Thị trường trái cây xuất khẩu của Việt Nam đang đối mặt với những thách thức cạnh tranh gay gắt, đặc biệt là từ Trung Quốc. Quốc gia tỷ dân này đang đẩy mạnh sản xuất các loại trái cây chủ lực của Việt Nam như thanh long và sầu riêng, tạo áp lực không nhỏ lên ngành nông nghiệp nước ta.
Bức tranh xuất khẩu rau quả Việt Nam: Vẫn tăng trưởng nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro
Mặc dù kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam liên tục đạt mức tăng trưởng ấn tượng, với 5,64 tỷ USD trong 9 tháng đầu năm, tăng 33,9% so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng điều này phần lớn nhờ vào sự tăng trưởng xuất khẩu sầu riêng sang thị trường Trung Quốc. Tuy nhiên, việc Trung Quốc đẩy mạnh trồng thanh long và sầu riêng đang đặt ra nhiều lo ngại về sự cạnh tranh trong tương lai.
Chỉ sau 10 năm, diện tích trồng thanh long của Trung Quốc đã vượt Việt Nam, với sản lượng lên đến 1,6 triệu tấn vào năm 2021. Hai vùng Quảng Tây và Quảng Đông chiếm đến 70% diện tích trồng thanh long của Trung Quốc, trong đó Nam Ninh (Quảng Tây) là "thủ phủ" thanh long với sản lượng hàng năm vượt 430.000 tấn.
Sự tăng trưởng ồ ạt về sản lượng thanh long của Trung Quốc đã khiến lượng nhập khẩu từ Việt Nam giảm đáng kể. Kim ngạch xuất khẩu thanh long sang Trung Quốc trong nửa đầu năm nay chỉ đạt 203 triệu USD, giảm 26,3% so với cùng kỳ năm 2023.
Không chỉ cạnh tranh về sản lượng, thanh long Trung Quốc còn có lợi thế về giá cả. Giá bán lẻ thanh long ruột đỏ của Trung Quốc vào mùa cao điểm chỉ bằng khoảng 70% so với thanh long ruột trắng của Việt Nam.
Đáng nói, Trung Quốc đang thử nghiệm trồng 2.700ha sầu riêng tại đảo Hải Nam, đồng thời tìm kiếm nguồn cung từ các quốc gia có khí hậu thuận lợi. Điều này cho thấy tham vọng tự chủ nguồn cung sầu riêng của Trung Quốc, đe dọa trực tiếp đến vị thế xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam.
Giải pháp nào cho nông sản Việt?
Trước sức ép cạnh tranh từ Trung Quốc, ngành trái cây Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh bằng nhiều giải pháp đồng bộ. Trước hết, cần tập trung sản xuất trái cây chất lượng cao, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về an toàn vệ sinh thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Đồng thời, cần đầu tư vào công nghệ sau thu hoạch để bảo quản và chế biến sâu, tạo ra các sản phẩm đa dạng, đáp ứng nhu cầu thị trường.
Bên cạnh đó, việc xây dựng thương hiệu cho trái cây Việt Nam cũng đóng vai trò quan trọng, nhấn mạnh vào hương vị đặc trưng, chất lượng vượt trội và câu chuyện sản phẩm. Cần tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, tham gia các hội chợ quốc tế để giới thiệu sản phẩm đến người tiêu dùng. Ngoài ra, cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, hướng đến các thị trường tiềm năng khác như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, EU... Cuối cùng, hợp tác quốc tế là yếu tố then chốt để trao đổi kinh nghiệm, tiếp cận công nghệ tiên tiến và xây dựng chuỗi cung ứng bền vững cho ngành trái cây Việt Nam.
Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, nhưng với tiềm năng và lợi thế về sản xuất nông nghiệp, cùng với những nỗ lực của Chính phủ và doanh nghiệp, ngành rau quả Việt Nam vẫn có nhiều cơ hội để phát triển bền vững trong tương lai. Việc tập trung vào chất lượng, xây dựng thương hiệu và đa dạng hóa thị trường sẽ là chìa khóa để nông sản Việt Nam vươn xa trên thị trường quốc tế
Bảo An