Mưa lũ, bên cạnh những thiệt hại về tài sản và con người, còn kéo theo một hiểm họa thầm lặng nhưng nguy hiểm: ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt. Những dòng nước đục ngầu sau lũ không chỉ mang theo bùn đất, rác thải mà còn ẩn chứa vi khuẩn, virus, ký sinh trùng từ các cống rãnh, xác động vật và nhà vệ sinh bị phá hủy. Khi các công trình cấp thoát nước bị hư hỏng hoặc ngập sâu, hàng nghìn hộ dân rơi vào tình trạng thiếu nước sạch nghiêm trọng một vấn đề không thể chậm trễ trong khắc phục.
Xử lý nước sinh hoạt sau mưa bão bằng phèn chua.
Nguồn nước bẩn – “Mầm bệnh trôi nổi”
Khi nước sông, suối, ao hồ bị nhiễm bẩn, chúng trở thành nơi lý tưởng để vi khuẩn sinh sôi. Người dân sử dụng nguồn nước này cho ăn uống, tắm giặt có thể mắc nhiều bệnh nguy hiểm như tiêu chảy cấp, tả, thương hàn, viêm da, đau mắt đỏ, viêm âm đạo… Trẻ nhỏ và người già, những đối tượng có hệ miễn dịch yếu là nhóm dễ bị tổn thương nhất.
Thực tế, không ít vùng bị mưa lũ đã phải đối mặt với dịch bệnh bùng phát ngay sau đó, chỉ vì nước sinh hoạt không được xử lý đúng cách. Vậy làm thế nào để tự xử lý nước tại nhà trong điều kiện khẩn cấp?
Ba bước cơ bản để xử lý nước sau mưa lũ
Cục Quản lý Môi trường Y tế (Bộ Y tế) đã ban hành hướng dẫn chi tiết và dễ áp dụng, giúp người dân có thể tự làm sạch nước tại chỗ. Nguyên tắc xử lý nước sinh hoạt sau mưa lũ bao gồm: làm trong, khử trùng và đun sôi.
Bước 1: Làm trong nước
Trước khi khử trùng, cần làm trong nước để loại bỏ các chất bẩn lơ lửng. Cách đơn giản nhất là dùng phèn chua – một loại muối nhôm có khả năng keo tụ các hạt bụi và tạp chất nhỏ.
Dùng khoảng 1g phèn chua cho mỗi 20 lít nước.
Hòa tan phèn chua vào một ít nước, sau đó đổ vào thùng chứa nước cần làm trong.
Khuấy đều rồi để yên khoảng 30 phút để cặn lắng xuống đáy.
Gạn lấy phần nước trong ở phía trên để tiếp tục xử lý.
Nếu không có phèn chua, có thể dùng vải sạch lọc nước nhiều lần. Cách này tuy thủ công nhưng giúp loại bỏ phần lớn cặn bẩn.
Bước 2: Khử trùng nước
Sau khi đã có nước trong, bước tiếp theo là tiêu diệt các vi sinh vật gây bệnh bằng hóa chất khử trùng, phổ biến nhất là Cloramin B hoặc Clorua vôi.
Liều lượng khử trùng khuyến nghị cho 1 mét khối nước như sau:
Cloramin B: 10g
Clorua vôi 20%: 13g
Clorua vôi 70%: 4g
Cách thực hiện đối với giếng nước:
Múc một gầu nước giếng, hòa lượng hóa chất theo liều vào, khuấy tan hoàn toàn.
Đổ đều hỗn hợp hóa chất vào giếng.
Nhúng gầu xuống sâu khoảng nửa cột nước, kéo lên – kéo xuống khoảng 10 lần để hóa chất lan đều.
Múc nước đã khử trùng, dội lên thành giếng để tiệt trùng khu vực tiếp xúc.
Chờ khoảng 30 phút để hóa chất phát huy tác dụng.
Nếu sau xử lý, nước vẫn chưa trong, có thể cho thêm hóa chất theo đúng tỷ lệ để tiếp tục làm sạch. Lưu ý: Khi ngửi thấy mùi Clo nhẹ trong nước, đó là dấu hiệu việc khử trùng đã có tác dụng. Tuy nhiên, nước sau khi khử trùng vẫn cần được đun sôi mới có thể dùng để uống.
Bước 3: Đun sôi, hàng rào an toàn cuối cùng
Trong trường hợp không có hóa chất khử trùng, đun sôi nước kỹ ít nhất 10 phút là lựa chọn bắt buộc nếu muốn dùng nước để ăn uống. Tuy nhiên, nên kết hợp thêm bước lọc cặn để loại bỏ chất bẩn trước khi đun.
Ngoài ra, không nên ăn rau sống rửa bằng nước chưa khử trùng, cũng không dùng nước bẩn để rửa tay, đánh răng hay tắm đặc biệt với trẻ nhỏ và người có vết thương hở.
Trong những ngày đầu sau lũ, khi chưa thể khôi phục hoàn toàn hạ tầng cấp nước, mỗi người dân cần chủ động trong xử lý nước tại gia đình. Những biện pháp đơn giản như dùng phèn chua, Cloramin B, đun sôi nước nếu được thực hiện đúng, sẽ giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh trong cộng đồng.
Về lâu dài, cần tăng cường tập huấn kỹ năng ứng phó thiên tai, xây dựng giếng nước an toàn và kho dự trữ hóa chất tại cộng đồng. Chỉ khi đó, nước thứ tưởng chừng quen thuộc mới thật sự trở thành nguồn sống an toàn và bền vững ngay cả trong hoàn cảnh khắc nghiệt nhất. Không ai có thể ngăn được thiên tai, nhưng chúng ta có thể ngăn bệnh tật bằng kiến thức và hành động kịp thời. Giữ gìn từng giọt nước sạch hôm nay chính là cách bảo vệ sức khỏe ngày mai.