Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, kim ngạch xuất khẩu rau quả trong tháng 4/2024 ước đạt 520 triệu USD, tăng 33,9% so với cùng kỳ năm 2023. Luỹ kế 4 tháng, xuất khẩu ngành hàng này mang về 1,804 tỷ USD, tăng 32,1% so với cùng kỳ.
Rau quả xuất khẩu thuận lợi trong cả năm trước và đà tăng trưởng được nối tiếp trong 4 tháng 2024. Đơn hàng xuất khẩu tăng mạnh mẽ nên quý I/2024, ngành hàng rau quả thu về 1,3 tỷ USD. Đây là lần đầu tiên kim ngạch xuất khẩu hàng rau quả đạt trên 1 tỷ USD ngay trong quý I.
Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vnfruit), đóng góp lớn vào kim ngạch rau quả vẫn là mặt hàng sầu riêng. Riêng trong năm ngoái, loại quả này đóng góp hơn 2,2 tỷ USD vào doanh thu xuất khẩu toàn ngành trên 5,6 tỷ USD.
Hàng rau quả xuất khẩu tới các thị trường chính trong 3 tháng đầu năm 2024 đều tăng trưởng tích cực. Dẫn đầu về trị giá xuất khẩu là thị trường Trung Quốc, đạt 759,4 triệu USD, tăng 32,4% so với cùng kỳ năm 2023; tiếp theo là thị trường Hàn Quốc đạt 74,6 triệu USD, tăng 59,3%; Hoa Kỳ đạt 67,7 triệu USD, tăng 33,9%; Thái Lan đạt 47,6 triệu USD, tăng 112%...
Dự kiến, năm 2024, xuất khẩu rau quả, trong đó có trái sầu riêng của Việt Nam, sẽ còn tăng trưởng hơn nữa do mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng có thể được cấp nhiều hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu.
Việt Nam là nguồn cung sầu riêng lớn thứ 2 vào Trung Quốc nhưng đứng thứ nhất về tốc độ tăng trưởng. Xuất khẩu sầu riêng Việt Nam bắt đầu tăng mạnh khi hai nước ký nghị định thư vào tháng 7/2022.
Bên cạnh đó, trái dừa được phép xuất khẩu chính ngạch sẽ góp phần thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu hàng rau quả khả quan hơn trong thời gian tới.
Những yếu tố chính thúc đẩy ngành rau quả có thể đạt được mục tiêu mang về 6,5 tỷ đề ra trong năm 2024 bao gồm: Nhu cầu tại thị trường xuất khẩu hàng rau quả lớn nhất là Trung Quốc vẫn ở mức cao, Việt Nam vẫn đang đàm phán với phía Trung Quốc để có thêm mặt hàng được xuất khẩu chính ngạch sang thị trường này, đồng thời các doanh nghiệp vẫn tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường lớn như Mỹ, EU, Australia, Hàn Quốc….
Bên cạnh những thông tin tích cực về con số xuất khẩu rau quả, chất lượng trái cây xuất khẩu đang là vấn đề không nhỏ đối với ngành hàng xuất khẩu tỷ USD này. Câu chuyện sầu riêng được giá nhưng vấn nạn sầu riêng xuất khẩu bị cắt trái non lại tiếp tục tái diễn tại thị trường Nhật Bản.
Trong khi sầu riêng bị các nhà nhập khẩu tại thị trường Nhật Bản phản ánh về chất lượng thì trái ớt Việt Nam bị tăng kiểm tra tại Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc). Cụ thể, theo Thương vụ Việt Nam tại Hàn Quốc, Thương vụ đã nhận được thư của Bộ An toàn Thực phẩm và Dược phẩm Hàn Quốc (MFDS) thông báo về việc tái chỉ định các thực phẩm nhập khẩu phải kiểm tra khi vào Hàn Quốc.
Việc có hơn 80% sản phẩm trái cây xuất khẩu là hàng tươi cũng đang là điều bất lợi. Để nâng cao chất lượng, gia tăng giá trị, đòi hỏi ngành hàng tỷ đô này phải mạnh dạn đầu tư chế biến sâu, đa dạng được sản phẩm thay vì chỉ bán hàng thô.
Ông Hoàng Trung, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT nhận định: "Doanh nghiệp rất tích cực trong vấn đề ký kết lại các đơn hàng. Tín hiệu phục hồi của chúng ta rất tốt. Vấn đề đáng quan tâm là tổ chức sản xuất để đảm bảo sản lượng cung cấp theo hợp đồng, tránh bị gián đoạn".
Theo nhận định của các chuyên gia, cùng với việc xây dựng và quản lý tốt vùng trồng để tạo nên những vùng nguyên liệu đạt tiêu chuẩn xuất khẩu bền vững và kiểm soát thu hoạch, việc cập nhật kịp thời những yêu cầu kĩ thuật từ nhà nhập khẩu sẽ giúp nông sản của chúng ta thâm nhập được vào các thị trường lớn, từng bước vững chắc đạt đến mục tiêu xuất khẩu 6-6,5 tỷ USD rau quả trong năm nay.
Hầu hết các thị trường đều đang siết chặt chất lượng nông sản nhập khẩu. Mặc dù dư địa thị trường xuất khẩu rau quả còn khá lớn, tuy nhiên, để xuất khẩu bền vững đòi hỏi sản phẩm rau quả của Việt Nam phải nâng cao hơn nữa về chất lượng.
Ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam cho biết: "Phải tuân thủ các quy định về các biện pháp an toàn thực phẩm và an toàn dịch bệnh động thực vật. Biện pháp SPS bắt buộc nhà sản xuất và doanh nghiệp phải tuân thủ theo quy định này. Vì vậy, khi chúng ta không nắm được quy định này và vi phạm thì lập tức, chúng ta sẽ bị thị trường cảnh báo".
Còn theo ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Bộ NN&PTNT chia sẻ: "Bản thân các doanh nghiệp Việt Nam cũng như các tổ hợp tác xã phải có những khuyến cáo, phổ biến các thông tin, xây dựng các quy trình để đảm bảo người dân tuân thủ các quy định chặt chẽ về mặt chất lượng, để đảm bảo cho các sản phẩm đó đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của thị trường. Trên cơ sở đó, chúng ta mới có thể xây dựng thương hiệu cho nông sản Việt Nam".
Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), dự kiến, năm 2024, xuất khẩu hàng rau quả, trong đó có trái sầu riêng của Việt Nam, sẽ còn tăng trưởng hơn nữa do mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói có thể được cấp nhiều hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu. Bên cạnh đó, trái dừa được phép xuất khẩu chính ngạch sẽ góp phần thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu hàng rau quả khả quan hơn trong thời gian tới.