Các đối tác nước ngoài tìm hiểu các thương hiệu cà phê Việt Nam tại sự kiện.
Giải thưởng cao nhất năm nay thuộc về đội Madam Hương - An Việt Farm với mô hình “canh tác cà phê đặc sản dưới tán rừng đa tầng tán thích ứng với biến đổi khí hậu”. Từ một ý tưởng xuất phát ở cơ sở, giải pháp gợi mở hướng tiếp cận mới cho sản xuất cà phê: tận dụng không gian sinh thái rừng để vừa giảm áp lực thời tiết cực đoan, vừa nâng chất lượng hạt cà phê đặc sản - xu hướng mà thị trường quốc tế ngày càng coi trọng.
Tinh thần đổi mới lan tỏa từ những nông trại nhỏ nhất
Vòng chung kết quy tụ tám đội thi đến từ Sơn La, Quảng Trị, Đắk Lắk và TP. Hồ Chí Minh. Mỗi đội mang tới một cách nhìn khác nhau về nông nghiệp bền vững trong chuỗi giá trị cà phê: từ mô hình xen canh và quản lý đất - nước dựa trên công nghệ thông minh, canh tác phát thải thấp, nông nghiệp tuần hoàn, đến những phương thức liên kết cộng đồng giúp người trồng cà phê tăng sức cạnh tranh.
Hội đồng giám khảo gồm các chuyên gia trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, nông nghiệp và thích ứng khí hậu đánh giá các giải pháp không chỉ ở tính mới mà ở khả năng ứng dụng. Nhiều mô hình đã chứng minh được tác động rõ rệt trong thực tế, đặc biệt tại những vùng canh tác đang đối mặt với hạn hán kéo dài và dịch hại gia tăng.
Không dừng lại ở giải thưởng, các đội thi tiếp tục được hỗ trợ bởi chương trình cố vấn chuyên sâu nhằm hoàn thiện kế hoạch thương mại hóa, mở rộng phạm vi triển khai và kết nối với mạng lưới đối tác kỹ thuật. Đây được xem là điểm mạnh của cuộc thi năm nay, qua đó đã tìm ra các ý tưởng hay và tiếp tục đồng hành để biến ý tưởng thành sản phẩm và mô hình sản xuất hiệu quả.
Đại diện các đội thi trình bày các ý tưởng về phát triển ngành cà phê Việt Nam trong tương lai.
Cam kết đồng hành từ các tổ chức quốc tế và giới khoa học
Phát biểu tại lễ trao giải, TS. Kim Wimbush, Tham tán CSIRO (Cơ quan khoa học quốc gia Australia) và Giám đốc Chương trình Aus4Innovation, nhấn mạnh tính cấp thiết của đổi mới sáng tạo trong ngành cà phê: “Khi sản lượng robusta của Việt Nam giảm 20% trong niên vụ 2024-2025 vì hạn hán và sâu bệnh, những sáng kiến như thế này trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Chính phủ Australia cam kết tiếp tục hỗ trợ bằng các hành động thiết thực để ngành cà phê không chỉ thích ứng mà còn phát triển bền vững”.
Từ góc nhìn cơ sở đào tạo và nghiên cứu, PGS.TS. Lê Đức Niêm, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tây Nguyên, đại diện Ban điều phối Cụm Đổi mới sáng tạo ngành cà phê, khẳng định sức mạnh của hợp tác: doanh nghiệp, hợp tác xã, nhà khoa học và người nông dân, trong đó có nhiều phụ nữ và đồng bào dân tộc thiểu số cùng tham gia đã tạo nên những mô hình đổi mới thực chất. Ông cho rằng chỉ có đoàn kết mới giúp bảo vệ sinh kế của 2,6 triệu hộ trồng cà phê và giữ vững vị trí dẫn đầu của Việt Nam trên thị trường cà phê thế giới.
Không dừng lại ở giải thưởng, các đội thi tiếp tục được hỗ trợ bởi chương trình cố vấn chuyên sâu nhằm hoàn thiện kế hoạch thương mại hóa, mở rộng phạm vi triển khai và kết nối với mạng lưới đối tác kỹ thuật.
Các đội đạt giải được tôn vinh tại cuộc thi.
Những bước đi tiếp theo cho một ngành cà phê bền vững
Thách thức khí hậu không dừng lại và nỗ lực hỗ trợ ngành cà phê cũng không thể dừng lại ở cuộc thi. Cụm Đổi mới sáng tạo ngành cà phê cùng các đối tác cho biết sẽ tiếp tục đồng hành trong việc thử nghiệm, triển khai và nhân rộng các mô hình xuất sắc, tiến tới hình thành một hệ sinh thái đổi mới mạnh mẽ hơn trong lĩnh vực nông nghiệp.
Trong bối cảnh Việt Nam vừa phải giữ vững sản lượng xuất khẩu, vừa phải chuyển dịch sang mô hình tăng giá trị thay vì tăng diện tích, đổi mới sáng tạo được xem là con đường tất yếu. Những ý tưởng được tôn vinh tại Đắk Lắk hôm nay, khi được triển khai rộng, có thể trở thành những nhân tố quan trọng giúp ngành cà phê tăng sức chống chịu trước khí hậu cực đoan, đồng thời phát triển theo hướng bền vững và bao trùm hơn./.
ĐÌNH TĂNG