Nhìn vào con số thống kê, thị trường nhượng quyền đồ uống tại Việt Nam đã tăng trưởng với tốc độ trung bình 20% mỗi năm trong giai đoạn 2019-2024. Phong trào này bắt đầu từ làn sóng trà sữa Đài Loan, sau đó lan rộng sang các loại hình đồ uống khác như cà phê đặc sản, nước ép trái cây tự nhiên, và gần đây nhất là các thức uống fusion pha trộn giữa truyền thống và hiện đại.
Yếu tố chính thúc đẩy sự bùng nổ này đến từ tốc độ đô thị hóa nhanh chóng và sự gia tăng của tầng lớp trung lưu tại Việt Nam. Với thu nhập khả dụng ngày càng cao, người tiêu dùng Việt sẵn sàng chi trả cho những trải nghiệm thưởng thức đồ uống cao cấp hơn. Đặc biệt, thế hệ Z và Millennials - những người chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu dân số, luôn tìm kiếm không gian xã hội hóa và những sản phẩm có thể "check-in" trên mạng xã hội.
Bùng nổ nhượng quyền đồ uống: Xu hướng nhất thời hay chiến lược dài hạn?
Đứng từ góc độ các nhà đầu tư, mô hình nhượng quyền đồ uống mang lại nhiều lợi thế. Chi phí khởi nghiệp tương đối thấp so với các ngành khác, thời gian hoàn vốn nhanh (trung bình từ 12-18 tháng nếu kinh doanh thuận lợi), và quy trình vận hành được chuẩn hóa. Điều này giải thích vì sao nhiều người trẻ với nguồn vốn khiêm tốn vẫn có thể tham gia vào làn sóng này.
Tuy nhiên, đằng sau sự bùng nổ là những thách thức không nhỏ. Thị trường đã bắt đầu xuất hiện dấu hiệu bão hòa tại các thành phố lớn. Theo báo cáo của Hiệp hội Nhượng quyền Việt Nam, tỷ lệ đóng cửa của các cửa hàng đồ uống nhượng quyền trong năm đầu tiên lên đến 30%. Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc thiếu sự khác biệt trong sản phẩm, chi phí thuê mặt bằng cao, và sự cạnh tranh khốc liệt.
Phần lớn các chủ nhượng quyền thường bị cuốn vào cơn sốt mà không có chiến lược dài hạn. Họ đầu tư theo xu hướng, thiếu nghiên cứu thị trường và đánh giá không đúng khả năng của bản thân. Kết quả là nhiều cửa hàng phải đóng cửa sau một thời gian ngắn hoạt động, để lại những khoản nợ và mặt bằng trống.
Mặt khác, những thương hiệu nhượng quyền đồ uống thành công đều có điểm chung: họ xây dựng được hệ thống quản lý chất lượng nghiêm ngặt, liên tục đổi mới sản phẩm và trải nghiệm khách hàng. Lấy ví dụ như Highland Coffee - thương hiệu đã thành công trong việc kết hợp giữa hương vị cà phê Việt Nam truyền thống với mô hình kinh doanh hiện đại, hay Phúc Long - đã phát triển từ một thương hiệu trà truyền thống thành chuỗi cửa hàng đồ uống có mặt khắp cả nước.
Xu hướng mới nhất trong ngành là sự kết hợp giữa nhượng quyền đồ uống với các mô hình kinh doanh khác. Nhiều thương hiệu đã phát triển các sản phẩm đóng gói sẵn để bán trong siêu thị, mở rộng sang dịch vụ giao hàng trực tuyến, hoặc kết hợp với không gian làm việc chung. Đây có thể là chiến lược sinh tồn trong bối cảnh thị trường ngày càng bão hòa.
Yếu tố công nghệ cũng đang định hình lại ngành nhượng quyền đồ uống. Các ứng dụng đặt hàng, chương trình khách hàng thân thiết và phân tích dữ liệu lớn giúp các thương hiệu hiểu rõ hơn về hành vi tiêu dùng, từ đó cá nhân hóa trải nghiệm và tối ưu hóa hoạt động kinh doanh.
Nhìn về tương lai, sự bùng nổ của mô hình nhượng quyền đồ uống sẽ dần chuyển từ giai đoạn tăng trưởng nóng sang thời kỳ thanh lọc và củng cố. Các chuyên gia dự đoán rằng sự phân hóa giữa các thương hiệu sẽ ngày càng rõ rệt, với những cái tên mạnh về tài chính và chiến lược sẽ tiếp tục mở rộng, trong khi những mô hình thiếu bền vững sẽ dần biến mất.
Để biến nhượng quyền đồ uống từ xu hướng nhất thời thành chiến lược dài hạn, các nhà đầu tư cần nhìn xa hơn việc đơn thuần bán đồ uống. Họ cần xây dựng một hệ sinh thái trải nghiệm toàn diện, chú trọng vào chất lượng sản phẩm, đổi mới liên tục và tạo ra những giá trị cộng đồng. Lấy ví dụ, một số thương hiệu đã bắt đầu chú trọng vào tính bền vững thông qua việc sử dụng nguyên liệu địa phương và các giải pháp thân thiện với môi trường.
Bùng nổ nhượng quyền đồ uống tại Việt Nam không đơn thuần là một xu hướng nhất thời, mà đang dần chuyển mình thành một phần không thể thiếu trong văn hóa tiêu dùng hiện đại. Tuy nhiên, để tồn tại và phát triển trong dài hạn, các thương hiệu cần vượt qua cám dỗ của lợi nhuận ngắn hạn, tập trung vào xây dựng giá trị bền vững và khả năng thích ứng với những thay đổi không ngừng của thị trường.
Tiến Hoàng