Bản Khe Loong 1 hiện có từ 150-200 cây chè Shan tuyết cổ thụ.
Bản Khe Loóng 1 thuộc vành đai rừng Tầm Khầm, thôn Đồng Ruộng, xã Kiên Thành, huyện Trấn Yên nằm ở độ cao gần 1.000 m so với mực nước biển. Nơi đây trước kia từng là nơi sinh sống của đồng bào Dao, Mông của xã Mỏ Vàng, huyện Văn Yên. Đặc biệt, ngoài đa dạng thảm thực vật, trữ lượng gỗ quý thì còn một số lượng lớn cây chè Shan tuyết cổ thụ mọc tự nhiên có tuổi đời trên trăm năm tuổi. Hiện nay, xã đang có những giải pháp để bảo tồn cây chè Shan.
Theo số liệu điều tra của Hạt Kiểm lâm huyện Trấn Yên và Tổ quản lý bảo vệ rừng cộng đồng thôn Đồng Ruộng, xã Kiên Thành, hiện nay, bản Khe Loóng 1 còn 218 cây chè cổ thụ với đường kính từ 12 - 48 cm, cao từ 5 - 15 m, tương đương với tuổi đời trên 100 năm; đường kính từ 5 - 10 cm có 317 cây và đường kính dưới 5 cm có khoảng 1.000 cây, nằm rải rác trên diện tích gần 4 ha rừng hỗn giao. Xác định đây là loại cây quý, chất lượng cao, nên đã nhiều năm nay bà con thôn Đồng Ruộng đã thu hái và bảo tồn cây chè Shan. Xã Kiên Thành đang xây dựng kế hoạch để bảo tồn, phát triển thêm diện tích chè Shan tuyết gắn với du lịch cộng đồng.
Hiện nay, nơi này có nhiều diện tích chè Shan tuyết cổ thụ, tuổi đời ước trên 100 năm. Do sống trong môi trường lạnh giá, kháng sâu bệnh, nên cây chè Shan tuyết ở đây không tốn công chăm sóc, đầu tư và đặc biệt là chất lượng chè ngon, được người tiêu dùng rất ưa chuộng. Để bảo tồn giống chè Shan tuyết cổ thụ gắn bảo tồn với phát triển du lịch cộng đồng năm 2006, Dự án Phát triển rừng nhiệt đới bền vững đã đầu tư 4.000 USD giúp đồng bào Mông ở thôn Đồng Ruộng quy hoạch bảo vệ rừng cộng đồng, hỗ trợ sinh kế, tập huấn hỗ trợ làm vườn ươm, phân bón. Đặc biệt, dự án đã quy hoạch, đầu tư trồng bổ sung 15 ha cây chè Shan tuyết để đảm bảo mật độ.
Ông Giàng A Sáu - Tổ trưởng Tổ quản lý bảo vệ rừng cộng đồng thôn Đồng Ruộng cho biết: "Ban Quản lý chúng tôi thường xuyên cử người trông coi, không cho người dân chăn thả gia súc vào rừng, nhằm mục đích vừa bảo vệ rừng, vừa bảo vệ cây chè. Chúng tôi rất mong muốn được các cấp, các ngành quy hoạch để bảo tồn, cải tạo và trồng mới vào những diện tích đất trống để người Mông chúng tôi có thêm thu nhập”.
Nhằm phủ xanh đất rừng, tạo sinh kế cho người dân, nhất là bảo tồn giống chè quý, sau khi điều tra, khảo sát và tiếp thu nguyện vọng của nhân dân, huyện Trấn Yên đã và đang trình các cấp có thẩm quyền cho phép người dân thôn Đồng Ruộng được bảo tồn, cải tạo và trồng rừng phòng hộ bằng cây chè Shan tuyết trên những diện tích đất trống.
Hạt Kiểm lâm huyện Trấn Yên định vị, bảo tồn cây chè cổ thụ trong rừng Tầm Khầm, thôn Đồng Ruộng.
Ông Hoàng Ngọc Chấn - Phó Chủ tịch UBND xã Kiên Thành khẳng định: "Hàng năm, hạt chè ở những cây cổ thụ rụng xuống, cây con mọc lên rất nhiều. Vì đây là rừng tự nhiên phòng hộ nên chúng tôi không đánh ra trồng theo kỹ thuật mà chỉ để cây chè mọc tự nhiên. Nếu được các cấp các ngành đồng ý thì chúng tôi sẽ tiến hành trồng vào diện tích gần 1,6 ha đất trống và dưới tán rừng, nhằm tạo thêm sinh kế cho người dân, từ đó người dân sẽ quản lý, bảo vệ rừng tốt hơn”.
Để giúp Kiên Thành bảo tồn hiệu quả giống chè quý này, huyện Trấn Yên đã thành lập đoàn công tác đi kiểm tra đánh giá số lượng, bàn các giải pháp để phát triển và kêu gọi các doanh nghiệp đến đầu tư bảo tồn gắn với du lịch cộng đồng.
Ông Phạm Văn Bàn - Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển môi trường xanh Bình Thành sau khi khảo sát cho rằng: "Tiềm năng về cây chè cổ ở đây là lớn, thổ nhưỡng, khí hậu, độ cao đủ đảm bảo để Công ty yên tâm đầu tư, cùng huyện và bà con phát triển và bảo tồn gen chè Shan tuyết”.
Trấn Yên đã và đang là một trong số vùng chè chất lượng cao trọng điểm của tỉnh Yên Bái, được người tiêu dùng đánh giá cao. Do đó, nếu bảo tồn, phát triển thêm diện tích chè Shan tuyết ở xã Kiên Thành sẽ giúp người trồng chè Trấn Yên phát triển được đa dạng các sản phẩm về chè. Làm được điều này và cùng với cây tre măng Bát độ, xã Kiên Thành có thêm một loại cây trồng mũi nhọn nữa, góp phần mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân vùng cao nơi đây.
PHI LONG/VPTB