Xu hướng giảm từ thị trường truyền thống
Theo số liệu từ Cục Hải quan, tháng 10/2025, Việt Nam xuất khẩu 12,1 nghìn tấn chè, đạt hơn 21 triệu USD, giảm 16% về lượng và 18,4% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung 10 tháng năm 2025, xuất khẩu chè đạt trên 109 nghìn tấn với kim ngạch gần 189 triệu USD, giảm tương ứng 10% và 11%. Giá xuất khẩu bình quân 10 tháng đạt 1.725 USD/tấn, giảm nhẹ 1,03%.
Nguyên nhân chính khiến kim ngạch toàn ngành giảm sút đến từ thị trường lớn nhất là Pakistan. Trong 10 tháng, xuất khẩu sang thị trường này đạt 38,5 nghìn tấn, trị giá gần 75 triệu USD, giảm 8,2% về lượng và 14,3% về trị giá. Với việc Pakistan chiếm hơn 35% tổng lượng và gần 40% tổng trị giá chè xuất khẩu của Việt Nam, sự suy yếu tại thị trường này kéo giảm đáng kể kết quả chung.
Một số thị trường quan trọng khác như Nga, Hoa Kỳ và Indonesia cũng ghi nhận mức giảm tương tự trong tháng 10 và cả 10 tháng năm 2025, góp phần tạo nên bức tranh kém tươi sáng của ngành chè.
Trung Quốc và Thái Lan nổi lên như động lực tăng trưởng
Đi ngược xu hướng chung, xuất khẩu chè sang Trung Quốc ghi nhận tăng trưởng tích cực. Riêng tháng 10/2025, lượng xuất khẩu tăng 48,5% và trị giá tăng 35,6% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 10 tháng, thị trường này vẫn tăng 1,9% về lượng và 6% về trị giá, tiếp tục giữ vị trí thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam.
Đáng chú ý hơn cả là diễn biến tại Thái Lan. Dữ liệu của Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC) cho thấy, trong 9 tháng đầu năm 2025, tổng nhập khẩu chè của Thái Lan giảm 12%, chỉ còn 13,2 nghìn tấn. Tuy vậy, nhập khẩu chè từ Việt Nam lại tăng nhẹ 0,4% về lượng và tăng tới 71,7% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024. Nhờ đó, thị phần chè Việt Nam tại Thái Lan tăng mạnh, chiếm 34,24% về lượng và 15,47% về trị giá, vượt xa mức 29,99% và 13,42% của năm trước.
Theo đánh giá của các chuyên gia, Thái Lan sẽ tiếp tục là thị trường giàu tiềm năng đối với ngành chè Việt Nam. Một phần nhờ quan hệ thương mại chiến lược giữa hai nước, phần khác do xu hướng tiêu dùng tại Thái Lan đang dịch chuyển sang các sản phẩm tốt cho sức khỏe, đặc biệt là chè xanh, chè cao cấp và các sản phẩm pha lạnh. Đây đều là nhóm sản phẩm mà Việt Nam có thế mạnh, nhất là các dòng chè xanh hương vị nhẹ, chè sen và chè nhài – phù hợp với khẩu vị của người tiêu dùng Thái Lan.
Kỳ vọng giữ ổn định xuất khẩu những tháng cuối năm
Trong bối cảnh Pakistan và các thị trường truyền thống chưa thể phục hồi ngay, sự tăng trưởng của Thái Lan và Trung Quốc đóng vai trò như “phao cứu sinh”, giúp ổn định nhịp độ xuất khẩu của ngành chè trong những tháng còn lại của năm 2025.
Đáng chú ý, xu hướng tiêu dùng tại châu Á đang dịch chuyển mạnh sang các sản phẩm tốt cho sức khỏe, ít đường, có nguồn gốc tự nhiên và mang hương vị đặc trưng, đồng thời ưu tiên những dòng chè chế biến sâu như trà hòa tan, trà túi lọc cao cấp hay trà pha lạnh sẵn. Đây đều là những phân khúc mà doanh nghiệp chè Việt Nam có lợi thế cạnh tranh nhờ nguồn nguyên liệu ổn định, kinh nghiệm chế biến lâu năm và khả năng linh hoạt trong phát triển sản phẩm mới.
Trong dài hạn, để tận dụng tốt những thay đổi này, ngành chè cần tiếp tục đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm sự phụ thuộc vào các thị trường giá thấp; đồng thời đẩy mạnh đầu tư nâng cao chất lượng, truy xuất nguồn gốc và tăng tỷ trọng các sản phẩm chế biến sâu nhằm nâng giá trị thay vì chỉ dựa vào sản lượng.
Nếu khai thác hiệu quả đà tăng trưởng tại Thái Lan và Trung Quốc, doanh nghiệp chè Việt Nam có cơ hội chuyển đổi từ mô hình xuất khẩu theo chiều rộng sang tăng trưởng bền vững, dựa trên chất lượng, giá trị gia tăng và sự phù hợp với xu hướng tiêu dùng mới.