Trà “sống” (Sheng) - Sự lão hóa tự nhiên trong thế giới trà
Trà “sống” (Sheng) là một trong những loại trà đặc biệt nhất, nổi tiếng với khả năng lão hóa theo thời gian. Ban đầu, trà Sheng có vị chát, hương thảo mộc tươi mát, nhưng theo năm tháng, nó dần chuyển sang hương vị trầm lắng hơn, ngọt dịu và phức tạp hơn. Điều này làm cho trà Sheng giống như một loại rượu vang, càng để lâu, càng trở nên quý giá.
Quy trình chế biến trà Sheng khá đơn giản nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ. Sau khi hái, lá trà được làm héo tự nhiên, trải qua công đoạn "diệt men" nhẹ nhàng để ngăn chặn quá trình oxy hóa mạnh. Tiếp theo, lá trà được vò để giải phóng hương vị, sau đó phơi khô hoặc sấy khô, giữ lại những enzyme tự nhiên. Ở giai đoạn này, trà Sheng vẫn là một loại trà sống, nghĩa là nó tiếp tục phát triển và biến đổi theo thời gian. Trà có thể để ở dạng lá rời (Mao Cha) hoặc ép thành bánh, viên để thuận tiện cho việc bảo quản.
Khi mới làm ra, trà Sheng có màu nước vàng sáng, vị chát khá rõ và hậu ngọt dần. Sau vài năm, nhờ sự tác động của vi sinh vật tự nhiên và oxy trong không khí, trà bắt đầu có sự chuyển đổi. Hương vị trở nên phong phú hơn với các nốt hương mật ong, trái cây khô, gỗ, đôi khi có chút hương đất hoặc da thuộc. Đến giai đoạn 10-20 năm, trà Sheng đạt đến độ chín muồi, trở nên tròn vị, dịu dàng và hậu ngọt kéo dài.
Chính vì khả năng lão hóa này, trà Sheng có giá trị rất cao, đặc biệt là những bánh trà có tuổi đời dài. Để bảo quản trà tốt, người thưởng trà cần lưu ý giữ trà ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và không để gần các mùi mạnh như gia vị hay nước hoa. Nếu bảo quản đúng cách, trà Sheng có thể phát triển hương vị tuyệt vời trong hàng chục năm.
Điểm thú vị của trà Sheng nằm ở hành trình biến đổi của nó. Mỗi năm, hương vị lại có những khác biệt tinh tế, khiến người yêu trà luôn háo hức khám phá. Nếu bạn yêu thích sự tươi mới, thanh khiết nhưng cũng muốn trải nghiệm sự thay đổi kỳ diệu theo thời gian, trà Sheng chính là một lựa chọn đáng thử.
Trà “chín” (Shou) – Hành trình lên men nhân tạo
Trái ngược với trà sống (Sheng) có quá trình lão hóa tự nhiên kéo dài hàng chục năm, trà chín (Shou) được tạo ra bằng phương pháp lên men nhân tạo, giúp rút ngắn thời gian phát triển hương vị chỉ trong vài tháng. Đây là dòng trà có màu nước đậm, vị ngọt hậu và hương thơm đặc trưng của đất ẩm, gỗ mục, đôi khi phảng phất mùi sô-cô-la hoặc thảo dược.
Quá trình chế biến trà Shou bắt đầu từ những lá trà thô (Mao Cha), tương tự như trà Sheng. Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn nhất nằm ở công đoạn ủ đống (wo dui). Trong giai đoạn này, lá trà được làm ẩm và chất thành từng đống lớn dưới sự kiểm soát chặt chẽ về độ ẩm và nhiệt độ. Vi sinh vật và vi khuẩn có lợi hoạt động mạnh mẽ, thúc đẩy quá trình lên men, giúp trà nhanh chóng đạt được hương vị trầm ấm như những bánh trà Sheng đã lão hóa nhiều năm. Quá trình này có thể kéo dài từ 45 đến 90 ngày, tùy vào điều kiện ủ và phong cách sản xuất của từng xưởng trà.
Về hương vị, trà Shou có màu nước từ đỏ sẫm đến nâu đậm, vị mềm mượt, ít chát và không gắt như trà Sheng non. Hậu vị thường ngọt dịu, đậm đà và có cảm giác tròn trịa ngay từ những lần pha đầu tiên. Do đã trải qua quá trình lên men hoàn chỉnh, trà Shou không thay đổi nhiều theo thời gian như trà Sheng, nhưng nếu bảo quản tốt, hương vị của nó có thể trở nên mượt mà hơn theo năm tháng.
Trà Shou đặc biệt phù hợp với những ai yêu thích hương vị đậm đà, dễ uống và không muốn chờ đợi quá lâu để thưởng thức một bánh trà đã chín muồi. Ngoài ra, trà Shou cũng được biết đến với công dụng hỗ trợ tiêu hóa, làm ấm cơ thể, rất thích hợp để uống vào buổi tối hoặc trong những ngày trời lạnh.
Dù không có sự biến đổi phức tạp theo năm tháng như trà Sheng, nhưng trà Shou lại mang đến sự ổn định về chất lượng và hương vị, giúp người thưởng trà dễ dàng tìm thấy một tách trà êm dịu, giàu dưỡng chất mà không cần phải chờ đợi quá lâu.
Lão hóa và giá trị của trà
Sự lão hóa của trà không chỉ là một quá trình tự nhiên mà còn là yếu tố quan trọng quyết định giá trị của từng loại trà. Trà Sheng và trà Shou tuy đều thuộc dòng trà Phổ Nhĩ nhưng lại có cơ chế lão hóa hoàn toàn khác nhau, dẫn đến sự khác biệt lớn về hương vị, chất lượng và giá trị theo thời gian.
Trà Sheng có khả năng phát triển hương vị theo năm tháng nhờ vào quá trình lên men tự nhiên diễn ra chậm rãi. Khi mới sản xuất, trà có vị chát khá mạnh, đôi khi hơi gắt, nhưng theo thời gian, vị chát dần dịu lại, hậu ngọt rõ ràng hơn, và hương thơm trở nên phong phú với các nốt hương mật ong, trái cây khô, gỗ, thậm chí có chút mùi đất. Những bánh trà Sheng lão hóa trên 10, 20 năm thường được săn đón bởi giới sưu tầm và có giá trị cao trên thị trường, đặc biệt nếu được bảo quản trong điều kiện thích hợp.
Ngược lại, trà Shou đã trải qua quá trình lên men nhân tạo ngay từ khi sản xuất, nên hương vị của nó khá ổn định theo thời gian. Mặc dù không có sự biến đổi phức tạp như trà Sheng, nhưng trà Shou có thể trở nên mượt mà hơn sau một vài năm bảo quản, đặc biệt khi những nốt hương thô ban đầu dần lắng xuống. Đối với người uống trà yêu thích sự tiện lợi, không muốn chờ đợi quá lâu để có được một tách trà đậm đà, trà Shou là lựa chọn lý tưởng.
Giá trị của trà không chỉ nằm ở thời gian mà còn ở điều kiện bảo quản. Một bánh trà Sheng dù có tuổi đời dài nhưng nếu được bảo quản không đúng cách – quá ẩm hoặc tiếp xúc với mùi lạ – thì hương vị có thể bị ảnh hưởng đáng kể. Ngược lại, trà Shou nếu giữ khô ráo và tránh môi trường quá bí bách sẽ duy trì được hương vị ổn định trong nhiều năm.
Dù là trà Sheng hay trà Shou, mỗi loại đều có sức hút riêng. Nếu yêu thích hành trình biến đổi hương vị qua năm tháng, trà Sheng là sự lựa chọn mang tính đầu tư và trải nghiệm lâu dài. Nếu thích sự đậm đà, dễ uống ngay từ đầu mà không cần chờ đợi, trà Shou chính là người bạn đồng hành hoàn hảo.
Hương Tú