Từ những sản phẩm thủ công mỹ nghệ, đặc sản vùng miền vốn chỉ được biết đến qua những phiên chợ quê, nay đã hiện diện trên các sàn thương mại điện tử (TMĐT) và vươn ra thị trường quốc tế. Hành trình này không chỉ là câu chuyện về chuyển đổi số mà còn là minh chứng cho khát vọng vươn xa của nông sản Việt Nam trong kỷ nguyên công nghệ.
Từ phiên chợ quê đến sàn TMĐT: Sản phẩm OCOP và khát vọng vươn xa.
Năm 2018, khi chương trình OCOP chính thức được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, một trang mới đã được mở ra cho nông sản Việt. Đến nay, cả nước đã có hơn 7.000 sản phẩm OCOP được công nhận, với nhiều sản phẩm đạt tiêu chuẩn 3-4 sao, thậm chí có những sản phẩm đạt chuẩn 5 sao tiềm năng quốc gia.
Sự chuyển mình này không phải tự nhiên mà có. Đó là kết quả của một quá trình nỗ lực không ngừng từ các cấp chính quyền, doanh nghiệp và đặc biệt là các hộ sản xuất nhỏ lẻ, những người đã dám thay đổi tư duy, học hỏi và áp dụng công nghệ vào sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.
Trong bối cảnh bùng nổ của thương mại điện tử, các sản phẩm OCOP đã tìm thấy một mảnh đất màu mỡ để phát triển. Theo số liệu của Bộ Công Thương, đến đầu năm 2024, đã có khoảng 32% sản phẩm OCOP được bán trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki, Sendo và TiktokShop.
Sự hiện diện của sản phẩm OCOP trên các sàn TMĐT không chỉ giúp mở rộng thị trường mà còn tạo điều kiện cho sản phẩm tiếp cận với người tiêu dùng hiện đại, những người ngày càng ưa chuộng mua sắm trực tuyến. Đặc biệt, trong giai đoạn dịch COVID-19, khi các kênh phân phối truyền thống bị gián đoạn, thương mại điện tử đã trở thành "cứu cánh" cho nhiều sản phẩm OCOP.
Tuy nhiên, con đường từ phiên chợ quê đến sàn TMĐT không hề trải hoa hồng. Các sản phẩm OCOP vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức.
Trước hết là vấn đề về chất lượng và tiêu chuẩn. Để có thể cạnh tranh trên thị trường rộng lớn, các sản phẩm OCOP cần đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về an toàn thực phẩm, quy trình sản xuất và truy xuất nguồn gốc. Đây là rào cản không nhỏ, đặc biệt đối với các hộ sản xuất nhỏ lẻ với nguồn lực hạn chế.
Tiếp đến là thách thức về bao bì, nhãn mác và câu chuyện thương hiệu. Nhiều sản phẩm OCOP có chất lượng tốt nhưng thiếu sự đầu tư về mặt hình ảnh, khiến sản phẩm kém hấp dẫn khi đặt cạnh các sản phẩm công nghiệp hiện đại. Trong khi đó, trên sàn TMĐT, yếu tố thị giác đóng vai trò quan trọng trong quyết định mua hàng của người tiêu dùng.
Một thách thức khác là năng lực số của các chủ thể OCOP. Nhiều chủ cơ sở sản xuất là người dân nông thôn, chưa quen với công nghệ và thương mại điện tử. Họ gặp khó khăn trong việc đăng ký, quản lý gian hàng trên sàn TMĐT, chưa kể đến các kỹ năng như chụp ảnh sản phẩm, viết mô tả, đáp ứng đơn hàng và chăm sóc khách hàng.
Để giúp sản phẩm OCOP vượt qua các rào cản và vươn xa hơn nữa trên sàn TMĐT, các chuyên gia kinh tế cho rằng, cần có sự phối hợp đồng bộ từ nhiều phía.
(Ảnh minh họa)
Về phía chính quyền, cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và chính sách hỗ trợ cho sản phẩm OCOP. Đẩy mạnh công tác tập huấn, đào tạo cho các chủ thể OCOP về kỹ năng số, marketing online và quản lý bán hàng trên sàn TMĐT. Đồng thời, tạo điều kiện kết nối các chủ thể OCOP với các chuyên gia, nhà thiết kế để nâng cao giá trị của sản phẩm.
Về phía các sàn TMĐT, cần có chính sách ưu đãi và hỗ trợ đặc biệt cho sản phẩm OCOP, như miễn giảm phí gian hàng, hỗ trợ đào tạo, tư vấn và quảng bá sản phẩm. Một số sàn TMĐT như Postmart của Bưu điện Việt Nam, Voso của Viettel Post đã có những chương trình riêng dành cho sản phẩm OCOP, nhưng vẫn cần mở rộng và phát triển hơn nữa.
Về phía bản thân các chủ thể OCOP, cần chủ động nâng cao chất lượng sản phẩm, đầu tư vào bao bì, nhãn mác và câu chuyện thương hiệu. Đồng thời, không ngừng học hỏi, trau dồi kỹ năng số để thích ứng với xu hướng thương mại điện tử.
Một hướng đi đầy tiềm năng là phát triển du lịch OCOP, kết hợp giữa trải nghiệm du lịch và mua sắm sản phẩm OCOP. Nhiều địa phương đã xây dựng các tour du lịch tham quan cơ sở sản xuất OCOP, giúp du khách hiểu hơn về quy trình sản xuất và câu chuyện đằng sau mỗi sản phẩm.
Dù còn nhiều thách thức, nhưng những thành công bước đầu của sản phẩm OCOP trên sàn TMĐT đã mở ra những triển vọng đầy hứa hẹn.
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, doanh thu từ các sản phẩm OCOP trên sàn TMĐT năm 2023 đạt khoảng 2.400 tỷ đồng, tăng 35% so với năm 2022. Đặc biệt, một số sản phẩm OCOP đã có mặt trên các sàn TMĐT quốc tế như Amazon, Alibaba, mở ra cơ hội xuất khẩu lớn.
Có thể nói, hành trình từ phiên chợ quê đến sàn TMĐT của sản phẩm OCOP là một minh chứng cho sự chuyển mình mạnh mẽ của nông sản Việt Nam trong kỷ nguyên số. Đó không chỉ là câu chuyện về chuyển đổi kênh phân phối mà còn là sự thay đổi về tư duy sản xuất và tiếp cận thị trường.
Hành trình từ phiên chợ quê đến sàn TMĐT của sản phẩm OCOP là một câu chuyện đầy cảm hứng về sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, giữa tinh hoa địa phương và xu hướng toàn cầu. Dù còn nhiều thách thức phía trước, nhưng với sự nỗ lực của các cấp chính quyền, doanh nghiệp và đặc biệt là các chủ thể OCOP, con đường vươn xa của nông sản Việt Nam đang ngày càng rộng mở.
Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế, sản phẩm OCOP có cơ hội lớn để khẳng định giá trị và vị thế trên thị trường trong nước và quốc tế. Và hơn thế nữa, mỗi sản phẩm OCOP thành công không chỉ là niềm tự hào của địa phương mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của nông thôn Việt Nam, mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho người dân.
Tiến Hoàng