Trà không chỉ là thức uống, mà còn là biểu tượng văn hóa gắn liền với lối sống thanh nhã và tinh thần kết nối con người với thiên nhiên, với nhau và với cội nguồn. Từ những chén trà mạn bên hiên nhà, ấm trà sen dâng lễ Tết, đến các buổi đàm đạo trong không gian tĩnh tại, người Việt xưa đã biến việc uống trà thành một nghệ thuật sống, đậm chất chậm rãi, tỉ mỉ và đầy suy tư.
Trà là một phần hồn cốt của văn hóa Việt (Ảnh minh họa)
Trong quá khứ, uống trà là một nghệ thuật tinh tế, đòi hỏi sự tỉ mỉ từ việc chọn trà, đun nước, tráng ấm đến nhấp từng ngụm để cảm nhận vị chát dịu và hậu ngọt nơi đầu lưỡi, đồng thời thưởng thức cái tâm và sự tĩnh tại giữa bộn bề cuộc sống.
Tuy nhiên, cùng với quá trình đô thị hóa, toàn cầu hóa và sự phát triển công nghệ, gu uống trà của thế hệ trẻ đã thay đổi mạnh mẽ. Những người trẻ lớn lên trong môi trường năng động, nhanh nhạy với xu hướng, đã mang đến diện mạo hiện đại, đa dạng và cá nhân hóa cho văn hóa trà Việt. Trà sữa, matcha latte, trà trái cây hay cold brew nhanh chóng trở thành “trà của thời đại”, chiếm lĩnh thị trường.
Đáng chú ý, dù chịu ảnh hưởng từ các trào lưu ngoại nhập như Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc, nhiều thương hiệu Việt chủ động sử dụng nguyên liệu truyền thống để tạo bản sắc riêng. Trà xanh và Ô Long Bảo Lộc (Lâm Đồng), hồng trà Thái Nguyên, sen sấy khô Huế, hoa nhài ướp tay Hà Nội… được kết hợp với các topping “nội địa hóa” như thạch dừa, hạt sen, trân châu làm từ bột sắn dây, tạo nên thức uống vừa hợp gu người trẻ, vừa đậm hương vị quê nhà. Sự kết hợp giữa kỹ thuật pha chế hiện đại và nguyên liệu bản địa không chỉ làm sống lại các sản vật truyền thống mà còn mở ra hướng đi bền vững cho ngành đồ uống Việt.
Trà sữa xuất hiện rầm rộ, nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường và trở thành “trà của thời đại” (Ảnh minh họa)
Không gian uống trà tại Việt Nam cũng đang thay đổi mạnh mẽ. Thay vì sân vườn yên tĩnh, bàn trà gỗ mộc hay nhà cổ, giới trẻ hiện nay thường tìm đến các quán trà sữa, cà phê với thiết kế hiện đại, wifi miễn phí và âm nhạc sôi động. Trà trở thành một phần trong lối sống thị giác, nơi họ vừa thưởng thức, vừa “check-in”, chia sẻ và kết nối qua từng ly trà.
Bạn Nguyễn Bảo Ngọc (21 tuổi, Hà Nội) chia sẻ: “Mình thích không khí của các quán trà sữa hơn, dễ nói chuyện, dễ kết nối. Trà truyền thống hơi nghiêm túc với mình, dù cũng rất đáng trân trọng”. Câu nói này phản ánh tâm lý phổ biến của nhiều người trẻ, ưa chuộng sự tự do, cá nhân hóa và trải nghiệm hơn các nghi thức chuẩn mực xưa.
Tuy nhiên, giới trẻ ngày nay không hoàn toàn quay lưng với truyền thống mà đang tìm cách tiếp cận theo phong cách riêng. Nhiều bạn trẻ chủ động tìm về trà đạo, không chỉ để uống trà mà còn để hiểu lịch sử, văn hóa và chiều sâu tinh thần mà ông cha truyền lại. Những quán trà truyền thống như Thưởng Trà trên phố Tông Đản (Hà Nội), với trà nương áo dài, âm nhạc nhẹ nhàng và không gian cổ kính, vẫn thu hút các bạn trẻ muốn tìm kiếm sự bình yên, thư thái. Tại đây, họ không chỉ “uống trà” mà còn học cách “nghe trà” bằng vị giác, bằng tâm cảm và sự trân trọng từng cội rễ văn hóa dân tộc.
Quán Thưởng Trà với không gian cổ kính, vẫn thu hút không ít bạn trẻ đến để tìm kiếm sự bình yên, thư thái (Ảnh: Thưởng Trà)
Cùng với đó, văn hóa trà đá vỉa hè mộc mạc, gần gũi vẫn được gìn giữ như một phần ký ức tập thể. Một chiếc bàn nhựa nhỏ, vài cái ghế con cùng ấm trà đá mát lạnh giữa ngày hè trở thành nơi những câu chuyện đời thường được sẻ chia, không phân biệt tuổi tác hay địa vị.
Không chỉ tiếp nhận, giới trẻ còn chủ động làm mới văn hóa trà bằng sáng tạo, khởi nghiệp và lan tỏa giá trị truyền thống ra cộng đồng. Những thương hiệu như Phê La, với các khẩu hiệu “Chúng tôi bán Ô Long đặc sản” hay “Nốt hương đặc sản”, là ví dụ tiêu biểu. Phê La đã tận dụng nguyên liệu Ô Long Việt Nam để tạo ra các món trà sữa, trà pha lạnh và trà sáng tạo, mang phong cách trẻ trung nhưng vẫn giữ trọn “hồn” trà Việt.
Phê La đã khai thác nguyên liệu Ô Long Việt Nam để tạo ra những món trà sữa mang phong cách trẻ (Ảnh: Phê La)
Các chương trình như “Ái Trà” do nhóm sinh viên Học viện Ngoại giao tổ chức đã góp phần lan tỏa tinh hoa văn hóa trà thông qua workshop, talkshow và các hoạt động trải nghiệm. Tại đây, người trẻ vừa thưởng thức trà, vừa hiểu và yêu trà theo cách riêng: năng động, cá nhân nhưng vẫn gắn bó với gốc rễ truyền thống.
Có thể nói, trà ngày nay không còn là thức uống của người lớn tuổi hay một “di sản bất động”, mà đang trở thành cây cầu kết nối các thế hệ. Giới trẻ chính là những người kế thừa năng động, vừa bảo tồn, vừa cách tân, đồng thời mang giá trị truyền thống đến gần hơn với nhịp sống hiện đại.
Các bạn trẻ đang trải nghiệm và thưởng thức trà trong workshop “Ái Trà” (Ảnh: BTC Ái Trà)
Dù biến tấu thành trà sữa, trà trái cây hay cold brew, dù đóng gói hiện đại hay phục vụ tại quán sang trọng, cốt lõi văn hóa trà Việt vẫn là kết nối, sẻ chia và chiều sâu tinh thần. Nhờ sự linh hoạt, sáng tạo và trân trọng cội nguồn của giới trẻ, văn hóa trà không chỉ tồn tại mà còn phát triển mạnh mẽ giữa làn sóng toàn cầu hóa.
Trong mỗi chén trà, người ta cảm nhận hơi thở quá khứ, nhịp sống hiện tại và mầm hy vọng cho tương lai. Giới trẻ Việt, với tinh thần sáng tạo và lòng tự hào dân tộc, đang tiếp tục viết nên hành trình văn hóa trà bằng trái tim, trí tuệ và gu thưởng thức rất riêng của thế hệ mình.
Xuân Thanh