"Trà sữa Khai Sơn", với nguyên liệu chính là cây rau bò khai, không chỉ là một thức uống sáng tạo mà còn là kết quả của một hành trình gần một thập kỷ đầy tâm huyết của một nữ dược sĩ trẻ, người đã quyết tâm nâng tầm giá trị cho một loại nông sản địa phương, biến những phần tưởng chừng như bỏ đi thành một "mỏ vàng" kinh tế.
Nguồn cảm hứng từ cây rau dại của núi rừng và hành trình 10 năm nghiên cứu của một nữ dược sĩ đầy tâm huyết
Câu chuyện về trà sữa Khai Sơn gắn liền với Lành Bích Ngọc (sinh năm 1989), người sáng lập thương hiệu Lab Nature và cũng là một người con của mảnh đất Lạng Sơn. Sau khi tốt nghiệp từ trường Đại học Dược Hà Nội, với những kiến thức chuyên môn và một tình yêu sâu sắc dành cho các loại thảo dược quê hương, cô đã nhận thấy một tiềm năng to lớn từ cây bò khai, một loại rau vốn đã rất quen thuộc trong các bữa ăn của bà con Lạng Sơn. Từ lâu, người dân địa phương chủ yếu chỉ sử dụng phần ngọn non của loại rau này để chế biến thành các món ăn, trong khi phần thân và lá già hơn thường bị bỏ đi, gây ra một sự lãng phí không nhỏ. Từ thực tế đó, Lành Bích Ngọc đã quyết tâm tìm ra một hướng đi mới, với mục tiêu nâng cao giá trị kinh tế cho người trồng bò khai bằng cách tối ưu hóa giá trị của từng bộ phận trên loại cây này.
Hành trình này không hề dễ dàng. Trong suốt gần 10 năm, cô đã rong ruổi khắp các vùng trồng bò khai ở Lạng Sơn, từ việc thu thập các mẫu cây, tiến hành nghiên cứu về thành phần hóa học, đến việc thử nghiệm và điều chỉnh công thức. Những công đoạn này đã được lặp đi lặp lại hàng chục lần cho đến khi cô có thể cho ra đời được những công thức cuối cùng hoàn chỉnh như hiện nay. Mặc dù đã trải qua rất nhiều thử nghiệm, các sản phẩm từ rau bò khai của Lành Bích Ngọc mới chỉ được thương mại hóa trong khoảng hơn một năm trở lại đây. Đến nay, cô đã cho ra đời được bốn dòng sản phẩm chính, bao gồm: Trà sữa Khai Sơn, trà túi lọc làm quà tặng, nước thảo dược đóng lon và thạch thảo mộc Khai Sơn, tất cả đều dựa trên nguyên liệu chính được chiết xuất từ phần thân và lá của cây rau bò khai.
Giải mã sức hút của trà sữa Khai Sơn: Một hương vị thảo mộc độc đáo và hoàn toàn khác biệt
Trong số các sản phẩm của Lab Nature, Trà sữa Khai Sơn chính là sản phẩm bán tốt nhất và tạo được tiếng vang lớn nhất. Điểm khác biệt đầu tiên và dễ nhận thấy nhất của món đồ uống này chính là hương vị. Trà sữa Khai Sơn mang một mùi thơm rất đặc trưng của các loại thảo mộc, cùng với một vị ngậy và mát đặc trưng của chính rau bò khai, hoàn toàn không bị gắt như các loại đồ uống có nguồn gốc từ lá chè truyền thống. Sự khác biệt này đã tạo nên một trải nghiệm mới lạ, hấp dẫn đối với những người tiêu dùng đã quá quen thuộc với các loại trà sữa thông thường.
Bên cạnh hương vị, thương hiệu này cũng đầu tư vào việc xây dựng một hình ảnh nhận diện độc đáo. Mỗi ly trà sữa Khai Sơn được đựng trong một chiếc cốc màu cam xinh xắn, được in hình một cô gái người đồng bào dân tộc thiểu số được cách điệu, cùng với hai chữ "Khai Sơn" nổi bật. Hiện nay, Khai Sơn đang được bán tại 13 cửa hàng ở Hà Nội và 2 homestay tại xã Hữu Liên, tỉnh Lạng Sơn. Theo chia sẻ của Lành Bích Ngọc, giá bán của sản phẩm có sự dao động, từ 35.000 đến 48.000 đồng mỗi cốc. Nguyên nhân là do mỗi cửa hàng sau khi được nhượng quyền thương hiệu có thể sẽ phát triển thêm các sản phẩm từ công thức gốc theo những hướng khác nhau và sử dụng các loại đồ dùng kèm (topping) khác nhau. Nếu có một chiến lược truyền thông tốt, có những cửa hàng mỗi ngày có thể bán được đến 1.000 cốc.
Những trăn trở từ vùng nguyên liệu: Thách thức trong việc xây dựng một nền tảng sản xuất bền vững
Mặc dù đã có những thành công ban đầu và khá yên tâm về mặt thị trường cũng như các hoạt động truyền thông cho sản phẩm, Lành Bích Ngọc cho biết mối lo ngại và trăn trở lớn nhất của cô hiện nay lại nằm ở việc xây dựng một vùng nguyên liệu ổn định và bền vững. Trong những năm đầu nghiên cứu và phát triển sản phẩm, cô chủ yếu thu mua phần thân và lá của cây bò khai từ các hộ dân trên khắp vùng Lạng Sơn. Tuy nhiên, trong vòng một năm trở lại đây, sau khi đã thương mại hóa và thu được những thành công nhất định, cô đã bắt đầu lên kế hoạch để có thể xây dựng được một vùng nguyên liệu mang tính tập trung và bền vững hơn.
Bắt đầu từ chính quê nhà Văn Quan, cây bò khai đã được Lành Bích Ngọc phối hợp cùng bà con nông dân để trồng theo quy mô lớn, và đến nay, diện tích vùng nguyên liệu đã đạt xấp xỉ 30 héc ta. "Sau khi đã thương mại hóa sản phẩm, em đã quay trở lại, cung cấp giống và hướng dẫn toàn bộ chu trình kỹ thuật cho bà con để có thể cùng nhau làm một vùng nguyên liệu tập trung," cô nói. Một trong những thách thức lớn nhất là bài toán về diện tích. Nếu không có một vùng nguyên liệu đủ lớn và tập trung, sẽ rất khó để có thể phát triển sản xuất trên quy mô hàng hóa hay đầu tư xây dựng nhà xưởng riêng. Bên cạnh đó, việc lựa chọn đất canh tác cũng là một trở ngại. Lành Bích Ngọc cho biết cô chỉ lựa chọn những vùng đất hoang, chưa từng được sản xuất nông nghiệp trước đây để đảm bảo rằng nguồn đất luôn "sạch", "tươi" và không bị nhiễm các dư lượng hóa chất. Những diện tích trồng rau bò khai đảm bảo chất lượng mà doanh nghiệp hướng đến thường nằm ở khu vực chân của những ngọn núi đá vôi. Trong quá trình canh tác, cô cũng hỗ trợ bà con đi theo hướng sản xuất hữu cơ, hoàn toàn không sử dụng các loại phân bón hóa học hay thuốc bảo vệ thực vật, mà thay vào đó là sử dụng chính những cành, lá bị bỏ đi để ủ mục, làm phân bón tự nhiên cho cây.
Hữu Liên – "Thủ phủ" tương lai của cây bò khai và sự đồng hành quý báu của chính quyền địa phương
Hiện nay, trên địa bàn xã Hữu Liên của tỉnh Lạng Sơn, Lab Nature đã triển khai được hai vùng liên kết với số lượng lên đến vài ngàn gốc bò khai. Trong năm 2024, công ty đã thu mua trên 1 tấn nguyên liệu bò khai từ người dân trong và ngoài huyện. Với đặc điểm địa hình đa phần là núi đá vôi, những cây bò khai được trồng tại Hữu Liên không chỉ có một hương vị đặc biệt hơn so với những nơi khác mà còn ít bị sâu bệnh hơn. Do đó, mục tiêu của Lành Bích Ngọc tại Hữu Liên là có thể phát triển vùng trồng lên một diện tích từ 30 đến 50 héc ta để có đủ nguồn cung, nhằm xây dựng một nhà xưởng sản xuất độc lập ngay tại địa phương.
Trước kế hoạch này của doanh nghiệp, ông Nguyễn Quang Hòa, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Hữu Liên, đã bày tỏ sự ủng hộ hết mình: "Chúng tôi rất mong muốn doanh nghiệp có thể hỗ trợ cho bà con, phát huy được những lợi thế sẵn có của địa phương để có thể cùng nhau phát triển kinh tế một cách hài hòa và bền vững". Ông Hòa cũng mong muốn rằng Lab Nature có thể hợp tác để cùng tạo nên một thương hiệu thảo dược mang tên Hữu Liên, với những nguyên liệu của chính Hữu Liên và do người dân Hữu Liên cùng liên kết sản xuất. "Tôi hy vọng rằng, sau thương hiệu Khai Sơn, Hữu Liên sẽ là thương hiệu sản phẩm thảo mộc thành công tiếp theo của Lab Nature," Chủ tịch xã Hữu Liên chia sẻ thêm.
Câu chuyện về trà sữa Khai Sơn không chỉ đơn thuần là câu chuyện về một loại đồ uống mới lạ. Nó còn là một minh chứng sống động cho việc một sản phẩm nông sản địa phương hoàn toàn có thể được nâng cao giá trị và chinh phục thị trường nếu có sự đầu tư bài bản vào nghiên cứu, sự sáng tạo trong việc phát triển sản phẩm và một chiến lược kinh doanh bền vững, gắn liền với lợi ích của cộng đồng. Hành trình gần một thập kỷ đầy kiên trì và tâm huyết của nữ dược sĩ Lành Bích Ngọc đã không chỉ tạo ra một thức uống độc đáo, mà còn mở ra một hướng đi mới, một nguồn thu nhập ổn định hơn cho những người nông dân trồng rau bò khai tại Lạng Sơn, viết nên một câu chuyện đầy cảm hứng về khát vọng và tình yêu quê hương của thế hệ trẻ.
[QUẢNG CÁO]