nhấn mạnh: Trà Shan tuyết Suối Giàng là báu vật giữa ngàn mây nhưng giá trị thật của nó vẫn chưa quay về đúng với người trồng chè. Sản phẩm Shan tuyết nhiều lần ra thị trường quốc tế dưới tên thương hiệu khác, trong khi người dân bản địa vẫn chịu nhiều thiệt thòi. 

Từ thực trạng đó, bà Hoàng Thị Hạnh kêu gọi các nhà sản xuất trà và doanh nghiệp phải đoàn kết, xây dựng một hiệp hội chung để thống nhất tiêu chuẩn và bảo vệ thương hiệu. Đồng thời đề xuất địa phương nghiên cứu xây dựng Bảo tàng Trà Shan tuyết và ứng dụng công nghệ giám sát vùng chè, giúp bảo vệ tốt hơn quần thể chè cổ thụ, di sản quý hiếm của Suối Giàng.

Cũng chung quan điểm này, ông Hoàng Vĩnh Long, Chủ tịch Hiệp hội Chè Việt Nam khẳng định, đối với người Mông Suối Giàng, cây chè là "cây của trời", gắn liền với đời sống tín ngưỡng, phong tục và kinh tế. Vì thế, cần liên kết "4 nhà": Nhà nước - Nhà nông - Nhà doanh nghiệp - Nhà khoa học để quảng bá giá trị văn hóa, tri thức bản địa - linh hồn của thương hiệu chè Shan tuyết, khác biệt hoàn toàn so với các vùng chè công nghiệp khác tại Việt Nam.

Hội thảo khoa học tại Suối Giàng đã khẳng định tiềm năng vượt trội của chè Shan tuyết, không chỉ về giá trị văn hóa, lịch sử mà còn về kinh tế, sức khỏe và du lịch. Các chuyên gia tập trung bàn về chế biến và đa dạng hóa sản phẩm, với những công nghệ tiên tiến như bảo quản chè đen, chè xanh, trích ly hợp chất hữu cơ, sấy thăng hoa, sấy phun, giúp giữ nguyên hương vị, tăng hàm lượng chất chống oxy hóa và polyphenol, từ đó nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm.

Ông Hoàng Vĩnh Long, Chủ tịch Hiệp hội Chè Việt Nam đề xuất định hướng phát triển bền vững cho chè Shan tuyết: dựa trên giá trị bản địa, phát triển chuỗi giá trị gắn với du lịch văn hóa – sinh thái, ứng dụng khoa học công nghệ, đồng thời tăng cường liên kết giữa nghệ nhân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Đây là giải pháp đồng bộ giúp chè Shan tuyết Suối Giàng nâng tầm từ nguyên liệu địa phương thành sản phẩm đặc sản quốc gia, quảng bá văn hóa trà Việt trên bản đồ thế giới.

Yếu tố sức khỏe và thị trường tiêu dùng cũng được nhấn mạnh. Bà Lâm Thị Kim Thoa, Giám đốc Hợp tác xã Suối Giàng cho biết việc xác định các chỉ số có lợi cho sức khỏe giúp người tiêu dùng lựa chọn đúng sản phẩm. Bà cũng kêu gọi các cấp, ngành quan tâm hơn đến việc định vị thương hiệu, kết nối sản xuất với xúc tiến thương mại, để chè Shan Tuyết không chỉ là sản phẩm địa phương mà vươn tầm quốc gia và quốc tế.

Hội thảo cũng mở màn cho Lễ hội Trà Shan tuyết Lào Cai 2025, tạo cơ hội giao lưu, kết nối giữa nghệ nhân, doanh nghiệp và người yêu trà, đồng thời lan tỏa giá trị văn hóa – sinh thái của chè cổ thụ. Các đại biểu thống nhất rằng, chè Shan tuyết Suối Giàng là di sản văn hóa, sinh thái và thương hiệu kinh tế địa phương, việc bảo tồn, nâng cao giá trị và phát triển bền vững cần sự phối hợp đồng bộ giữa khoa học, công nghệ, quản lý nhà nước và sáng tạo thương hiệu.

Với tiềm năng thiên nhiên, giá trị kinh tế và sức khỏe, cùng sự quan tâm của giới khoa học và quản lý, chè Shan tuyết Suối Giàng đang từng bước trở thành thương hiệu quốc gia, là niềm tự hào của Lào Cai và Tây Bắc, đồng thời mở ra hướng phát triển bền vững, hội nhập thị trường trong nước và quốc tế.