Thói quen cũ- nhanh, tiện nhưng tiềm ẩn rủi ro
Cuộc sống và công việc luôn bận rộn khiến cho phần đông giới trẻ lựa chọn ăn ngoài hàng quán với các loại đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến có hương vị thơm ngon, phục vụ nhanh chóng và tiện lợi. Tuy nhiên, những thực phẩm này chứa nhiều chất béo, đường, muối, … khiến mất cân đối về dinh dưỡng và sinh ra một số chất độc hại trong quá trình chế biến. Dược sĩ Nguyễn Thùy Dung, Giám đốc công ty CP Y Dược Harucin cho biết chất béo bão hòa thường có sẵn trong dầu động vật, phô mai, bơ. Trans fat (chất béo chuyển hóa) hình thành khi dầu thực vật được hydro hóa một phần để tạo mỡ rắn là chất béo chứa nhiều chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa (giúp chiên nhiều lần mà không hỏng). Chất béo chuyển hóa có thể được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm, bao gồm bánh các loại và các thực phẩm nướng khác; đồ ăn nhanh như gà rán, pizza, khoai tây chiên; đồ ăn chế biến sẵn như snack, mì ăn liền…
Hơn nữa, một số bạn trẻ còn có thói quen ăn uống thất thường, như bỏ bữa hoặc ăn không đúng giờ, điều này gây hại cho hệ tiêu hóa và ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất. “Việc lạm dụng đồ ăn chiên rán, dầu mỡ không chỉ ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa mà còn kéo theo những hệ lụy tim mạch: Trans fat làm tăng LDL (cholesterol xấu), giảm HDL (cholesterol tốt), thúc đẩy xơ vữa động mạch. Chế độ ăn giàu muối và chất béo gây tăng gánh lọc, lâu dài dẫn đến suy thận mạn. Đặc biệt, dầu chiên nhiều lần tạo acrylamide chất có nguy cơ gây ung thư”, DS. Thùy Dung chia sẻ thêm.
Ăn chay: Lựa chọn mới của giới trẻ
Hiểu rõ sự nguy hại từ thói quen ăn uống kém lành mạnh ấy, nhiều bạn trẻ đã có những biểu hiện thay đổi thói quen nhằm bảo vệ sức khoẻ, đó chính là việc lựa chọn ăn chay. Trong những năm gần đây, xu hướng ăn chay đang dần trở nên phổ biến trong giới trẻ. Đặc biệt, không ít bạn trẻ đã chọn ăn chay như một lối sống lành mạnh và bền vững, giúp họ duy trì sức khỏe tốt và sống hòa hợp với thiên nhiên.
Bạn Lê Thị Hải Yến, sinh viên ngành Khoa học Môi trường, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ lý do lựa chọn ăn chay: “Ăn chay với mình không chỉ là để giảm thiểu sự tác động đến môi trường, mà còn là cách để mình cân bằng lại cuộc sống. Ngành công nghiệp thực phẩm động vật góp phần lớn vào việc ô nhiễm môi trường và khí thải nhà kính. Việc lựa chọn ăn chay giúp mình cảm thấy như đang làm một điều gì đó tích cực cho hành tinh này".
Nếu như nhiều năm trước đây, ăn chay vẫn còn được xem là một hình thức tín ngưỡng thì thời gian gần đây, rất nhiều người lựa chọn ăn chay như một hình thức ẩm thực thông dụng. Một số người theo đuổi việc chay tịnh nhằm cải thiện sức khỏe, ngăn ngừa các căn bệnh thường gặp như tiểu đường, thừa cân. Một số khác lại ăn chay vì lý tưởng sống xanh và bảo vệ động vật. Bạn Thùy Linh, học sinh lớp 12 trường THPT Nguyễn Du - Thanh Oai chia sẻ: “Em có xem trên mạng thì thấy rằng ăn chay sẽ tốt cho sức khỏe. Vì khi ăn chay mình sẽ bớt ăn những thứ đồ chiên rán dầu mỡ, ăn nhiều rau xanh hơn. Sau khoảng 1 năm ăn chay thì em thấy cơ thể mình nó nhẹ nhõm hơn”.
Lợi ích khoa học từ chế độ ăn chay
Theo nghiên cứu Adventist Health Study trên 96.000 người cho thấy: người ăn chay có nguy cơ béo phì thấp hơn 30%, tiểu đường type 2 thấp hơn 50% so với người ăn mặn. Những thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật thường ít mang các nguy cơ tiềm ẩn về mặt bệnh lý cho sức khỏe con người. Chế độ ăn chay thường không có chất béo động vật mà chỉ có chất béo thực vật, dễ dàng hấp thụ vào cơ thể hơn. Bên cạnh đó, khi ăn chay, bạn sẽ nạp vào cơ thể nhiều hợp chất chống oxy hóa hơn, giúp cải thiện tuần hoàn và chống lão hoá sớm cho cơ thể. Việc ăn chay đặc biệt còn giúp cải thiện đáng kể về mặt tâm trạng khi bạn đang buồn bực. Nguồn thực phẩm động vật chứa nhiều axit arachidonic, gây nên cảm giác ức chế, buồn bực. Vì thế, khi ăn chay, tâm trạng của bạn sẽ thư giãn, thanh thản hơn rất nhiều do không tiếp xúc cùng chất kể trên trong thịt đỏ.
Thách thức khi duy trì ăn chay
Mặc dù xu hướng ăn chay đang ngày càng trở nên phổ biến, nhưng theo nhiều bạn trẻ, việc duy trì chế độ ăn này không phải lúc nào cũng dễ dàng. Bạn Ngọc Anh, sinh viên Học viện Ngân hàng chia sẻ về những khó khăn phải trải qua khi bắt đầu ăn chay: “Khi mới bắt đầu ăn chay, mình gặp phải khá nhiều khó khăn. Đôi khi là thiếu những thực phẩm thay thế phù hợp hoặc phải tìm hiểu kỹ về chế độ dinh dưỡng để đảm bảo cơ thể không bị thiếu hụt. Tuy nhiên, khi đã quen, mình nhận ra ăn chay không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn giúp mình có một tâm hồn an yên hơn".
Dù đem lại nhiều lợi ích là thế, nhưng nếu ăn chay không đúng cách, có thể sẽ khiến cơ thể trở nên bị suy dinh dưỡng, dễ thiếu vitamin B12, sắt, kẽm, canxi, omega-3 dẫn đến nguy cơ thiếu máu, loãng xương, giảm miễn dịch. Nhiều người lầm tưởng rằng, ăn chay là chỉ ăn cơm với rau, không ăn thịt. Để rồi một thời gian dài, cơ thể trở nên mệt mỏi, suy yếu, có thể ảnh hưởng đến phát triển xương, cơ bắp, trí não.Vì thế mà trước khi bắt đầu, chúng ta nên tìm hiểu ăn chay trường như thế nào, khẩu phần ăn nên chuẩn bị ra sao để có thể giúp cho cơ thể luôn được khoẻ mạnh.
Xu hướng vì một lối sống bền vững
Theo DS. Nguyễn Thùy Dung, các bạn trẻ cần cân bằng chế độ dinh dưỡng hằng ngày bằng những nguyên tắc: cố gắng ăn tối đa bữa ăn lành mạnh, có thể linh hoạt kết hợp với fast food lượng nhỏ; kiểm soát khẩu phần, ăn lượng đồ ăn vừa đủ; ăn kèm rau xanh, trái cây, uống nhiều nước để giảm tác hại; hạn chế chiên rán, ưu tiên hấp, luộc, nướng; ít nhất 30 phút/ngày hoạt động thể chất để bù lại năng lượng dư thừa.
Ăn chay không chỉ là xu hướng ẩm thực nhất thời, mà đang trở thành lựa chọn lâu dài của nhiều người trẻ Việt Nam. Họ coi đây là một phần của lối sống xanh, sống khỏe mạnh, tiết chế tiêu thụ, tôn trọng tự nhiên và bảo vệ môi trường. Xu hướng này hứa hẹn sẽ còn phát triển mạnh mẽ hơn trong thời gian tới, khi ngày càng nhiều người trẻ ý thức rằng sức khỏe và sự bền vững không chỉ là trách nhiệm với bản thân, mà còn là trách nhiệm với cộng đồng.
Yến Nhi