Tôi có một người bạn là nhà báo, người giữ thói quen thưởng thức phở và cà phê phố cổ mỗi sáng. Dậy sớm, anh rảo bước đến phố Bát Đàn ăn bát phở bò nóng hổi, rồi sang ngay hàng cà phê bên cạnh nhâm nhi cốc cà phê sữa theo mùa, trước khi bắt đầu một ngày làm việc chục cây số tới cơ quan. Thói quen này đã đồng hành cùng anh vài chục năm, trở thành niềm vui giản dị nhưng tràn đầy năng lượng, giúp anh bước vào công việc mỗi ngày với tinh thần sảng khoái và hứng khởi.
Văn hóa cà phê ở Hà Nội phản ánh sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, giữa bản sắc địa phương và ảnh hưởng vùng miền khắp cả nước. Người sinh ra và lớn lên ở Hà Nội đã hình thành thói quen riêng, lan tỏa và ảnh hưởng đến người mới nhập cư, trong khi những người đến từ các vùng miền khác cũng góp phần làm đa dạng đời sống văn hóa thủ đô.
Mặc dù chưa có thống kê chính thức, số lượng quán cà phê nguyên chất và đồ uống cà phê tại Hà Nội được ước tính hàng vạn cơ sở, từ quán cổ truyền đến thương hiệu hiện đại. Thế kỷ trước, khi kinh tế còn khó khăn, cà phê là thức uống chủ yếu của người khá giả, thưởng thức tại nhà với cà phê rang xay, pha phin nhỏ giọt, có khi thêm chút đường tự nhiên. Câu ví “Tiền vào như nước sông Đà, tiền ra nhỏ giọt như cà phê phin” từng lưu truyền để minh họa thói quen chi tiêu cẩn trọng.
Kinh tế phát triển, ngành cà phê mở rộng, Tây Nguyên trở thành thủ phủ cà phê, cây cà phê từ cây “xóa đói giảm nghèo” nay trở thành nguồn làm giàu, góp phần tạo ra những thương hiệu nổi tiếng như Trung Nguyên, đưa cà phê Việt Nam vang danh quốc tế. Cùng với đó, người Hà Nội giờ đây có thể thưởng thức cà phê ở mọi lứa tuổi, mọi ngành nghề, từ cà phê vỉa hè, phố cổ, quán cóc đến quán phòng lạnh, phục vụ nhu cầu từ trò chuyện, thư giãn đến công việc hay thưởng thức sáng tạo.
Người sành cà phê thường yêu cầu nguyên chất, rang thủ công, pha phin, chọn lựa không gian phù hợp với mục đích, thời gian của mình. Nhiều quán truyền thống hàng trăm năm tập trung ở phố cổ và trung tâm, như cà phê Quất, Lâm, Giảng, Nhân, Nghĩa, trở thành dấu ấn văn hóa riêng.
Cùng với hội nhập và phát triển thị trường, văn hóa cà phê ngày càng đa dạng, từ cà phê truyền thống đến các biến tấu hiện đại: cà phê sữa, cà phê trứng, pạc sửu, cà phê phong cách Ý, Pháp… Các chuỗi cà phê mới như “Muối - chú Long” cũng thu hút đông đảo khách hàng, hình thành các không gian nhộn nhịp ở nhiều con phố Hà Nội.
Dù kinh doanh theo hướng nào, việc giữ bí quyết riêng, chất lượng nguyên liệu và phong cách phục vụ vẫn là yếu tố quyết định lòng trung thành của khách hàng. Sự phân khúc thị trường rõ ràng, từ quán ngoài trời có phục vụ hút thuốc đến phòng lạnh, tạo nên môi trường thưởng thức đa dạng.
Cùng với du lịch khởi sắc, cà phê Việt Nam ngày càng được đánh giá cao cả trong nước và quốc tế. Theo Hiệp hội Cà phê Việt Nam, 9 tháng đầu năm 2025, ngành cà phê đạt doanh thu xuất khẩu vượt bậc, trong khi giao dịch trên các sàn thương mại điện tử tăng 133% và thảo luận về chuỗi coffee shop tăng 46,21%. Rõ ràng, thưởng thức cà phê đã trở thành một nét văn hóa, một phong cách sống đặc trưng và thú vị của người Việt.