Cây chè trên đất Bình Sơn

Vùng đất Bình Sơn, thuộc xã miền núi của huyện Triệu Sơn, Thanh Hóa, từ lâu đã gắn liền với cây chè xanh. Trong suốt gần một phần tư thế kỷ, cây chè không chỉ là nguồn thu kinh tế chính của người dân nơi đây, mà còn là biểu tượng văn hóa và lịch sử gắn bó chặt chẽ với cuộc sống, sinh kế của bao thế hệ.

Vào năm 1992, khi Dự án 327 được phê duyệt nhằm phát triển vùng kinh tế Tây Nam Triệu Sơn, hàng trăm hộ gia đình từ các xã khác nhau đã đến khai hoang, lập nghiệp ở Bình Sơn. Cuộc sống khi đó vô cùng khó khăn, người dân chủ yếu trồng sắn, khoai, và một số loại cây lâm nghiệp. Trong số những cây trồng thử nghiệm, cây chè dần khẳng định được vị trí của mình khi thích nghi tốt với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu của Bình Sơn.

Đến năm 1996, khi nhà máy chè địa phương đi vào hoạt động, cây chè đã thực sự trở thành cây chủ lực trong phát triển kinh tế. Tuy nhiên, sự khó khăn về dây chuyền sản xuất lạc hậu đã khiến nhà máy chỉ tồn tại được sáu năm, buộc người dân phải tìm kiếm hướng đi mới cho sản phẩm chè của mình.

Giai đoạn 1998–2013 là thời kỳ của cây mía khi Nhà máy Đường Lam Sơn đưa cây này về Bình Sơn, giúp giải quyết cái đói cho nhiều hộ gia đình. Tuy nhiên, khi hiệu quả kinh tế từ cây mía giảm dần, người dân lại quay về với cây chè. Năm 2016, cây chè ở Bình Sơn đã có bước phát triển mạnh mẽ nhờ vào giống chè PH8 – giống chè cho năng suất cao và chất lượng vượt trội so với giống chè bản địa. Người dân Bình Sơn đã mạnh dạn áp dụng khoa học kỹ thuật, cơ giới hóa trong canh tác, giúp nâng cao năng suất và thu nhập.

Đơn cử như gia đình anh Trịnh Đình Huy, một trong những hộ tiên phong trồng chè PH8 tại Bình Sơn. Từ diện tích chè 3ha, gia đình anh thu nhập khoảng 90–100 triệu đồng mỗi năm, trở thành minh chứng sống động cho tiềm năng kinh tế của cây chè.

Mặc dù có thời điểm, một số hộ dân không còn mặn mà với cây chè do khó khăn trong việc tiêu thụ, nhưng sự ra đời của Hợp tác xã dịch vụ nông lâm nghiệp Bình Sơn vào năm 2016 đã thay đổi cục diện. Hợp tác xã này không chỉ phát triển thương hiệu chè truyền thống của địa phương mà còn giúp mở rộng diện tích trồng chè lên gần 80ha, trong đó có 12ha đạt tiêu chuẩn VietGAP. Hai sản phẩm từ chè của Hợp tác xã đã được công nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh, khẳng định vị thế và chất lượng của chè Bình Sơn trên thị trường.

Tính đến năm 2024, diện tích chè ở Bình Sơn đã vượt ngưỡng 400ha. Theo kế hoạch phát triển, địa phương dự kiến trồng thêm 50ha chè mới vào năm 2025, nâng tổng diện tích vùng sản xuất lên 450ha. Với năng suất dự kiến đạt 80–100 tạ/ha, mỗi năm, Bình Sơn có thể cung ứng ra thị trường khoảng 250 tấn chè búp khô, đem về doanh thu từ 36–37 tỷ đồng. Đây không chỉ là con số thể hiện sự phát triển kinh tế mà còn là sự thay đổi lớn lao trong đời sống của người dân địa phương.

Dù cây chè đã mang lại ấm no cho nhiều gia đình, nhưng lãnh đạo xã Bình Sơn vẫn còn trăn trở về việc chưa hình thành được vùng sản xuất chè tập trung và chưa khai thác triệt để tiềm năng du lịch của địa phương. Việc kết hợp sản xuất chè an toàn theo hướng VietGAP với du lịch cộng đồng và du lịch sinh thái, nếu được thực hiện, sẽ mở ra nhiều cơ hội cho Bình Sơn, giúp nâng cao giá trị kinh tế và khẳng định vị thế của chè Bình Sơn trên bản đồ nông sản Việt Nam.

Cây chè không chỉ là nguồn thu nhập chính của người dân Bình Sơn mà còn là biểu tượng cho sự kiên cường, sáng tạo và khát vọng vươn lên của một vùng đất từng rất khó khăn. Trong tương lai, với sự đồng hành của chính quyền địa phương và sự nỗ lực không ngừng của người dân, cây chè Bình Sơn hứa hẹn sẽ tiếp tục phát triển, đóng góp lớn hơn vào kinh tế và tạo điểm nhấn văn hóa cho vùng đất này.