Sau tuổi 40, nhiều cơ quan và bộ phận trong cơ thể con người bắt đầu có dấu hiệu suy giảm chức năng một cách tự nhiên. Hệ tiêu hóa, đặc biệt là dạ dày và ruột, có thể trở nên nhạy cảm hơn. Mật độ xương cũng có xu hướng giảm dần theo tuổi tác, làm tăng nguy cơ loãng xương. Chức năng gan, cơ quan chuyển hóa và thải độc chính của cơ thể, cũng có thể không còn mạnh mẽ như thời trẻ. Chính vì những thay đổi này, việc lựa chọn thực phẩm và đồ uống, bao gồm cả cách chúng ta uống trà, cần được cân nhắc kỹ lưỡng hơn để không gây thêm gánh nặng cho cơ thể và tránh những ảnh hưởng tiêu cực không đáng có đối với sức khỏe.
Tiêu thụ trà quá nhiều: Những ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của hệ xương
Một trong những thói quen cần lưu ý đầu tiên là việc uống trà với số lượng quá lớn mỗi ngày. Nhiều người có thể không biết rằng, việc tiêu thụ quá nhiều trà cũng có thể liên quan đến nguy cơ mắc bệnh loãng xương, một tình trạng đặc biệt đáng quan tâm khi chúng ta già đi và mật độ xương tự nhiên giảm sút. Trà chứa một lượng nhất định caffeine và axit oxalic. Nếu những chất này được nạp vào cơ thể với số lượng quá lớn và thường xuyên, chúng có thể ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ canxi từ thực phẩm, một khoáng chất thiết yếu cho sự chắc khỏe của xương. Điều này đặc biệt đáng lo ngại đối với những người lớn tuổi, những người có thói quen uống hơn mười tách trà mỗi ngày mà lại không chú trọng đến việc bổ sung canxi một cách đầy đủ và thường xuyên qua chế độ ăn uống hoặc các sản phẩm bổ sung.
Theo thời gian, xương của họ có thể trở nên yếu và giòn hơn, dễ bị gãy dù chỉ với những va chạm nhẹ. Một cuộc khảo sát được thực hiện bởi Trường Đại học Giao thông Thượng Hải (Trung Quốc) về thói quen uống trà của 600 người cao tuổi trên 60 tuổi đã cho thấy những kết quả đáng suy ngẫm. Nghiên cứu này phát hiện ra rằng, mật độ xương trung bình của những người có thói quen uống hơn 5 tách trà mỗi ngày thấp hơn khoảng 6% so với những người không uống trà. Dựa trên những bằng chứng này, các chuyên gia y tế khuyến cáo rằng, để uống trà một cách đúng đắn và an toàn cho sức khỏe xương, người trung niên và cao tuổi không nên uống quá 3 tách trà mỗi ngày, đồng thời cần đảm bảo một chế độ dinh dưỡng giàu canxi.
"Trà bổ gan" không rõ nguồn gốc xuất xứ: Nguy cơ tiềm ẩn cho lá gan của bạn
Hiện nay, trên thị trường xuất hiện không ít các loại trà được quảng cáo với công dụng "bổ gan", "mát gan", "giải độc gan". Tuy nhiên, nhiều người có thể không ý thức được rằng một số loại trà bổ gan này, đặc biệt là những sản phẩm có thành phần phức tạp, nguồn gốc xuất xứ không rõ ràng, hoặc chưa được kiểm chứng khoa học đầy đủ về hiệu quả và độ an toàn, thực chất lại có thể gây hại cho gan. Việc sử dụng những loại trà này trong thời gian dài có thể làm tăng gánh nặng chuyển hóa cho gan và thậm chí dẫn đến tổn thương gan. Các loại trà bổ gan thường được bào chế từ hỗn hợp của nhiều thành phần thảo dược khác nhau. Mặc dù về mặt lý thuyết, một số thành phần thảo dược này có thể mang lại những lợi ích nhất định cho sức khỏe gan nếu được sử dụng đúng cách, đúng liều lượng và đúng đối tượng.
Tuy nhiên, hiệu quả và độ an toàn thực tế của nhiều sản phẩm trà hỗn hợp này thường chưa được xác minh một cách đầy đủ và khoa học. Việc lạm dụng các loại trà này trong thời gian dài có thể gây ra những tác động tiêu cực đến gan ở nhiều mức độ khác nhau. Một số thành phần thảo dược trong đó có thể gây độc trực tiếp cho tế bào gan hoặc gây ra các phản ứng bất lợi với quá trình chuyển hóa tự nhiên tại gan, dẫn đến tổn thương tế bào gan. Các chuyên gia y học cũng cảnh báo rằng nhiều thành phần thảo dược, nếu không được thu hái, sơ chế, bào chế theo những quy trình chặt chẽ, được kiểm soát chất lượng và kiểm chứng khoa học về độc tính, hoàn toàn có thể dẫn đến tình trạng tổn thương gan do thảo dược (Herb-Induced Liver Injury - HILI), một chứng bệnh nguy hiểm gây ra do việc sử dụng các sản phẩm từ thảo dược không an toàn trong thời gian dài.
Nhiều nghiên cứu được thực hiện tại Trung Quốc đã phát hiện ra rằng việc uống các loại trà bổ gan không rõ nguồn gốc này trong một thời gian dài có thể dẫn đến rối loạn chức năng gan hoặc thậm chí là suy gan ở một số trường hợp. Trên thực tế, những thực phẩm hoặc đồ uống thực sự có khả năng giúp nuôi dưỡng và bảo vệ gan thường không cần phải bổ sung quá nhiều thành phần thảo dược phức tạp. Thay vào đó, chúng thường dựa vào các thành phần tự nhiên, đơn giản, dễ hấp thu để giúp cơ thể duy trì sự cân bằng lành mạnh từ bên trong.
Uống trà để qua đêm: Một gánh nặng không ngờ cho chức năng gan và sức khỏe
Nhiều người có thói quen pha một ấm trà lớn vào buổi tối để thưởng thức và nếu còn dư thì tiếp tục uống vào sáng hôm sau, với suy nghĩ rằng cách này vừa tiết kiệm thời gian lại vừa tiện lợi. Tuy nhiên, trên thực tế, việc uống trà đã để qua đêm có thể gây ra những gánh nặng bất ngờ cho gan và sức khỏe nói chung. Nếu các hợp chất polyphenol có trong trà, caffeine và các thành phần hoạt tính khác được ngâm trong nước trà qua một đêm dài, hàm lượng của chúng có thể tăng lên đáng kể do quá trình chiết xuất kéo dài và sự biến đổi hóa học khi bạn uống vào ngày hôm sau.
Việc tiêu thụ một lượng lớn polyphenol trong trà và caffeine trong một lần uống có thể gây ra gánh nặng chuyển hóa cho gan, đặc biệt là đối với những người đã có tiền sử mắc các bệnh về gan từ trước. Nó có thể làm trầm trọng thêm áp lực chuyển hóa tại gan, khiến gan phải làm việc nhiều hơn để xử lý các chất này. Nghiêm trọng hơn nữa là theo thời gian, nếu thói quen này được duy trì, các chất có khả năng gây độc hại phát sinh trong trà để qua đêm có thể dần tích tụ trong cơ thể và gây tổn thương trực tiếp cho gan. Vấn đề lớn nhất khi pha trà và để qua đêm là các thành phần hóa học có trong trà đã bị thay đổi đáng kể.
Trà mới pha chứa đựng một lượng lớn các chất chống ôxy hóa có lợi, giúp cơ thể chúng ta loại bỏ các gốc tự do gây hại và bảo vệ sức khỏe. Tuy nhiên, khi trà được pha và để qua đêm, đặc biệt là khi lá trà vẫn tiếp xúc với không khí, phản ứng ôxy hóa các thành phần quan trọng như polyphenol trong trà sẽ diễn ra nhanh hơn và mạnh mẽ hơn. Các sản phẩm phụ được tạo ra từ quá trình oxy hóa này có thể gây ra những ảnh hưởng xấu đến chức năng gan. Một số nghiên cứu khoa học thậm chí còn chỉ ra rằng việc uống trà để qua đêm trong một thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về gan. Do đó, nhiều người thường bỏ qua hoặc xem nhẹ những tác hại tiềm ẩn của việc uống trà qua đêm đối với sức khỏe của lá gan.
Uống trà quá đặc: Tạo ra áp lực không cần thiết lên gan và sức khỏe tổng thể
Nhiều người, đặc biệt là những người cần sự tỉnh táo cao độ, thường có thói quen pha một tách trà rất đặc, với suy nghĩ rằng trà càng đặc thì càng tốt và càng có thể giúp tinh thần sảng khoái, tập trung một cách nhanh chóng. Tuy nhiên, thực tế là thói quen này lại ẩn chứa những nguy cơ gây tổn thương gan không nhỏ, đặc biệt đối với những người từ độ tuổi U50 trở đi. Trà đặc chứa một lượng rất lớn caffeine và các hợp chất polyphenol.
Đặc biệt, khi pha trà nhiều lần từ cùng một lượng bã trà, hoặc ngâm trà trong thời gian quá lâu, các thành phần có khả năng gây hại có trong lá trà (ví dụ như một số kim loại nặng微量 hoặc tạp chất) sẽ tiếp tục được chiết xuất và tích tụ trong nước trà. Khi cơ thể tiêu thụ quá nhiều những thành phần này trong một thời gian ngắn, chúng không chỉ gây ra áp lực chuyển hóa lớn lên gan mà còn có thể trực tiếp gây tổn thương cho các tế bào gan. Đối với những người đã có tiền sử mắc các bệnh về gan từ trước, việc nạp vào cơ thể một lượng caffeine và polyphenol quá nhiều từ trà đặc chính là một yếu tố xúc tác, làm trầm trọng thêm tình trạng tổn thương gan.
Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng các hợp chất polyphenol có trong trà sở hữu tác dụng chống ôxy hóa mạnh mẽ. Về mặt lý thuyết, chúng có thể giúp cơ thể loại bỏ các gốc tự do gây hại và đóng một vai trò nhất định trong việc làm chậm quá trình lão hóa. Tuy nhiên, một nguyên tắc quan trọng là "cái gì quá cũng không tốt". Việc tiêu thụ quá nhiều polyphenol trong trà, đặc biệt là từ trà pha quá đặc, có thể làm tăng gánh nặng chuyển hóa cho gan, nhất là đối với những người ở độ tuổi trung niên, khi chức năng gan có thể đã bắt đầu suy giảm một cách tự nhiên. Việc uống trà quá đậm đặc trong một thời gian dài có thể dẫn đến sự suy giảm chức năng gan theo thời gian.
Trên thực tế, việc uống một lượng trà vừa phải, pha đúng cách sẽ mang lại những lợi ích tốt nhất cho sức khỏe. Việc uống quá nhiều trà đặc, lạm dụng trà bổ gan không rõ nguồn gốc, hay sử dụng trà để qua đêm không những không mang lại lợi ích như mong đợi mà ngược lại còn có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, đặc biệt là đối với những người đã bước qua tuổi 40. Do đó, để trà thực sự là một người bạn đồng hành tốt cho sức khỏe, mỗi chúng ta cần xây dựng cho mình những thói quen uống trà khoa học, điều độ và phù hợp với lứa tuổi cũng như tình trạng sức khỏe của bản thân. Hãy lắng nghe cơ thể mình và lựa chọn một cách thông minh để tận hưởng trọn vẹn những giá trị mà thức uống tinh tế này mang lại.
Bảo Anh