Vùng đất Tuyên Quang sau hợp nhất đang hiện lên như một điểm sáng đầy ấn tượng, tựa như một dải lụa xanh thẳm vắt ngang qua những triền non cao trùng điệp. Nơi đây, thiên nhiên vừa khắc nghiệt vừa hào phóng với những triền đá tai mèo sắc nhọn, những thung lũng êm đềm và hệ thống khí hậu phân tầng độc đáo đã kiến tạo nên một hệ sinh thái nông nghiệp mang đậm bản sắc riêng biệt. Chính từ nguồn nước tinh khiết chảy ra từ dãy Tây Côn Lĩnh và sự chắt chiu của đất trời, những sản vật bản địa đã ra đời, không chỉ nuôi sống bao thế hệ đồng bào Mông, Dao, Tày, Pà Thẻn mà còn đang vươn mình trở thành những thương hiệu hàng hóa giá trị, đóng góp tích cực vào bức tranh kinh tế của vùng đất này.
Từ tinh hoa núi rừng đến chuẩn hóa thương hiệu
Câu chuyện về nông sản Tuyên Quang hôm nay không còn dừng lại ở phương thức tự cung tự cấp hay buôn bán nhỏ lẻ tại các chợ phiên vùng cao. Nhờ sự định hướng chiến lược từ chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP), những tài nguyên bản địa đã được đánh thức và khoác lên mình tấm áo mới của sự chuyên nghiệp và hiện đại. Thống kê cho thấy tỉnh hiện đang sở hữu một gia tài đồ sộ với gần 500 sản phẩm đạt chuẩn OCOP từ 3 sao trở lên, trong đó có những đại diện xuất sắc đạt chuẩn 5 sao cấp quốc gia. Đây là minh chứng rõ nét cho sự chuyển mình mạnh mẽ trong tư duy sản xuất của người dân và doanh nghiệp, khi họ biết kết hợp tri thức bản địa với quy trình chuẩn hóa, ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc và xây dựng chỉ dẫn địa lý bài bản.
Hệ sinh thái sản vật của địa phương ngày càng phong phú và đa dạng, tạo nên một danh mục sản phẩm thế mạnh khó nơi nào sánh kịp. Từ những quả hồng không hạt ngọt lịm, những thớ thịt trâu gác bếp đậm đà hương khói, cho đến những sợi miến dong dai giòn tự nhiên, tất cả đều đang từng bước bước ra khỏi lũy tre làng để thâm nhập vào các hệ thống siêu thị hiện đại, các trung tâm thương mại sầm uất và cả những sàn thương mại điện tử không biên giới. Đây chính là nguồn lực nội sinh quan trọng, giúp Tuyên Quang mở rộng không gian phát triển kinh tế, hình thành nên những chuỗi giá trị thực sự bền vững và có sức cạnh tranh cao trên thị trường.
Vàng trong đá và vị ngọt của sự kết tinh
Nhắc đến Tuyên Quang, không thể không nhắc đến cam sành, loại trái cây đặc sản của vùng Vị Xuyên, Bắc Quang, Quang Bình, vốn được ví von đầy trân trọng là "vàng trong đá". Khác với các giống cam ở vùng đồng bằng, cam sành nơi đây sở hữu lớp vỏ dày dặn, ruột vàng ươm và hương vị chua ngọt đậm đà, nồng nàn khó lẫn. Sự khắc nghiệt của địa hình núi đá dường như đã dồn tụ lại trong từng tép cam, tạo nên một hương vị đặc trưng mà chỉ vùng đất này mới có. Với việc được cấp Chỉ dẫn địa lý, cam sành đã tạo sức lan tỏa mạnh mẽ trên thị trường tiêu dùng.
Song hành cùng vị ngọt của cam là sự thanh tao, trầm lắng của chè shan tuyết. Tại các vùng chè nổi tiếng như Lũng Phìn, Hồ Thầu hay Cao Bồ, những cây chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi vẫn sừng sững đứng giữa mây ngàn, thân mốc thếch rêu phong như những chứng nhân lịch sử. Búp chè ở đây được phủ một lớp lông tơ trắng mịn như tuyết, khi pha cho nước màu vàng sánh như mật ong, hương thơm cốm non thoang thoảng và vị đắng nhẹ ban đầu nhanh chóng nhường chỗ cho hậu ngọt sâu lắng nơi cuống họng. Không chỉ dừng lại ở trà xanh truyền thống, sự sáng tạo của người dân còn đưa búp chè shan tuyết thăng hoa trong hình hài của hồng trà - loại trà lên men có màu đỏ hổ phách quyến rũ, từng vinh dự đoạt giải thưởng Trà quốc tế tại Pháp. Thành tựu này không chỉ là niềm tự hào của đồng bào vùng cao mà còn là lời khẳng định đanh thép về chất lượng của trà Việt trên bản đồ thế giới.
Mật ong bạc hà là tinh hoa được những chú ong cần mẫn chắt chiu từ loài hoa bạc hà tím hồng dại nở rộ trên cao nguyên đá Đồng Văn khắc nghiệt. Mật ong bạc hà có màu vàng chanh đặc trưng, vị ngọt thanh mát, không gắt và đặc biệt giàu vitamin cùng khoáng chất. Nhiều năm qua, sản phẩm này đã trở thành "sứ giả" văn hóa, đưa hình ảnh của miền cực Bắc đến với du khách khắp mọi miền.
Để giữ vững thương hiệu này, chính quyền địa phương, điển hình như tại xã Đồng Văn, đã và đang xây dựng các vùng nuôi ong an toàn, kiểm soát chặt chẽ mật độ đàn và hướng dẫn nông dân tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn OCOP.
Tầm nhìn chiến lược cho tương lai phát triển bền vững
Bước vào giai đoạn phát triển mới 2025 - 2030, với lợi thế của một miền đất hợp nhất có không gian rộng lớn và điều kiện liên kết vùng thuận lợi, Tuyên Quang xác định nông nghiệp đặc sản và nông nghiệp xanh gắn liền với du lịch sẽ là trụ cột phát triển chính. OCOP không đơn thuần là sản phẩm kinh tế, mà còn là linh hồn, là bản sắc của vùng đất. Do đó, chiến lược sắp tới sẽ tập trung vào việc chuyên nghiệp hóa các sản phẩm, đưa chúng vươn tới những thị trường xa hơn, khó tính hơn.
Sự kết hợp giữa nông nghiệp và du lịch đang được hiện thực hóa qua các mô hình trải nghiệm thực tế hấp dẫn như hái chè cổ thụ ở Hồ Thầu, thăm vườn cam trĩu quả ở Bắc Quang hay khám phá mùa hoa bạc hà thơ mộng trên cao nguyên đá. Khi du khách được trực tiếp trải nghiệm, nếm thử và lắng nghe câu chuyện về nguồn gốc sản phẩm, chuyến đi của họ sẽ trở nên có hồn hơn, sâu sắc hơn. Mô hình này vừa giúp gìn giữ các giá trị truyền thống, vừa gia tăng thu nhập cho người dân bản địa, tạo nên một vòng tròn kinh tế bền vững.
Những nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc nâng tầm sản vật địa phương cho thấy khát vọng lớn lao của Tuyên Quang. Đó không chỉ là câu chuyện về hương vị vùng cao, mà là câu chuyện về sức sống mãnh liệt của thiên nhiên, về sự cần cù, sáng tạo của con người và về một tầm nhìn phát triển xanh, bền vững nơi miền cực Bắc của Tổ quốc. Mỗi sản phẩm OCOP được trao đi là một lời mời gọi, một thông điệp văn hóa đầy tự hào mà Tuyên Quang gửi đến bạn bè trong nước và quốc tế.
Bảo An