Xếp hàng mua vàng: Cơn sốt truyền thống hay hiệu ứng FOMO?

Từ xa xưa, vàng đã được coi là tài sản dự trữ giá trị, đặc biệt trong những giai đoạn kinh tế bất ổn, lạm phát cao hay biến động tiền tệ. Văn hóa tích trữ vàng này đã ăn sâu vào tiềm thức của người Việt như một bản năng tự vệ tài chính trước những rủi ro không lường trước được.

Tuy nhiên, các chuyên gia tài chính lại chỉ ra rằng hiện tượng xếp hàng mua vàng lần này có nhiều điểm khác biệt so với các đợt sốt vàng trước đây. PGS.TS Nguyễn Đức Thành, chuyên gia kinh tế, nhận định: "Chúng ta đang chứng kiến một hiệu ứng đám đông rõ rệt. Nhiều người mua không phải vì nhu cầu thực sự hay hiểu biết về thị trường, mà đơn giản vì họ sợ bỏ lỡ cơ hội khi thấy người khác làm vậy và giá vàng liên tục tăng cao."

Hiệu ứng FOMO trong thị trường vàng được thể hiện qua việc nhiều người sẵn sàng mua vàng ở mức giá cao kỷ lục, thậm chí chấp nhận mức chênh lệch lớn giữa giá mua và giá bán. Theo khảo sát nhanh tại chỗ, nhiều người tham gia mua vàng thậm chí không có kế hoạch đầu tư rõ ràng, họ mua vì lo ngại nếu không mua ngay sẽ phải mua với giá cao hơn trong tương lai.

Mạng xã hội và các nền tảng truyền thông đã đóng vai trò quan trọng trong việc khuếch đại hiệu ứng FOMO này. Những hình ảnh về hàng dài người xếp hàng, các bài viết phân tích về xu hướng tăng giá của vàng, hay thậm chí những câu chuyện về những người "lãi lớn" nhờ đầu tư vàng đúng thời điểm đã tạo ra áp lực tâm lý không nhỏ đối với nhiều người.

Theo các chuyên gia hành vi học, FOMO là một hiện tượng tâm lý phổ biến trong xã hội hiện đại, đặc biệt trong các thị trường tài chính. Khi giá tài sản tăng nhanh, mọi người có xu hướng đưa ra quyết định dựa trên cảm xúc thay vì lý trí, dẫn đến hành vi đầu tư bầy đàn.

Bên cạnh yếu tố tâm lý, các yếu tố khách quan từ tình hình thế giới cũng góp phần thúc đẩy làn sóng mua vàng. Căng thẳng địa chính trị leo thang ở nhiều khu vực, lo ngại về lạm phát, và xu hướng nới lỏng chính sách tiền tệ của các ngân hàng trung ương lớn đã tạo môi trường thuận lợi cho giá vàng tăng. Trong bối cảnh đó, quyết định mua vàng không hoàn toàn phi lý, nhưng cách thức và thời điểm mua có thể quyết định hiệu quả đầu tư.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam gần đây đã phải đưa ra cảnh báo về tình trạng này. Một đại diện của cơ quan quản lý nhấn mạnh: "Chúng tôi khuyến cáo người dân nên cân nhắc kỹ trước khi quyết định đầu tư vào vàng ở mức giá hiện tại. Thị trường vàng luôn tiềm ẩn rủi ro, đặc biệt khi giá đã tăng mạnh và chênh lệch giữa giá trong nước và quốc tế ở mức cao."

Một số chuyên gia tài chính cho rằng, giá vàng trong nước đang bị đẩy lên cao hơn nhiều so với giá thế giới phần lớn do tâm lý và hiệu ứng FOMO, chứ không hoàn toàn dựa trên các yếu tố cơ bản của thị trường. Khoảng cách chênh lệch này có thể tạo ra rủi ro lớn cho người mua vào thời điểm hiện tại, đặc biệt nếu họ mua với mục đích đầu tư ngắn hạn.

Các chuyên gia khuyến nghị người dân cần nhìn nhận hiện tượng này với góc độ cân bằng hơn. Vàng vẫn là kênh trú ẩn an toàn có giá trị trong dài hạn, nhưng quyết định đầu tư không nên chỉ dựa vào tâm lý đám đông hay nỗi sợ bỏ lỡ. Thay vào đó, người mua nên xây dựng chiến lược đầu tư đa dạng, phân bổ tài sản hợp lý và đặc biệt cần tránh đầu tư quá mức vào một loại tài sản, dù đó là vàng.

Có lẽ, cảnh tượng xếp hàng mua vàng hiện nay là sự kết hợp phức tạp giữa văn hóa tích trữ truyền thống và hiệu ứng FOMO trong thời đại thông tin bùng nổ. Điều quan trọng là người tham gia thị trường cần nhận thức được động lực thúc đẩy quyết định của mình, từ đó đưa ra lựa chọn đầu tư phù hợp với mục tiêu tài chính cá nhân thay vì chạy theo đám đông.

Tiến Hoàng